ΥΠΟΜΟΝΗ ΣΤΙΣ ΘΛΙΨΕΙΣ (Χαραλ. Μπούσιας)

«Ὑπομένων ὑπέμεινα τὸν Κύριον, καὶ προσέσχε μοι καὶ εἰσήκουσε τῆς δεήσεώς μου» (Ψαλμ. 39, 2). Μὲ μεγάλη ὑπομονὴ κατὰ τὸ διάστημα τῶν δοκιμασιῶν μου καὶ τῶν θλίψεών μου περίμενα τὴ βοήθεια τοῦ Κυρίου μου, ὁμολογεῖ ὁ ἱερὸς Ψαλμωδός. Καὶ Aὐτὸς δέχθηκε εὐμενῶς τὴ δέησή μου. Λίγα λόγια λέμε τοῦ Θεοῦ μας, πολλὰ Ἐκεῖνος καταλαβαίνει. Λίγα ζητοῦμε πολλὰ μᾶς δίνει. Δὲν μᾶς τὰ δίνει, ὅμως, ὅταν ἐμεῖς τὰ θέλουμε, ἀλλὰ ὅταν Ἐκεῖνος γνωρίζει ὅτι θὰ τὰ χρησιμοποιήσουμε γιὰ τὸ καλὸ τῆς ψυχῆς μας, γιὰ τὴ σωτηρία μας. Αὐτὸς ὁ χρόνος ἀναμονῆς τῆς ἀπαντήσεως τοῦ οὐρανοῦ εἶναι ὁ χρόνος τῆς ὑπομονῆς μας, εἶναι ὁ χρόνος ποὺ βραβεύεται. Καὶ τὰ αἰτήματά μας, οἱ δεήσεις μας δὲν πρέπει νὰ συγχέονται μὲ ἀπαιτήσεις. Εἶναι παρακλήσεις ποὺ δὲν προσκρούουν σὲ τοῖχο, ἀλλὰ καταγράφονται στὸ ἀρχεῖο τῆς Θείας εὐσπλαγχνίας, τοῦ μακρόθυμου καὶ φιλάνθρωπου Θεοῦ μας. Ἐμεῖς ζητοῦμε, εἴμαστε ἱκέτες, καὶ ἀναμένουμε τὴν ἀπάντηση τοῦ οὐρανοῦ. Πῶς μποροῦμε μὲ αὐθάδεια νὰ ἀπαιτήσουμε, ὅταν αἰσθανόμασε ἐνδεεῖς; Λησμονοῦμε, ὅτι ἡ ὑπομονὴ συνοδευομένη ἀπὸ ταπείνωση φέρνει γρηγορότερα κοντά μας τὸ Θεῖο ἔλεος καὶ τὴν ἐκπλήρωση τῶν αἰτημάτων μας;
.         Τί εἶναι ὑπομονή; Μὰ εἶναι ἡ ἐκζήτηση τοῦ Κυρίου, εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας, ὅπως μᾶς λέει καὶ ὁ προφητάναξ Δαβίδ: «Κύριε, Σὺ εἶ ἡ ὑπομονή μου· Κύριε, ἡ ἐλπίς μου ἐκ νεότητός μου» (Ψαλμ. 70, 5). Ἄλλωστε ὁ Χριστός μας ὁ ἴδιος μᾶς ἔδωσε τὸ παράδειγμα τῆς ὑπομονῆς γενόμενος ὁ ἴδιος ἄκμονας ὑπομονῆς στὰ παθήματα, στὶς ὕβρεις, στοὺς κολαφισμούς, στὰ ἐμπτύσματα, στὸ ἀκάνθινο στεφάνι, στὸ σταυρικὸ θάνατο. Ταυτόχρονα ὅμως εἶναι καὶ παιδαγωγός, ἀφοῦ μᾶς ἐξασκεῖ στὴν ὑπομονὴ τῶν θλίψεων, ἀφοῦ αὐτὲς εἶναι καθαρὰ παιδαγωγικές. Οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι μήπως, ἐπίσης, δὲν ὑπέμειναν κακουχίες; Οἱ Προφῆτες δὲν ὑπέμειναν λιθοβολισμοὺς καὶ θάνατο; Οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες δὲν ὑπέμειναν βασανιστήρια; Οἱ Ὅσιοι Πατέρες δὲν ὑπέμειναν τὶς ἐπιθέσεις τοῦ πονηροῦ; Ἀφοῦ, λοιπόν, ὅλοι οἱ ἐκλεκτοὶ τοῦ Θεοῦ ὑπέμειναν θλίψεις, ἐμεῖς δὲν θὰ περάσουμε ἀπὸ αὐτές; Καιρός, λοιπόν, εἶναι νὰ ἑτοιμαζόμαστε γιὰ θλίψεις καὶ νὰ ἐξασκούμασε στὴν ὑπομονή. Καὶ μάλιστα σὲ πολλὲς ὑπομονές. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Κύριος μᾶς εἶπε: Ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος σωθήσεται (Ματθ. ι´ 22). Ἡ ζωή μας χρειάζεται διαρκῆ ὑπομονή, «πολλὰν ὑπομονήν», ὅπως ἔλεγε ἡ σύγχρονη Πόντια Ὁσία τῆς Κλεισούρας, ἡ Γερόντισσα Σοφία, καὶ ὅπως πολὺ χαρακτηριστικὰ ἀναφέρει ὁ Παῦλος: «Ὑπομονῆς χρείαν ἔχομεν» (Ἑβρ. ι´ 36). Ἄλλωστε χωρὶς ὑπομονὴ δὲν μποροῦμε νὰ διαβοῦμε τὸ δρόμο τῆς ζωῆς μας καὶ αὐτὸ πολὺ καλὰ τὸ γνωρίζουμε ἀφοῦ «δι’ ὑπομονῆς τρέχομεν τὸν προκείμενον ἀγῶνα» (Ἑβρ. ιβ´ 1) θεωρώντας ὅτι ὅλη μας ἡ ζωὴ εἶναι ἕνας ἀγώνας, εἶναι μιὰ πάλη καὶ ἐμεῖς οἱ ἀγωνιστές, οἱ παλαιστὲς «πρὸς τὰς ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις» (Ἐφεσ. ϛ´ 12).
.         Εἴμαστε ἄνθρωποι ποὺ ζοῦμε στὸν κόσμο καὶ γύρω μας μᾶς περιβάλλουν ἄνθρωποι μὲ ἐλλαττώματα καὶ κακότητες. Δὲν ἔχουμε γύρω μας Ἀγγέλους, ἀλλὰ οὔτε καὶ ἐμεῖς συμπεριφερόμαστε ἀγγελικὰ στοὺς ἄλλους. Ἔτσι, γιὰ νὰ πορευθοῦμε σωστὰ καὶ νὰ τερματίσουμε μὲ ἐπιτυχία τὸν ἐπίγειο ἀγώνα μας χρειάζεται συνεχὴ ὑπομονή. Χρειάζεται νὰ ὑπομένουμε τὰ οἰκογενειακὰ βάρη, ἀκόμη καὶ τοὺς ἐμπαιγμοὺς μέσα στὴν οἰκογένεια, νὰ ὑπομένουμε τὶς ἀσθένειες, νὰ ὑπομένουμε τὶς θλίψεις, νὰ ὑπομένουμε τὴ συκοφαντία, τὶς εἰρωνεῖες, τὶς πλεκτάνες, νὰ ὑπομένουμε τὶς στερήσεις, τὴν ἀνεργία, τὶς οἰκονομικὲς κρίσεις, ὅπως αὐτὴ ποὺ διανύουμε τώρα. Πολλοὶ ἀπὸ ἐμᾶς, δυστυχῶς, ὑπομένουμε γιὰ λίγο χρονικὸ διάστημα μετὰ ἀποκάμνουμε. Ἡ ὑπομονή μας ἐξαντλεῖται. Ὅμως ὁ Κύριος ζητεῖ νὰ κάνουμε ὑπομονὴ μέχρι τὸ τέλος τῆς ζωῆς μας. Διότι στὸ τέλος δίδεται τὸ στεφάνι. «Τί τὸ ὄφελος σπερμάτων, παρὰ μὲν τὴν ἀρχὴν ἀνθούντων, μικρὸν δὲ ὕστερον μαραινομένων;», ­γράφει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. Ποιό εἶναι τὸ ὄφελος, στὴν ἀρχὴ νὰ ἀνθίζουν κάποια φυτά, ἀλλὰ κατόπιν νὰ μαραίνονται; Μόνο ἡ καλὴ ἀρχὴ δὲν μᾶς χαρίζει τὴ νίκη. Χρειάζεται καὶ καλὴ συνέχεια καὶ καλὸ τέλος. Τότε εἴμαστε πραγματικὰ ­νικητές.
.          Ὁ Κύριος συνδέει τὴν ὑπομονὴ μὲ τὴ ­σωτηρία μας. Μᾶς βεβαιώνει ὅτι θὰ σωθοῦμε μόνον ὅταν ὑπομένουμε μέχρι τὸ τέλος τῆς ζωῆς μας, ὅταν οἱ δυσκολίες δὲν μᾶς πάρουν ἀπὸ κάτω. Εἶναι δύσκολο τὸ ἰσόβιο ἀγώνισμα τῆς ὑπομονῆς ποὺ μᾶς ζητεῖ νὰ κάνουμε ὁ Θεός μας, ἀλλὰ αὐτὸ πάρα πολὺ μᾶς εὐνοεῖ καὶ μᾶς διατηρεῖ σὲ ἐγρήγορση. Ἔτσι, ἐνῶ ὁ Κύριος μᾶς καλεῖ νὰ ὑπομείνουμε θλίψεις προσωρινές, μᾶς προσφέρει σωτηρία ποὺ εἶναι αἰώνια. Μᾶς παιδεύει γιὰ λίγο, γιὰ νὰ μᾶς εὐεργετήσει πλουσιοπάροχα, «Ὀλίγα παιδευθέντες μεγάλα εὐεργετηθήσονται» (Σοφ. Σολ. 3,5). Μᾶς καλεῖ ὁ Κύριος νὰ ὑπομείνουμε δοκιμασίες ποὺ ἔχουν ἡμερομηνία λήξεως, ἐνῶ ἡ σωτηρία ποὺ μᾶς χαρίζει δὲν λήγει ποτέ. Ἑπομένως δὲν μᾶς συμφέρει νὰ χάσουμε τὴν ὑπομονή μας. Διότι ἂν τὴν χάσουμε, χάνουμε τὴ σωτηρία μας. Κι ἂν χάσουμε τὴ σωτηρία μας, τὰ χάσαμε ὅλα. «Οὐαὶ τοῖς ἀπολωλεκόσι τὴν ὑπομονήν», μᾶς προειδοποιεῖ ὁ θεόπνευστος λόγος τῆς Ἁγίας Γραφῆς (Σ. Σειρ. β´ 14). Ἀλλοίμονο σ’ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν χάσει τὴν ὑπομονή τους καὶ ὡς ἐκ τούτου χάνουν καὶ τὴ σωτηρία τους.
.         Οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι ἐπιτελοῦσαν τὴ διακονία τοῦ εὐαγγελισμοῦ τῶν ψυχῶν «ἐν ὑπομονῇ πολλῇ», μὲ θλίψεις, μὲ ἀνάγ­κες, μὲ στενοχώριες, μὲ δαρμοὺς καὶ μαστιγώσεις ποὺ πλήγωναν τὸ σῶμα, μὲ φυλακίσεις, μὲ καταδιώξεις ποὺ δὲν τοὺς ἄφηναν νὰ σταθοῦν πουθενά, μὲ κόπους, μὲ ἀγρυπνίες, μὲ στερήσεις φαγητοῦ (Β´ Κορ. ϛ´ 4-5). Καὶ ἐμεῖς ὡς καλοὶ μιμητὲς τοῦ Χριστοῦ καλούμαστε νὰ βαδίζουμε στὰ ἴχνη Του, νὰ «ἐπακολουθῶμεν τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ» (Α´ Πέτρ. β´ 21). Νὰ ὑπομένουμε πειρασμούς, νὰ κακοπαθοῦμε, νὰ βαστάζουμε μὲ ὑπομονὴ καὶ μὲ καρτερία τὸν σταυρό μας μέχρι τὸ τέλος τῆς ζωῆς μας, γιὰ νὰ βροῦμε ἔλεος τὴν ἡμέρα τῆς Κρίσεως.  Οἱ μοναχοί, γιὰ νὰ μὴν καμφθοῦν ἀπὸ τὶς δυσκολίες τῆς ἀσκητικῆς ζωῆς, συνηθίζουν νὰ εὔχονται ὁ ἕνας στὸν ἄλλον: «Καλὴ ὑπομονή»! Καὶ τοῦτο γιατὶ κατὰ τὴν κουρά τους δίνουν ρητὲς ὑποσχέσεις στὸ Θεό, ὅτι θὰ ὑπομείνουν τὸν καύσωνα ὅλης τῆς ἡμέρας, δηλαδὴ ὅλης τῆς ζωῆς τους, μέχρι τὴν τελευταία τους ἀναπνοή. Ἑπομένως ὀφείλουν νὰ κάνουν ὑπομονή. Καὶ ἀξίζει νὰ κάνουν ὑπομονή, γιατὶ ὁ ἀγωνοθέτης Κύριος θὰ τοὺς στεφανώσει μὲ ἀμάραντο στεφάνι. Σημειώνει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ὅτι, ἂν ἤξεραν αὐτοὶ ποὺ κάνουν ὑπομονὴ στοὺς πειρασμοὺς καὶ στὶς θλίψεις, τί δόξα τοὺς περιμένει στοὺς οὐρανούς, θὰ δέχονταν νὰ ὑπομείνουν «μυρίας κολάσεις»!
.         Ὁ Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος ἔλεγε ὅτι ἂν γνωρίζαμε καλὰ πόσο μεγάλη ὠφέλεια προξενεῖ ἡ πρόσκαιρη ἀσθένεια σέ ὅλους μας θὰ τὴν ἐπιζητούσαμε. Οἱ ἀσθένειες εἶναι δῶρον Θεοῦ, εἶναι σημεῖο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Μᾶς παιδεύει ἐδῶ στήν πρόσκαιρη ζωή ὀλίγον γιά νά μᾶς ἀναπαύση αἰώνια. Πρέπει νὰ γνωρίζουμε ὅτι μέσα στὶς θλίψεις καὶ τὰ παθήματα, στὴν ὑπομονὴ καὶ στὴ πίστη, εἶναι κρυμμένες οἱ ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἐπίσης καὶ ἡ δόξα καὶ ἡ ἀπόκτηση τῶν οὐρανίων ἀγαθῶν. Μᾶς τὸ τονίζει καὶ ὁ Ἀπόστολος: Πρέπει νὰ περάσουμε πολλὲς θλίψεις γιὰ νὰ μποῦμε στὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, «διὰ πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Πράξ. β´ 21). Καὶ Αὐτὸς μᾶς λέει· Μὲ τὴν ὑπομονή σας, θὰ σώσετε τὶς ψυχές σας, «ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τὰς ψυχὰς ὑμῶν» (Λουκ. κα´ 19), ὅπως ἐπίσης καὶ ὅτι στὸν κόσμο τοῦτο θὰ ἔχετε θλίψεις, «ἐν τῶ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε» (Ἰωάν. ιϛ´ 33).
.         Ἀπὸ τὴν ὑπομονὴ στὶς θλίψεις διακρίνονται ὅσοι ἀγαποῦν τὸν Θεό. Ὅταν ὁ Θεὸς θελήσει νὰ βοηθήσει μιὰ ψυχὴ βασανισμένη, δὲν τὴν ἀπαλάσσει ἀπὸ τὶς θλίψεις, ἀλλὰ τῆς χαρίζει ὑπομονή. Ὅλοι οἱ Ἅγιοι στὴ θλίψη δοκιμάσθηκαν καὶ ὄχι στὴ χαρά. Καὶ ὁ Χριστὸς στοὺς Μακαρισμούς, τὴ θλίψη μακαρίζει καὶ ὄχι τὴ χαρά. Νὰ εὐχόμεθα ὁ Θεὸς νὰ μᾶς δίδει ὑπομονὴ καὶ ὄχι νὰ μᾶς πάρει τοὺς πειρασμοὺς καὶ τὰ βάσανα, γιατὶ αὐτὰ μᾶς πηγαίνουν στὸν παράδεισο, θὰ μᾶς πεῖ καὶ ὁ Ὅσιος Γέροντας Ἐφραίμ, ὁ Κατουνακιώτης.
.         Καὶ ὁ Ὅσιος Παΐσιος μᾶς λέγει, ὅτι ὁ Καλὸς Θεὸς δίνει στὸν κάθε ἄνθρωπο ἕνα σταυρὸ ἀνάλογο μὲ τὴν ἀντοχή του, ὄχι γιὰ νὰ τὸν βασανίσει, ἀλλὰ γιὰ νὰ τὸν χρησιμοποιήσει σὰν σκάλα, μὲ τὴ βοήθεια τῆς ὁποίας θὰ ἀνεβεῖ στὸν Οὐρανό. Ἂν καταλάβουμε τὶ θησαυρὸ ἀποταμιεύουμε ἀπὸ τὸν πόνο τῶν δοκιμασιῶν, δὲν θὰ γογγύζουμε, ἀλλὰ θὰ δοξολογοῦμε συνεχῶς τὸ Θεὸ σηκώνοντας τὸ σταυρουδάκι ποὺ μᾶς χάρισε, ὁπότε καὶ σὲ τούτη τὴ ζωὴ θὰ χαιρόμαστε καὶ στὴν ἄλλη θὰ ἔχουμε νὰ λάβουμε καὶ σύνταξη καὶ «ἐφάπαξ». Ὁ Θεὸς μᾶς ἔχει ἐξασφαλισμένα κτήματα, μᾶς ἔχει περιουσία στὸν Οὐρανό. Ὅταν, ὅμως, ζητοῦμε νὰ μᾶς ἀπαλλάξει ἀπὸ μιὰ δοκιμασία, δίνει αὐτὰ τὰ κτήματα σὲ ἄλλους καὶ ἐμεῖς τὰ χάνουμε, ἐνῶ ἂν κάνουμε ὑπομονή, θὰ μᾶς δώσει καὶ τόκο.
.         Εἶναι μακάριος αὐτὸς ποὺ ὑπομένει βάσανα ἐδῶ στὴ γῆ, γιατί, ὅσο πιὸ πολὺ παιδεύεται σὲ αὐτὴ τὴ ζωή, τόσο περισσότερο βοηθιέται γιὰ τὴν ἄλλη, ἐπειδὴ ἐξοφλεῖ τὰ γραμμάτια τῶν ἁμαρτιῶν του. Ἡ ὑπομονὴ στὴν ἄρση τοῦ σταυροῦ τῶν δοκιμασιῶν μας εἶναι δῶρο Θεοῦ, εἶναι χάρισμα Θεοῦ. Ἔτσι, εἶναι μακάριος ἐκεῖνος ποὺ δείχνει ὑπομονὴ ὄχι σὲ ἕνα σταυρό, ἀλλὰ σὲ πολλούς. Μιὰ ταλαιπωρία ἢ ἕνας θάνατος μαρτυρικὸς προσφέρει στὸν ὑπομένοντα καθαρὸ μισθό. Γι’ αὐτὸ σὲ κάθε δοκιμασία νὰ λέμε: «Σ’ εὐχαριστῶ, Θεέ μου, γιατὶ αὐτὸ χρειαζόταν γιὰ τὴ σωτηρία μου».

Δρ Χαραλάμπης Μ. Μπούσιας,
Μέγας Ὑμνογράφος τῆς τῶν Ἀλεξανδρέων Ἐκκλησίας