Η πρόταση του οσίου Παχωμίου του Μεγάλου
«Δυνάμωσες τον νου σου με την τήρηση των εντολών του Χριστού, Παχώμιε, και κατεμάρανες με την εγκράτειά σου το σκίρτημα της σάρκας» («Νευρώσας τον νουν εντολών τηρήσεσι, Παχώμιε, της σαρκός το σκίρτημα τη ση εγκρατεία κατεμάρανας») (ωδή ε´).
Με τη ζωή του οσίου και θεοφόρου Πατρός Παχωμίου του Μεγάλου, ο οποίος θεωρείται από την εκκλησιαστική μας Παράδοση ισοστάσιος του Μεγάλου Αντωνίου – πατέρας του αναχωρητικού μοναχισμού ο Αντώνιος, πατέρας του κοινοβιακού μοναχισμού ο Παχώμιος – δίνεται η απάντηση στο τεράστιο θέμα της ενδυνάμωσης του νου και της ανάπτυξης των νεύρων του, προκειμένου ο άνθρωπος να βρεθεί στο κανονικό επίπεδο, όσο είναι δυνατόν σ’ έναν κόσμο πεσμένο στην αμαρτία, της δημιουργίας του. Είναι γνωστό δηλαδή ότι ο άνθρωπος που δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του Θεού, ως ένας άλλος Θεός κατά κάποιον τρόπο – τέτοια ήταν η θέληση του Δημιουργού Τριαδικού Θεού για τον άνθρωπο: να γίνει μία «επανάληψη» δική Του, κι αυτό με τη χάρη Του – δεν έμεινε στο υψηλό αυτό επίπεδο. Πειραζόμενος διά του πονηρού διαβόλου εκπίπτει της θέσεώς του, χάνει τον προορισμό του, η εικόνα του Θεού μέσα του σκοτεινιάζει. Κι αρχίζει δυστυχώς η απόλυτη ταλαιπωρία της ανθρώπινης ιστορίας, σφραγισμένης πια από την ανασφάλεια και τον φόβο, από τη φθορά και τον θάνατο, από την καταδυνάστευση του ξεπεσμένου και αυτού άρχοντα του σκότους.
Αλλ’ όλα αυτά άχρι καιρού! Κύριος ο Θεός, μέσα στο άπειρο έλεός Του δεν άφησε το θεοειδές πλάσμα Του αβοήθητο. Ό,τι απαρχής μετά την πτώση έδωσε ως υπόσχεση, ότι δηλαδή θα έρθει κάποια στιγμή ο Λυτρωτής που θα αποκαθιστούσε τον άνθρωπο: το πρωτευαγγέλιο λεγόμενο, το πραγματοποίησε με το «χρόνοις αἰωνίοις σεσιγημένον μυστήριον»: την ενσάρκωση του Δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος, τον Κύριο Ιησού Χριστού. «Ἔκλινεν Οὐρανούς ὁ Θεός» καί «ὁ μονογενής Υἱός τοῦ Θεοῦ σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν». Με τον θεάνθρωπο Κύριο τα πράγματα αποκαταστάθηκαν και ανακεφαλαιώθηκαν: ο άνθρωπος ξαναβρήκε τη θέση του, καθαρίστηκε η εικόνα του Θεού μέσα του, ανοίχτηκε και πάλι η χαμένη προοπτική του. Με τον Χριστό ο άνθρωπος είδε και πάλι Θεού πρόσωπο και μπορεί να συμβασιλεύσει μαζί Του, διότι ακριβώς ο ενανθρωπήσας Θεός τον ενέταξε μέσα στον εαυτό Του και τον έκανε ένα μ’ Εκείνον. Ο Χριστός είναι ο μοναδικός και απόλυτος Σωτήρας του – «οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ οὐδενί ἡ σωτηρία» - γιατί δεν υπάρχει άλλος πέραν του ίδιου του Θεού να έχει τέτοια αγάπη προς τον άνθρωπο, ώστε να πληρώσει Εκείνος για ό,τι έφταιξε αυτός. Ο Χριστός σήκωσε πάνω Του την αμαρτία του κόσμου και ο άνθρωπος γεύτηκε τη δικαιοσύνη του Θεού. Με τον Χριστό ο άνθρωπος μπόρεσε και πάλι να βρει τη χαμένη λόγω της θλιβερής αμαρτίας χαρά του, μπόρεσε να βρει η ψυχή το γέλιο της.
Γιατί υπενθυμίζουμε όλα τα παραπάνω, τα θεωρούμενα «αυτονόητα» για τους χριστιανούς; Διότι δεν μπορεί να εξηγηθεί η αποκατάσταση του νου του ανθρώπου και η ενδυνάμωσή του και πάλι, έξω από αυτήν την παρουσία του Χριστού. Η πτώση στην αμαρτία δηλαδή αλλοίωσε την ανθρώπινη φύση, που σημαίνει ότι ο ηγεμόνας νους του υποτάχθηκε στα άλογα πια πάθη του – ο άνθρωπος εκτός και προ Χριστού άγεται και φέρεται από την κακία και την αλογία των παθών του, ο εγωισμός και η ανεξέλεγκτη πορεία του είναι τα καθοριστικά γνωρίσματά του. Ο «βασιλιάς» νους κυριολεκτικά έγινε γυμνός, ηττημένος και αδύναμος, στενάζοντας από την αδυναμία να κάνει οτιδήποτε καλό, ακόμη και τότε που διαβλέπει το σωστό – η ταλαιπωρία του ανθρώπου, για την οποία μιλάει ιδίως ο απόστολος Παύλος (Ρωμαίους). «Παρασυνεβλήθηκε ο άνθρωπος με τα ανόητα κτήνη και έγινε όμοιός τους». Και τι συνέβη; Με τον Χριστό ο άνθρωπος και πάλι όπως είπαμε αποκαταστάθηκε και ήλθε στο «ἀρχαῖον ἀξίωμα» και ακόμη περισσότερο. Με τον Χριστό ο άνθρωπος γίνεται ένας άλλος Χριστός, με τις δυνάμεις Εκείνου και την αγάπη Εκείνου. Που θα πει: ο νους, ή αλλιώς η καρδιά, το ηγεμονικό στοιχείο του ανθρώπου ξαναβρήκε τη θέση του. Ο χριστιανός δεν ριπίζεται από τον άνεμο των παθών και δεν σαλεύεται ως το χνούδι. Τα πάθη υποτάσσονται στον ηγεμόνα νου, γιατί αυτός ο ηγεμόνας βρήκε τη δική του αρχή: τον Κύριο Ιησού Χριστό. Όσο ο άνθρωπος είναι προσανατολισμένος σ’ Εκείνον, «ἀφορῶν εἰς τόν τῆς πίστεως ἀρχηγόν καί τελειωτήν Ἰησοῦν» δηλαδή, τόσο και τα πάθη του ανθρώπου είναι ελέγξιμα με την εγκράτεια που ασκεί – κατά κυριολεξίαν τα «καταμαραίνει».
Και τι μας λέει επιπλέον ο άγιος υμνογράφος για τον όσιο Παχώμιο, δηλαδή για κάθε χριστιανό που θέλει να είναι συνεπής; Ο χριστιανός αφορά εις τον Κύριον, όταν με τη δυναμή Του, τηρεί τις άγιες εντολές Του. Οι εντολές του Κυρίου περικλείουν Εκείνου την ενέργεια – εκεί βρίσκουμε τον Θεό μας – οπότε στον βαθμό της τηρήσεως αυτής ο νους δυναμώνει και ενεργοποιεί τα νεύρα του, «κατακτά» τη θέση που είχε απολέσει, ο νους πράγματι γίνεται και πάλι ηγεμόνας και βασιλιάς. Σε πρακτικό επίπεδο το θεωρητικό αυτό γίνεται αμέσως χειροπιαστό: κάθε φορά που ο χριστιανός, ο όποιος χριστιανός, θελήσει να μείνει στο θέλημα του Θεού και στις εντολές του Κυρίου, θα βλέπει τον Κύριο παρόντα στην ύπαρξή του, έτοιμο να του προσφέρει τα πάντα. Μία προσευχή, μία ευχή, μία προσπάθεια καλής διάθεσης για τον συνάνθρωπό μας, ένας αναστεναγμός αγάπης για εκείνον που μας αδικεί, ένα κεράκι που ανάβουμε ιδίως για τον εχθρό μας, ένας υβριστικός λόγος που τον «δαγκώνουμε» να μη βγει από το στόμα μας – είναι απλά πράγματα που ενεργοποιούν τον νου μας, τον δυναμώνουν, τον κάνουν να έχει «νεύρα» που μπορούν να κινήσουν και βουνά.
Μπορεί κάποιοι, εκτός χριστιανικής πίστεως και Εκκλησίας, να έχουν καταλάβει τη δίψα του ανθρώπου για ενδυνάμωση του νου του και να προτείνουν με σαγηνευτικά συνθήματα πολλές «λύσεις» γι’ αυτό, όμως ό,τι δεν σφραγίζεται από τον Χριστό είναι χαμένος κόπος και οδηγεί τελικώς σε περαιτέρω αδυναμία του νου. Γιατί ό,τι δεν έχει Χριστό τι θα έχει; Ασφαλώς τον πονηρό και τις εμπαθείς δυνάμεις του ανθρώπου. Στο χέρι μας είναι, εφόσον θέλουμε να είμαστε χριστιανοί, να ξαναγίνουμε οι ηγεμόνες του εαυτού μας. Να γίνουμε πράγματι «αυτοκράτορες»
π. Γεώργιος Δορμπαράκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου