Για μια Ορθόδοξη αγωγή και κατήχηση μέσα στην οικογένεια (μέρος 2ο)

“Σέ μιά τάξη κατηχητικού, όπου κανείς συναντά μεγάλες διαφορές μεταξύ τών παιδιών, όσον άφορα στην ικανότητα και στην επιθυμία τους νά ακούσουν γιά τον Θεό, μπορεί νά προκληθεί μεγάλη πνευματική βλάβη, άν ό λόγος μας δέν είναι προσαρμοσμένος στά μέτρα του κάθε παιδιού. Προσπαθούμε νά εμπνεύσουμε και όχι νά επιβάλουμε διά της βίας. Τό ϊδιο παιδί είναι δυνατό νά έχει σέ ορισμένες στιγμές μεγαλύτερη πνευματική δεκτικότητα άπ’ ό,τι σέ άλλες.

.
Πώς κρίνουμε τήν αξία μιας τάξεως του κατηχητικού ; Τό πιο βασικό είναι νά φεύγουν τά παιδιά από τήν τάξη περισσότερο εμπνευσμένα νά αγαπούν τον Θεό,παρά η ολοκλήρωσση του προγράμματος του κατηχητή.
.

Μερικές φορές τά παιδιά έχουν κάτι πού απασχολεί τό μυαλό τους και ϊσως είναι πιο ωφέλιμο πνευματικά νά συζητήσουν γι’ αυτό. Μερικές φορές οι παρεμβάσεις και τά σχόλια τους, όταν δέν γίνονται απλώς για. να διασπάσουν τήν προσοχή, αποτελούν μιά ένδειξη γιά τήν πραγματική τους κατάσταση και τά θέματα πού τά απασχολούν. Τό αληθινό κριτήριο μιας κατηχήσεως δέν είναι ή συσσώρευση γνώσεων (όνομάτων, ημερομηνιών κ.λ .π.) στή μνήμη τών παιδιών, αλλά τό άν θεμελιώνεται βαθειά μέσα στην καρδιά τους ή πεποίθηση δτι ό τρόπος ζωής της Εκκλησίας είναι ό δρόμος της αληθινής ζωής. Τά ονόματα και τά γεγονότα πρέπει νά θεωρούνται σαν βοηθητικοί γάντζοι πάνω στους οποίους μπορούμε νά κρεμάμε αύτη τήν έμπνευση.
.
Σέ πολλοος αρέσει νά άκοϋν τους κατηχητές και τους ιερείς νά διηγούνται ερωτήσεις και απαντήσεις τών παιδιών σχετικά με τον Θεό. Είναι γεγονός δτι τά παιδιά λένε συχνά συγκινητικά και διασκεδαστικά πράγματα. Άλλα η συζήτηση μέ τά παιδιά δέν είναι συλλογή αστείων παιδικών εκφράσεων. Όσοι ασχολούνται μέ τά παιδιά γνωρίζουν καλά δτι τό ίδιο αυτό παιδί, τοϋ οποίου τά λόγια μας διασκέδασαν, ϊσως χρειάστηκε μήνες ή καΐ χρόνια ακόμη μέχρι νά φθάσει στο σημείο νά ανοίξει τήν καρδιά του και νά εμπιστευθεί τον κατηχητή. Ακόμα, ό κατηχητής μπορεί νά έχει μιλήσει επί ώρες στά παιδιά σχετικά μέ την τηλεόραση,τό σχολείο,τό φαγητό ή τά παιχνίδια, πρίν κάνει κάποια νύξη γιά τον Θεό. Οι πιο πολύτιμοι κατηχητές είναι εκείνοι οι οποίοι έχουν μιά καλή σχέση μέ τά παιδιά. Τά παιδιά συχνά αποδέχονται μιά κατηγορηματική απάντηση από έναν ενήλικα του οποίου αισθάνονται την αγάπη και έχουν μάθει νά εμπιστεύονται τη γνώμη του. «Ουδέν ούτω προς διδασκαλίαν επαγωγόν ώς το φιλείν και φιλείσθαι»24. (Γιατί τίποτε δεν προσελκύει τόσο στη διδασκαλία, δσο το νά αγαπά και νά αγαπιέται κανείς).
.
Άπό τα επτά τους χρόνια περίπου τα παιδιά μπορούν νά αρχίσουν νά σκέπτονται σοβαρά για μεταφυσικά προβλήματα, όπως: «Ποιος δημιούργησε τον Θεό;» και νά αγωνίζονται νά κατανοήσουν την αιώνια ύπαρξη.
.
Οι εικόνες είναι πολύ χρήσιμες για νά οδηγήσουν τα παιδιά στη γνώση και στην αγάπη του Χρίστου και των αγίων άπό πολύ μικρό ακόμη το παίδι μπορεί νά έχει στο κρεβάτι του ή στο δωμάτιο του εικόνες του Χριστού, της Παναγίας ή ενός άγιου. Οί εικόνες προκαλούν διάφορα ερωτηματικά στά παιδιά αλλά και δίνουν απαντήσεις σ’ αυτά. Οί εικόνες πρέπει νά μιλούν σε όλους μας άμεσα, οπτικά. Άλλα ενώ οί ενήλικες έχουν την τάση νά εκφράζουν με λόγια ή νά εκλογικεύουν ακόμη και τις οπτικές τους εμπειρίες, τα παιδιά συχνά κατανοούν βαθειά θεολογικά μυστήρια μέσω των εικόνων, π.χ. συγκρίνοντας τις δύο εικόνες, της Σταυρώσεως και της Αναστάσεως. Τά παιδιά δεν μπορούν πάντα νά ερμηνεύσουν ικανοποιητικά το μυστήριο, αλλά τά λόγια και ή έκφραση του προσώπου τους δείχνουν ότι αυτό έχει εισχωρήσει στην καρδιά και στο μυαλό τους.
.
Η εικόνα μπορεί νά χρησιμεύσει ώς βάση γιά το μάθημα τού κατηχητικού· αλλά ακόμη κι όταν δίνεται έμφαση στην παιδαγωγική άποψη της, οφείλουμε πάντοτε νά μεταχειριζόμαστε την εικόνα με το σεβασμό που αρμόζει σ’ ένα αντικείμενο λατρείας.
.
Άπό πολύ μικρή ηλικία μπορούμε νά εμπνεύσουμε στά παιδιά την αγάπη γιά την Αγία Γραφή και τους βίους των Αγίων. Σημαντικότερο άπό τον αριθμό των κειμένων πού διάβασαν ή άπό τά γεγονότα πού απομνημόνευσαν είναι νά δουν τά παιδιά άπό τους γονείς και τους κατηχητές τους ότι ή Γραφή και οί βίοι των Αγίων είναι πάντα επίκαιροι, αποτελούν παράδειγμα γιά τη ζωή μας σήμερα και μπορούν νά μας εμπνεύσουν. Πρέπει επίσης οί διηγήσεις μας νά περιλαμβάνουν μιά ποικιλία ιστοριών. Είναι καλό, γιά παράδειγμα, νά εξοικειώνονται τά παιδιά με διηγήσεις και λαϊκά παραμύθια της χώρας όπου ζουν. Ή Αγία Γραφή και οί βίοι των Αγίων πρέπει νά παρουσιάζονται στά παιδιά ώς διηγήσεις πού έχουν μεγαλύτερη αξία και ενδιαφέρον”.