Ἡ ἀλήθεια καί τό πνεῦμα

«Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ»

Ἀπό τό βιβλίο «ΑΣΚΗΤΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ»

Ἁγίου Ἰγνατίου Μπριαντσανίνωφ

ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ

Μήν πλανιέσαι ἀπό τήν ἔπαρση καί τή διδασκαλία ἐκείνων πού πλανήθηκαν ἀπό τήν οἴηση καί, περιφρονώντας τήν ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας καί τίς θεῖες ἀποκαλύψεις, ἰσχυρίζονται πώς ἡ ἀλήθεια μπορεῖ νά μιλήσει μέσα σου χωρίς τούς φθόγγους τοῦ λόγου καί νά σέ νουθετεῖ ἡ ἴδια μέ κάποιαν ἀκαθόριστη καί ἀνεξήγητη ἐνέργεια. Πρόκειται γιά διδασκαλία τοῦ ψεύδους καί τῶν ἐραστῶν του, τή διδασκαλία τοῦ Θωμᾶ Κεμπησίου¹.

Γνωρίσματα τῆς διδασκαλίας τοῦ ψεύδους εἶναι ἡ σκοτεινότητα, ἡ ἀοριστία, ἡ ἰσχυρογνωμοσύνη, τό εὐφάνταστο, τό εὐερέθιστο, ἡ ἐμπαθής ἱκανοποίηση τήν ὁποία γεννᾶ μιά λεπτή ἐνέργεια φιλοδοξίας καί ἡδυπάθειας.
Ἡ πεσμένη ἀνθρωπότητα πλησιάζει τήν ἁγία ἀλήθεια μέ τήν πίστη. Ἄλλος δρόμος πρός τήν ἀλήθεια δέν ὑπάρχει. Ἀλλά «γιά νά πιστέψει κανείς», γράφει ὁ ἀπόστολος, «χρειάζεται ν᾿ ἀκούσει τό κήρυγμα, καί τό κήρυγμα γίνεται μέ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ»².

Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι Ἀλήθεια. Τό εἶπε ὁ Κύριος, ὅταν προσευχήθηκε στόν Πατέρα Του: «Ὁ λόγος Σου εἶναι Ἀλήθεια»³. Οἱ εὐαγγελικές ἐντολές εἶναι Ἀλήθεια. Τό ὁμολόγησε ὁ Δαβίδ, ὅταν εἶπε στόν Θεό: «Ὅλες οἱ ἐντολές σου εἶναι Ἀλήθεια»⁴. Ἀπεναντίας, ὅπως ὁ ἴδιος παραδέχεται, κάθε ἄνθρωπος ὑποκύπτει στό ψεῦδος. «Κι ἐγώ, μέσα στόν πόνο μου, εἶπα: “Κάθε ἄνθρωπος εἶναι ψεύτης”»⁵. Ἡ Θεία Γραφή εἶναι πού τά βεβαιώνει ὅλα τοῦτα. Πῶς εἶναι δυνατό, λοιπόν, ἀπό τόν ἐκφραστή τοῦ ψεύδους ν᾿ ἀκούσεις τή φωνή τῆς Ἁγίας Ἀλήθειας;

Θέλεις πραγματικά ν᾿ ἀκούσεις τήν πνευματική φωνή τῆς Ἁγίας Ἀλήθειας; Μάθε νά μελετᾶς τό Εὐαγγέλιο. Ἀπ᾿ αὐτό θ᾿ ἀκούσεις τήν Ἀλήθεια, σ᾿ αὐτό θά δεῖς τήν Ἀλήθεια. Ἡ Ἀλήθεια θά σοῦ ἀποκαλύψει τήν πτώση σου καί τά δεσμά τοῦ ψεύδους, τά δεσμά τῆς πλάνης, μέ τά ὁποῖα ἀόρατα δένεται ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ἀκόμα κι ἐκείνου πού ἔχει ἀνακαινιστεῖ ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα μέ τό Βάπτισμα.

Ντρέπεσαι νά παραδεχθεῖς, πεσμένε ἐγωιστή, ἐγωιστή καί στήν ἴδια τήν πτώση σου, ὅτι πρέπει ν᾿ ἀναζητᾶς τήν Ἀλήθεια ἔξω ἀπό τόν ἑαυτό σου, ὅτι ἡ εἴσοδός της στήν ψυχή σου θά πρέπει νά γίνει διαμέσου τῶν σωματικῶν αἰσθήσεων, τῆς ἀκοῆς καί τῆς ὁράσεως; Μά αὐτό ἀποτελεῖ ἀναμφισβήτητη πραγματικότητα, πού ἡ ἄρνησή της φανερώνει πόσο μεγάλη εἶναι ἡ πτώση μας.

Τόσο μεγάλη, τόσο φοβερή ἦταν ἡ πτώση μας, πού ὁ Κύριος, γιά νά μᾶς σώσει, γιά νά μᾶς ἀνεβάσει ἀπό τό βάραθρο τῆς ἀπώλειας καί νά θεραπεύσει τά θανάσιμα ψυχικά μας τραύματα, ἔγινε ἄνθρωπος. Ἔγινε ἄνθρωπος Ἐκεῖνος, γιά νά γίνουμε ἐμεῖς, ἀπό μαθητές τοῦ διαβόλου καί τοῦ ψεύδους, μαθητές τοῦ Θεοῦ καί τῆς Ἀλήθειας. Ἔγινε ἄνθρωπος Ἐκεῖνος, γιά νά ἐλευθερωθοῦμε ἐμεῖς, διαμέσου τοῦ Λόγου καί τοῦ Πνεύματος τῆς Ἀλήθειας, ἀπό τή δουλεία τῆς ἁμαρτίας καί νά μάθουμε ὅλη τήν Ἀλήθεια. «Καί θά γνωρίσουμε τήν Ἀλήθεια, καί ἡ Ἀλήθεια θά μᾶς ἐλευθερώσει»⁶.

Τόσο εἴχαμε παραδοθεῖ στήν κακία καί τήν ἡδυπάθεια, ὥστε χρειάστηκε ἡ Ἁγία Ἀλήθεια νά προσλάβει τίς σωματικές μας αἰσθήσεις. Ἀπαιτοῦνταν ὄχι μόνο οἱ φθόγγοι τῶν λόγων Της, ἀλλά καί οἱ θεραπεῖες τῶν ἀσθενῶν καί τά ψηλαφητά θαύματα μέ τά νερά, τά δέντρα, τά ψωμιά καί τόσα ἄλλα, γιά νά βεβαιωθοῦμε ἐμεῖς μέ τά σωματικά μας μάτια πώς Ἐκεῖνος εἶναι ἡ Ἀλήθεια καί νά μπορέσουμε ἔτσι, ἀμυδρά ἔστω, νά Τήν ἀντικρύσουμε. Τόσο σκοτισμένα ἦταν τά πνευματικά μας μάτια!

«Ἄν δέν δεῖτε ἐσεῖς σημεῖα καί τέρατα, δέν πρόκειται νά πιστέψετε»⁷, εἶπε ἐπιτιμητικά ὁ Κύριος στούς σαρκικούς ἀνθρώπους πού Τοῦ ζητοῦσαν τή σωματική τους θεραπεία, χωρίς νά ὑποψιάζονται πώς οἱ ψυχές τους ἦταν ἀσύγκριτα πιό ἄρρωστες, κι ἔτσι εἶχαν ἀνάγκη τόν οὐράνιο Γιατρό, γιά νά τίς θεραπεύσει, πολύ περισσότερο ἀπ᾿ ὅσο Τόν εἶχαν ἀνάγκη τά σώματά τους.

Κάποιος Φαρισαῖος, πού λεγόταν Νικόδημος, ἦρθε μιά νύχτα στόν Κύριο καί ὁμολόγησε μπροστά Του πώς ὅσα εἶδε μέ τήν ὅραση τή σωματική τόν ὁδήγησαν στήν πίστη, στήν ὅραση τή νοερή: «Διδάσκαλε, ξέρουμε πώς ὁ Θεός Σέ ἔστειλε νά διδάξεις· γιατί κανείς δέν μπορεῖ νά κάνει αὐτά τά θαύματα πού κάνεις Ἐσύ, ἄν ὁ Θεός δέν εἶναι μαζί του»⁸. Καί ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος εἶχε μόρφωση γήινη.

Πολλοί μέ τά μάτια τους εἶδαν τόν Σωτήρα, εἶδαν τή θεϊκή Του ἐξουσία πάνω σ᾿ ὅλη τήν πλάση μέ τά θαύματα πού ἔκανε. Πολλοί μέ τ᾿ αὐτιά τους ἄκουσαν τήν ἁγία διδασκαλία Του, ἄκουσαν καί τά ἴδια τά δαιμόνια νά μαρτυροῦν γι᾿ Αὐτόν. Ἀλλά δέν Τόν γνώρισαν. Τόν μίσησαν. Καί διέπραξαν τό πιό φρικτό κακούργημα: τόν φόνο τοῦ Θεοῦ! Τόσο μεγάλη ἦταν ἡ πτώση μας, τόσο φοβερός ὁ σκοτασμός μας.

Φτάνει, νομίζω, ἡ ἀνάγνωση ἑνός μόνο κεφαλαίου τοῦ Εὐαγγελίου, γιά ν᾿ ἀντιληφθεῖ κανείς ὅτι σ᾿ αὐτό μιλάει ὁ Θεός. «Ἐσύ κατέχεις τά λόγια πού ὁδηγοῦν στήν αἰώνια ζωή», Κύριε καί Θεέ μου, πού ἐμφανίστηκες μέ ταπεινή μορφή ἀνθρωπου, «κι ἐμεῖς ἔχουμε πιστέψει κι ἔχουμε νιώσει πώς Ἐσύ εἶσαι ὁ Χριστός, ὁ Υἱός τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ»⁹.

Μᾶς μιλάει ἡ ἴδια ἡ Ἀλήθεια : «Ἄν ἐσεῖς ἀποδειχθεῖτε ὑπάκουοι στόν λόγο Μου, τότε θά εἶστε πραγματικά μαθητές Μου καί θά γνωρίσετε τήν Ἀλήθεια, καί ἀλήθεια θά σᾶς ἐλευθερώσει»¹⁰. Μελέτα τό Εὐαγγέλιο, καί ἀπ᾿ αὐτό θά διδάσκεσαι τή γνήσια Ἁγία Ἀλήθεια.

Εἶναι δυνατό νά μιλάει ἡ Ἀλήθεια καί μέσα στόν ἄνθρωπο. Ἀλλά πότε; Ὅταν, σύμφωνα μέ τά λόγια τοῦ Σωτήρα, ὁ Θεός ὁπλίσει τόν ἄνθρωπο μέ τή δύναμή Του¹¹, ὅταν δηλαδή ὁ ἄνθρωπος λάβει τό Ἅγιο Πνεῦμα –«ὅταν ἔρθει Ἐκεῖνος, τό Πνεῦμα τῆς Ἀλήθειας, θά σᾶς ὁδηγήσει σέ ὅλη τήν Ἀλήθεια»¹². Ὅποιος, ὅμως, χωρίς νά ἔχει φανερά ἀποκτήσει τό Ἅγιο Πνεῦμα –καί Τό ἀποκτοῦν μόνο οἱ ἅγιοι τοῦ Θεοῦ– τολμᾶ νά λέει ὅτι ἀκούει τήν Ἀλήθεια νά μιλάει μέσα του, αὐτός πλανιέται ἀπό τήν ὑπερηφάνειά του, ἀπατᾶ τόν ἑαυτό του. Στήν πραγματικότητα δέν ἀκούει παρά τή φωνή ἐκείνου πού στόν παράδεισο εἶπε ἀπατηλά στούς πρωτοπλάστους : «Καί θά εἶστε σάν θεοί»¹³. Καί ἡ φωνή αὐτή τοῦ φαίνεται σάν φωνή ἀλήθειας!

Μεγάλη εὐτυχία γιά τόν ἄνθρωπο εἶναι τό νά γνωρίσει τήν ἀλήθεια ἀπό τό Εὐαγγέλιο καί τούς ἁγίους Πατέρες καί, μέσω τῆς μελέτης, νά ἐπικοινωνεῖ μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού βρίσκεται στό Εὐαγγέλιο καί τούς ἁγίους Πατέρες.

Δέν εἶμαι ἄξιος ἐγώ γιά τήν ὑπέρτατη εὐτυχία –ν᾿ἀκούω τήν ἀλήθεια ἀπό τό ἴδιο τό Ἅγιο Πνεῦμα! Δέν εἶμαι ἱκανός γι᾿ αὐτό. Δέν μπορῶ νά τό ἀντέξω. Τό ἀσκί μου δέν εἶναι ἰσχυρό. Ἄν τό κρασί τοῦ Πνεύματος χυνόταν μέσα του, θά ἔσκαζε. Καί τότε τό κρασί θά χυνόταν¹⁴. Γιά τήν ἀδυναμία μου, λοιπόν, ὁ Πανάγαθος καί Μακρόθυμος Κύριος δέν μέ τρέφει μέ στέρεη πνευματική τροφή¹⁵.

Ὁ ἑκατόνταρχος τῆς Καπερναούμ θεώρησε τόν ἑαυτό του ἀνάξιο νά δεχθεῖ τόν Κύριο στό σπίτι του, γιά νά θεραπεύσει τόν δοῦλο του, γι᾿ αὐτό Τόν παρακάλεσε νά στείλει μόνο τόν παντοδύναμο λόγο Του. Πραγματικά, ὁ λόγος τοῦ Κυρίου πῆγε στό σπίτι τοῦ ἑκατόνταρχου. Καί τό θαῦμα ἔγινε. Ὁ δοῦλος θεραπεύτηκε. Ὁ Κύριος θαύμασε καί ἐπιβράβευσε τήν πίστη καί τήν ταπείνωση τοῦ εἰδωλολάτρη ἀξιωματικοῦ¹⁶.

Οἱ Ἰσραηλίτες, ἔχοντας ἐπίγνωση τοῦ ἄπειρου μεγαλείου τοῦ Θεοῦ –ἐπίγνωση ἀπό τήν ὁποία γεννιέται στήν ψυχή κάθε ἀνθρώπου ἡ συναίσθηση τῆς μηδαμινότητάς του–, ἔλεγαν στόν ἅγιο ἡγέτη καί νομοθέτη τους, τόν Μωυσῆ: «Ἐσύ μίλησέ μας! Ἄς μή μᾶς μιλήσει ὁ Θεός, γιά νά μήν πεθάνουμε!»¹⁷. Ταπεινά καί σωτήρια λόγια εἶναι τοῦτα, λόγια πού ἐκφράζουν κάθε ἀληθινό χριστιανό. Μ᾿ ἕνα τέτοιο καρδιακό «ἐνέχυρο» ὁ πιστός προφυλάσσεται ἀπό τόν πνευματικό θάνατο, τόν ὁποῖο ἐπιφυλάσσουν στούς πλανεμένους ἡ ὑπερηφάνεια καί ἡ θρασύτητά τους.

Ὁ πλανεμένος, σέ ἀντίθεση μέ τόν ἀληθινό χριστιανό, τόν πνευματικό Ἰσραηλίτη, ἀναφωνεῖ ἔξαλλος: «Στά παλιά χρόνια, τά τέκνα τοῦ Ἰσραήλ ἔλεγαν στόν Μωυσῆ: “Ἐσύ μίλησέ μας! Ἄς μή μᾶς μιλήσει ὁ Θεός, γιά νά μήν πεθάνουμε!”¹⁸. Ἀλλά ἐγώ, Κύριε, δέν Σέ παρακαλῶ ἔτσι... Ἄς μή μοῦ μιλήσει ὁ Μωυσῆς οὔτε κανείς ἄλλος ἀπό τούς προφῆτες. Μίλα μου Ἐσύ ὀ ἴδιος, Κύριε καί Θεέ μου, πού φωτίζεις καί ἐμπνέεις ὅλους τούς προφῆτες. Γιατί Ἐσύ, χωρίς αὐτούς, μπορεῖς νά μέ φωτίσεις μέ ὅλη τήν ἀλήθεια»¹⁹.

Ἀνάξιος τοῦ Κυρίου καί τῆς μιμήσεώς Του εἶναι ἐκεῖνος πού, μολονότι βρίσκεται ὁλόκληρος μέσα στίς κακίες καί τά αἰσχρά πάθη, ἀνόητα καί ὑπερήφανα καί φαντασιόπληκτα νομίζει ὄτι βρίσκεται μέσα στήν ἀγκαλιά τοῦ Πανάχραντου καί Πανάγιου Κυρίου, νομίζει ὅτι Τόν ἔχει μέσα του καί συνομιλεῖ μαζί Του σάν μέ φίλο²⁰.

«Ὁ Θεός πού δοξάζεται ἀπ᾿ ὅλους τούς Ἁγίους, εἶναι μεγάλος καί φοβερός σ᾿ ὅλους ὄσοι Τόν περικυκλώνουν» (Ψαλμ. 88:8), λέει ἡ Γραφή. Εἶναι φοβερός ἀκόμα καί στίς ἀνώτατες οὐράνιες δυνάμεις. Τά ἑξαπτέρυγα Σεραφείμ στέκονται γύρω ἀπό τόν θρόνο Του καί ἐκστατικά, κατάπληκτα ἀπό τό μεγαλεῖο Του, Τόν δοξολογοῦν ἀδιάλειπτα, ἐνῶ μέ τά φλογερά φτερά τους καλύπτουν τά ἀστραποβόλα πρόσωπά τους. Ἔτσι τά εἶδε ὁ προφήτης Ἡσαΐας²¹.

Ἄνθρωπέ μου, εὐλαβικά σκεπάσου μέ τήν ταπεινοφροσύνη. Ἄν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀλήθεια, ὅπως πραγματικά εἶναι, θά μπεῖ στό σπίτι τῆς ψυχῆς σου μέ τήν ἀκοή ἤ τή μελέτη καί θά θεραπεύσει ἐσένα, τόν δοῦλο, πού βρίσκεσαι ἀκόμα στή νηπιακή ἡλικία ὡς πρός τήν πνευματική σχέση σου μέ τόν Χριστό, μολονότι ὡς πρός τή σωματική ἡλικία ἴσως ἤδη νά εἶσαι στολισμένος μέ ἄσπρα μαλλιά.

Δέν μπορεῖ κανείς νά πλησιάσει ἀλλιῶς τήν Ἀλήθεια! «Πῶς θά Τόν πιστέψουν, ἄν δέν ἔχουν ἀκούσει γι᾿ Αὐτόν;», γράφει ὁ ἀπόστολος. «Καί πῶς πάλι θ᾿ ἀκούσουν γι᾿ Αὐτόν, ἄν κάποιος δέν τούς Τόν κηρύξει;... Γιά νά πιστέψει κανείς, χρειάζεται ν᾿ ἀκούσει τό κήρυγμα, καί τό κήρυγμα γίνεται μέ τό λόγο τοῦ Θεοῦ»²². Τά ζωντανά ὄργανα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος σώπασαν. Τήν ἀλήθεια τήν κηρύσσει ἡ Γραφή, πού ἐκφράζει τό Ἅγιο Πνεῦμα.

Πιστό παιδί τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, ἄκου τήν ἀδελφική μου συμβουλή, συμβουλή σωτήρια: Θέλεις νά γνωρίσεις πραγματικά τόν δρόμο τοῦ Θεοῦ, νά τόν ἀκολουθήσεις καί νά φτάσεις στήν αἰώνια σωτηρία; Μελέτα τή Θεία Ἀλήθεια στήν Ἁγία Γραφή, κυρίως στήν Καινή Διαθήκη, καί στά συγγράμματα τῶν ἁγίων Πατέρων. Πρίν ἀπό τή μελέτη καί μαζί μ᾿ αὐτήν χρειάζονται ἀπαραίτητα ἡ ἄσκηση καί ἡ καθαρότητα ζωῆς. Μόνο ὅσοι ἔχουν καθαρή καρδιά μποροῦν νά δοῦν τόν Θεό²³. Ἔτσι, μέ τόν καιρό, θά γίνεις, στό μέτρο πού γνωρίζει καί θέλει ὁ Θεός, μαθητής καί ἐραστής καί συμμέτοχος τῆς Θείας Ἀλήθειας, τήν ὁποία θά σοῦ διδάξει τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἀμήν.

Τέλος καί τῷ Θεῷ δόξα!

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ

ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗ

Εὐχαριστοῦμε θερμά τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱ.Μ. Παρακλήτου γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης ἀποσπασμάτων ἀπό τά βιβλία πού ἐκδίδει ἡ Ἱερά Μονή.
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτηςhttp://HristosPanagia3.blogspot.com