Η αγάπη ως ουσία της Ασκητικής της Ορθοδοξίας

Η αγάπη ως ουσία της Ασκητικής της Ορθοδοξίας

Πρωτ. Γεώργιος Σχοινάς 
  

(απομαγνητοφωνιμένη ομιλία, ακούστε την εδώ ) 

Η Εκκλησία μας, εν μέσω Μεγ. Τεσσαρακοστής προβάλει μπροστά μας την μορφή ενός μεγάλου Ασκητικού συγγραφέως της Εκκλησίας, του Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου.

Του συγγραφέως της Κλίμακος, ενός Ασκητικού βιβλίου που απευθύνεται κυρίως στους μοναχούς, αλλά και κατά αναλογία σε κάθε αγωνιζόμενο χριστιανό, και περιγράφει θα λέγαμε τα πάθη και τις αντίστοιχες αρετές, που περνάει ο άνθρωπος στήν πορεία του μέσα στόν κόσμο, προκειμένου να φτάσει στήν τελειότητα της Αρετής...

Να φτάσει στήν αγάπη, να φτάσει στήν απάθεια. Αλλά επειδή πολλές φορές, ωρισμένα πράγματα τα θεωρούμε αυτονόητα, θα ήθελα να μιλήσουμε για αυτά τα ''αυτονόητα''...

Μιλάμε για έναν μεγάλο ασκητή, που μας έρχεται λίγο μετά το μέσον της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, και προβάλλεται απο την Εκκλησία μας. Είναι και ασκητικός συγγραφέας, και μιλάει για άσκηση, για κάθαρση απο τα πάθη, και για όλα αυτά τα ωραία πράγματα.

Πολλές φορές όμως οι χριστιανοί, όταν ακούνε την λέξη ''άσκηση'', πάει το μυαλό τούς σε μια επίπονη διαδικασία, που πολλές φορές φαντάζει μίζερη, και λίγο απαρήγορη...

Όταν ακούνε για πάθη, απο τα οποία πρέπει να καθαριστούν, οι χριστιανοί μας πολλές φορές ''τρομάζουν'' λίγο, αισθάνονται οτι κάτι δυσάρεστο ξεκινάει, όταν ξεκινάει κάποιος να κάνει άσκηση. Εν αντιθέσει τα κείμενα της Εκκλησίας, ας πούμε στήν αρχή της Μεγ. Τεσσαρακοστής, μας έλεγαν: ''φαιδρῶς ἀπαρξώμεθα, τὸν τῆς Νηστείας καιρόν''.

Να ξεκινήσουμε λέει με φαιδρότητα τον καιρό της νηστείας. Οι Άγιοι της Εκκλησίας, οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας, μιλάνε για την άσκηση με χαρά. Μιλάνε για τον αγώνα της καθάρσεως απο τα πάθη μας με ιδιαίτερη όρεξη, με ιδιαίτερη ζέση, με ιδιαίτερη χαρμονή...

Και λεέι κανείς, γιατί άραγε σήμερα εμείς οι λιγότερο ασκητικοί χριστιανοί, μας πιάνει ένας τρόμος, όταν ακούμε για άσκηση; Και κάπως αισθανόμαστε άβολα. Γιατί μας έχει διαφύγει αδελφοί μου μια μεγάλη αλήθεια της πίστης μας....

Την συνοψίζει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, σε τρείς λέξεις: «ἔρως ἔρωτι νικᾶται».

Ένας έρωτας λέει, νικιέται απο έναν άλλο, μεγαλύτερο έρωτα...

Τι είναι εκείνο, που μας κρατάει δεμένους με τα πάθη μας; Τα έχουμε ερωτευεί! 

 

Τα έχουμε αγαπήσει, μέσα στήν πτώση μας, μέσα στήν εμπάθεια μας, τα έχουμε σφιχταγγαλιάσει. Είμαστε ερωτευμένοι με τα πάθη μας, με την γαστριμαργία μας, με την πορνεία μας, με την υπερηφάνια μας, τον εγωισμό, την κενοδοξία μας και ολα αυτά...

Και πως θα μπορέσουμε να θεραπευτούμε απο αυτά; Μόνο με επιταγές νομικού τύπου; Δεν πρέπει να είσαι κοιλιόδουλος; Δεν πρέπει να είσαι γαστρίμαργος; Δεν πρέπει να είσαι πόρνος, δεν πρέπει να είσαι υπερήφανος;

Καλά είναι και αυτά, αλλά εχω την αίσθηση οτι δεν είναι ικανά, να γεμίσουν τον άνθρωπο απο μια φιλότιμη διάθεση να πετάξει απο επάνω του αυτά τα πάθη...

'Ερχεται λοιπόν ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος και μας λέει, οτι για να πάψουμε να έχουμε αυτούς του έρωτες, τούς έρωτες για τα γήινα πάθη μας, χρειάζετε να έρθει μέσα στήν καρδιά μας ένας μεγαλύτερος έρωτας!

Οπότε ξαφνικά η άσκησή μας, δεν γίνεται απλώς η αποφυγή κάποιων παθών. Ούτε καν θα λέγαμε η μίμιση κάποιων καλών πράξεων, κάποιων αρετών, αλλά η άσκησή μας πλέων αλλάζει περιεχόμενο, και δεν είναι τόσο ''αυτονόητο'' αυτό το περιεχόμενο της άσκησης.

Η άσκησή μας θα έλεγα, αρχίζει και μοιάζει με την προσπάθεια που κάνει κάποιος που έχει ερωτευεί, να πλησιάσει, το πρόσωπο που ερωτεύτηκε...

Ας φέρουμε αυτό το παράδειγμα, μην σκανδαλιζόμαστε. Κάποιος αγαπά μια κοπέλα έτσι; Και τι κάνει; Γυρίζει γύρω-γύρω απο το σπίτι της, πηγαίνει και τις μιλάει, ευκαίρος-ακαίρος τις κάνει μια πολιορκία πιο ουσιαστική...

Αυτό ακριβώς γίνεται η άσκηση, όταν την κάνουμε απο Αγάπη.

Απο έρωτα και απο φιλότιμο, για Τον Χριστό μας.

Η άσκηση πλέον αποκτά ενα δυναμικό χαρακτήρα, δεν είναι απλώς η αποχή απο τα κακά, και το να κάνουμε τα καλά, αλλά είναι κάτι περισσότερο, είναι η προσπάθεια της ψυχής μου να πολιορκίσει Τον Χριστό, και να τον βάλει μέσα της, να τον ενθρονίσει στήν καρδιά της.

Και αυτό είναι που αλλάζει πλέον και την διάθεση του ανθρώπου, φανταστείτε κάποιον να σας λεέι: Να κάνεις εκείνο! Να κάνεις το άλλο! Να μην κάνεις εκείνο, να μην κάνεις το άλλο...

Αυθορμήτως δημιουργείται και μια αντίδραση, και πολλές φορές πας και κάνεις ακρίβως τα αντίθετα, απο αυτά που σου λέει. Έρχεται όμως ενα αγαπήμενο πρόσωπο, και σου λέει: αν μ΄αγαπάς, μην με στεναχωρείς, κάνε εκείνο σε παρακαλώ...

Και κατευθείαν αλλάζει η διάθεση σου, αυτή την αλήθεια μας λέει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος. Αυτή την αλήθεια μας λέει με άλλα λόγια ο ίδιος ο Κύριος μας... Ο Ιησούς Χριστός:

''Εὰν ἀγαπᾶτέ με.. (λέει στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο) τὰς ἐντολὰς τὰς ἐμὰς τηρήσατε...''

 
Να λοιπόν, βάζει την αγάπη στο πρόσωπό Του να νικήσει, τις ψεύτικες αγάπες που μας οδηγούν μακρυά απο τον δρόμο των εντολών Του... Να πως πρέπει λοιπόν ο χριστιανός να ζεί την άσκηση του, να ζεί την πνευματική του προσπάθεια ως ενα αγώνισμα αγάπης. Ως ενα αγώνισμα ερωτικό!

                                                                              

Να γιατί, οι Ασκητές της Εκκλησίας μας δεν έχουν καμία ομοιότητα, με ανθρώπους ιδιόρυθμους, ανθρώπους ''παράξενους'', συγχωρέστε μου την έκφραση με ''γεροντοκόρους'', και γεροντοπαλίκαρα.

Δεν έχουν αυτήν την παραξενιά οι Ασκητές της Ορθοδόξου Εκκλησίας!

Γιατί; Γιατί είναι κατά βάσην άνθρωποι αγάπης.

Είναι άνθρωποι εράσμιοι και ερωτικοί. Είναι άνθρωποι που αγαπούν, και απο αυτή την πλειοδοσία της καρδιάς, στήν αγάπη πρός Τον Χριστό, αποδίδονται ολοένα και περισσότερο σε μεγαλύτερη προσπάθεια, σε μεγαλύτερη άσκηση, σε μεγαλύτερη πολιορκία Του Χριστού.

Ας πολιορκίσουμε και εμείς αδελφοί μου Τον Χριστό με τέτοιο φρόνημα.

Απο εδω και έπειτα, οι νηστείες μας, οι προσευχές μας, οι μετάνοιες, οι γονυκλισίες, (οτι κάνει ο καθένας..) η αγάπη στόν πλησίον, η έλλειψη της κατάκρισης, και ολα αυτά τα ωραία πράγματα, ας τα κάνουμε ως αποτέλεσμα της αγάπης μας στόν Χριστό.

Και τι γίνεται; ξεκινάς απο μια αρχική αγάπη στόν Χριστό, να θέλεις να μπείς σε αυτήν την προσπάθεια, και οσο περισσότερο προσπαθείς με τέτοιο φρόνημα, η καρδιά του ανθρώπου τι παθαίνει; Πλαταίνει... γίνεσαι ολοένα και πιο ευρύχωρος άνθρωπος, και αγκαλιάζεις τούς πάντες.

Αρχίζεις πλέον, και αυτήν την αρχική αγάπη για Τον Χριστό, την αισθάνεσαι ακόμη πιο βαθιά, ακόμη πιο πλατιά, και αγκαλιάζει τον κόσμο ολόκληρο, αγκαλιάζει την γη και τον ουρανό, και γίνεσαι με αυτόν τον Έρωτα τον Θεϊκό, παγκόσμιος άνθρωπος...

Γίνεσαι ένας άνθρωπος, που μπορεί και αίρεται πάνω απο τα χωροχρονικά όρια που έχουμε σε αυτή τη γη, και που μπορεί να αγκαλιάσει τα σύμπαντα, γίνεσαι ακριβώς σαν τούς Αγίους της Εκκλησίας μας, σαν τον Άγιο Ιωάννη τον Σιναΐτη, που κερδίζωντας αυτή την αγάπη, αυτόν τον έρωτα στόν Χριστό, μπόρεσε και πέταξε τούς άλλους έρωτες για τα γήινα πράγματα...

Γίνεσαι, να πούμε και για αυτόν, σαν τον Άγιο Ιερομάρτυρα Γρηγόριο τον Ε΄, που νίκησε την αγάπη, τον έρωτα για την γήινη ζωη, με έναν άλλο έρωτα...

Τον Έρωτα για Τον Χριστό, τον έρωτα για την Ομολογία της Πίστης στο Ευαγγέλιο που ο Χριστός ήρθε και κύρηξε, και σφράγισε με το ίδιο Του το αίμα.

Αυτός ο έρωτας του για Τον Χριστό τον έκανε ατρόμητο, τον έκανε μάρτυρα της Πίστης και Ομολογητή, και για αυτό το λόγο σήμερα ιδιαιτέρως, γιορτάζουμε και την δική του μνήμη.

Ας ευχηθούμε σε όλους μας, να πυρποληθεί η καρδιά μας με αυτόν τον Θεϊκό Έρωτα, και ότι κάνουμε μέσα στήν Εκκλησία, να το κάνουμε με τέτοιο αγαπητικό και ερωτικό τρόπο. Αμήν.

 Πρωτ. Γεώργιος Σχοινάς

________________________________

Ομιλία που πραγματοποίησε ο Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Σχοινάς, το Σάββατο 9 Απριλίου 2016, στην αγρυπνία, στον Ιερό Ναό Ευαγγελιστρίας Πειραιώς.