της Σοφίας Ντρέκου
Η μεγαλύτερη ελεημοσύνη είναι η έκφραση υγιούς πνευματικότητας προς όλους! Ότι αγαπάς τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος είναι το πιο τραγικό πλάσμα μέσα στο σύμπαν. Έλεγε ο γέρων Εφραίμ ο Φιλοθεΐτης: «Την εσωτερική ελεημοσύνη να προσέχετε. Εκεί κυρίως να φροντίσετε να σπουδάσετε τον κόπο σας».
Ας ξεκινήσουμε γράφοντας λίγα λόγια για τη ζωή του αββά Ισαάκ και συνεχίζουμε με την αντίπερα όχθη της φιλοσοφίας, τον Γερμανό φιλόσοφο Άρθουρ Σοπενχάουερ (1788-1860) και συνεχίζουμε.
Ο όσιος αββάς Ισαάκ καταγόταν από γονείς Σύρους. Γεννήθηκε τον 7ο αιώνα στα παράλια της αραβικής χερσονήσου στη Νινευΐ της Μεσοποταμίας ή, κατ' άλλους, κοντά στην Έδεσσα της Συρίας. Αυτός ο ουρανοπολίτης άνθρωπος, ενώ ήταν στην ακμή της νεότητάς του, απαρνήθηκε τον κόσμο και εγκαταστάθηκε με τον αδελφό του σε ένα κοινόβιο της περιοχής. Εκεί φόρεσε το αγγελικό σχήμα του μονάχου και ασκήθηκε με αγώνες και κόπους στην πρακτική αρετή. Χειροτονήθηκε επίσκοπος Νινευής μεταξύ 676-680. Μετά την πάροδο πενταμήνου αποσύρθηκε σε μοναστήρι του όρους Ματούτ και αφιερώθηκε στην προσευχή.[1]
Όσιος Ισαάκ ο Σύρος, 7ος αι. |
ΕΡΩΤΗΣΗ: Και τί είναι καρδιά ελεήμων αββά Ισαάκ;Λέει ο Αββάς Ισαάκ: «ασκητής ανελεήμων, δένδρον άκαρπον». Άνθρωπος ο οποίος δεν έχει ελεήμονα διάθεση, είναι σαν δέντρο άκαρπο. Όσες ασκήσεις κι αν κάνει κάποιος, προσευχές, νηστείες, αγρυπνίες, εάν η καρδιά του δεν είναι ελεήμων καρδία, δεν κινείται με αγάπη προς τον άλλο άνθρωπο, δεν έχει συμπάθεια όπως ο Θεός έχει συμπάθεια προς όλους, τότε αυτός ο άνθρωπος είναι σαν ένα δέντρο το οποίο δεν έχει καρπούς.
Ο ελεήμων είναι ιατρός της ψυχής του, διότι διώχνει από μέσα του το σκοτάδι των παθών όπως συμβαίνει με τον δυνατό άνεμο. Ο πραγματικός ελεήμων όταν ακούσει ή δει με τα μάτια του ότι κάτι στενοχωρεί τον αδελφό του να τον συμπονάει και να καίεται ή καρδιά του γι' αυτόν και αυτός είναι αληθινά ελεήμων. Το ίδιο είναι ελεήμων και όποιος δεχθεί ράπισμα από τον αδελφό του και δεν του αντιμιλήσει με την κοσμική αδιαντροπιά και δεν προκαλέσει λύπη στην καρδιά του.
Θέλεις να έχεις πνευματική κοινωνία με το Θεό και να απολαύσεις εκείνη την ηδονή πού είναι ελεύθερη από τις σωματικές αισθήσεις; Ακολούθησε την εντολή της ελεημοσύνης. Αυτή ή ελεημοσύνη του Θεού, όταν βρεθεί μέσα στην καρδιά σου, εικονίζει μέσα σου εκείνο το άγιο κάλλος του Θεού, ως προς το όποιο ήδη έγινες όμοιος με αυτόν. Τίποτε δεν μπορεί να φέρει την καρδιά μας κοντά στο Θεό, όσο ή ελεημοσύνη.
Η ελεημοσύνη προς τον συνάνθρωπο
Από την πολλή και σφοδρή συμπάθεια πού συνέχει την καρδιά του και από την πολλή εμμονή σ' αυτή την κατάσταση, μικραίνει ή καρδιά του και δεν μπορεί να υποφέρει ή να ακούσει ή να δει κάποια βλάβη ή κάτι έστω και λίγο λυπηρό να γίνεται στην κτίση.
Γι' αυτό και για τα άλογα ζώα και για τους εχθρούς της αλήθειας και γι' αυτούς πού τον βλάπτουν προσεύχεται συνεχώς με δάκρυα, ζητώντας από το Θεό να τους φυλάξει και να τους συγχωρήσει. Ομοίως προσεύχεται και για τα ερπετά από την πολλή του ευσπλαχνία, πού συγκινεί την καρδιά του, υπερβαίνοντας το ανθρώπινο μέτρο και φτάνοντας στην ομοιότητα του Θεού.[2]
«Η ελεημοσύνη (η ευσπλαχνία, το έλεος, ο πόνος για τον άλλον) κι η δίκια κρίση, αν βρίσκονται μέσα στον ίδιο είναι σαν τον άνθρωπο που προσκυνά τον Θεό και τα είδωλα μέσα στο ίδιο σπίτι.
Η ευσπλαχνία είναι ενάντια στη δίκαια κρίση. Η δίκαια κρίση είναι στο ίσιο μέτρο, μα η ελεημοσύνη είναι η λύπηση που έρχεται στον άνθρωπο από τη Θεία Χάρη, και σε όλους γέρνει (γέρνει: θέλει να δείξει πως η ευσπλαχνία , ολοένα γέρνει τη ζυγαριά της δικαιοσύνης από το μέρος του αδερφού που έφταιξε) με συμπάθεια και δε δίνει στον άνθρωπο που είναι άξιος για τιμωρία, την πληρωμή που τού πρέπει, και εκείνον που κάνει το καλό τον γεμίζει από καλά.
Όπως δε ζυγιάζεται ένα σπυρί άμμος με πολύ χρυσάφι, έτσι κι η δίκια κρίση τού θεού δε ζυγιάζεται με την ελεημοσύνη του.Η δίκια κρίση δεν είναι στην πολιτεία των χριστιανών και δεν είναι σημειωμένη στη διδαχή τού Χριστού.
Να χαίρεσαι με τους χαρούμενους και να κλαις με τους λυπημένους γιατί αυτό είναι το σημάδι της καθαρότητας.
Γίνε φίλος με όλους τους ανθρώπους και κάθισε μονάχος μέσα στη διάνοια σου.»[3]
Κάθε βουλητικό ενέργημα πηγάζει από την ανάγκη, επομένως από στέρηση, επομένως από πόνο. Με την πλήρωση της ανάγκης ο πόνος σταματά, ωστόσο σε κάθε επιθυμία που έχει εκπληρωθεί αντιστοιχούν τουλάχιστον δέκα ανεκπλήρωτες· κι ακόμα, η επιθυμία διαρκεί πολύ, οι απαιτήσεις τείνουν στο άπειρο, ενώ η πλήρωση είναι σύντομη και λειψή. Αλλά κι αυτή ακόμα η τελική ικανοποίηση είναι μόνο φαινομενική, η επιθυμία που εκπληρώθηκε δίνει αμέσως τη θέση της σε άλλη επιθυμία: η προηγούμενη ήταν πλάνη που την έχουμε πια καταλάβει, η νέα επιθυμία είναι πλάνη που δεν έχει γίνει ακόμη αντιληπτή.Δεν υπάρχει αντικείμενο της βούλησης που η απόκτησή του να μπορεί να μας δώσει σταθερή, αμετακίνητη πια ικανοποίηση: Το πράγμα μοιάζει με την ελεημοσύνη που πετάει κανείς στον ζητιάνο και που τον βοηθάει να τα βγάλει πέρα σήμερα παρατείνοντας έτσι το μαρτύριό του ως αύριο. Για τούτο λοιπόν, όσο η συνείδησή μας εξακολουθεί να διακατέχεται από τη βούλησή μας, όσο είμαστε έρμαιο των επιθυμιών, με τις ελπίδες και τους φόβους που διαρκώς τις συνοδεύουν, όσο είμαστε υποκείμενα του βούλεσθαι, δεν θα έχουμε ποτέ σταθερή ευτυχία και γαλήνη. Αδιάφορο αν επιδιώκουμε κάτι ή αν προσπαθούμε να γλιτώσουμε από κάτι, αν φοβόμαστε κάτι κακό ή αν επιδιώκουμε μιαν απόλαυση, ουσιαστικά πρόκειται για το ίδιο πράγμα: Η φροντίδα να ικανοποιήσουμε τη βούληση, η οποία διαρκώς απαιτεί κάτι, όποιας μορφής κι αν είναι αυτό, διακατέχει και κινεί διαρκώς τη συνείδηση.[4]
Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ (Arthur Schopenhauer, Γκντανσκ (Ντάντσιχ), Πρωσία, 22 Φεβρουαρίου 1788 − Φρανκφούρτη, Γερμανία, 21 Σεπτεμβρίου 1860) ήταν Γερμανός φιλόσοφος, γνωστός κυρίως από το βιβλίο του «Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση», στο οποίο ισχυρίστηκε ότι ο κόσμος μας οδηγείται από μία συνεχώς ανικανοποίητη βούληση καθώς αναζητά συνεχώς την ικανοποίηση.
«Πρέπει να κάνουμε το καλό και να παρέχουμε τη βοήθειά μας θεληματικά, πρόθυμα, καρδιακά, με σεβασμό και ανυπόκριτη αγάπη προς τους φτωχούς. Δεν πρέπει να μας κατέχει κανένα αίσθημα περιφρόνησης, αγανάκτησης ή οργής κι εκνευρισμού. «Έκαστος καθώς προαιρείται τη καρδία, μη εκ λύπης ή εξ ανάγκης· ιλαρόν γαρ δότην αγαπά ο Θεός» (Β' Κορ. θ' 7). «Διάθρυπτε πεινώντι τον άρτον σου και πτωχούς αστέγους εισάγε εις τον οίκον σου», λέει κι ο προφήτης Ησαΐας (κεφ. νη' 7).»[5]
Η ελεημοσύνη (Ματθ. στ' 1-4)
1 Προσέχετε τὴν ἐλεημοσύνην ὑμῶν μὴ ποιεῖν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων πρὸς τὸ θεαθῆναι αὐτοῖς· εἰ δὲ μήγε, μισθὸν οὐκ ἔχετε παρὰ τῷ πατρὶ ὑμῶν τῷ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. 2 ῞Οταν οὖν ποιῇς ἐλεημοσύνην, μὴ σαλπίσῃς ἔμπροσθέν σου, ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ ποιοῦσιν ἐν ταῖς συναγωγαῖς καὶ ἐν ταῖς ρύμαις, ὅπως δοξασθῶσιν ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν. 3 σοῦ δὲ ποιοῦντος ἐλεημοσύνην μὴ γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου, 4 ὅπως ᾖ σου ἡ ἐλεημοσύνη ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.
1 «Προσέχετε μάλιστα τη δικαιοσύνη σας να μην την κάνετε μπροστά στους ανθρώπους, για να σας δουν με θαυμασμό. Ειδεμή, βέβαια, μισθό δεν έχετε από τον Πατέρα σας που είναι στους ουρανούς. 2 Όταν λοιπόν κάνεις ελεημοσύνη, μη σαλπίσεις μπροστά σου όπως ακριβώς κάνουν οι υποκριτές στις συναγωγές και στα δρομάκια, για να δοξαστούν από τους ανθρώπους. Αλήθεια σας λέω, έχουν πάρει πλήρως το μισθό τους. 3 Εσύ, όμως, όταν κάνεις ελεημοσύνη, ας μη γνωρίζει το αριστερό σου τι κάνει το δεξί σου χέρι, 4 για να γίνεται η ελεημοσύνη σου στα κρυφά. Και ο Πατέρας σου που βλέπει στα κρυφά θα σου αποδώσει».
Παραπομπές:
1. Σοφία Ντρέκου για την Αέναη επΑνάσταση | www.sophia-ntrekou.gr
2. Επιλεκτικά αποσπάσματα από τους Ασκητικούς λόγους του Αββά Ισαάκ του Σύρου, Εκδόσεις Ορθόδοξος Κυψέλη. Έκδοση Νοέμβριος 2014. σελ. 192.
3. Μεταγλώττιση και υποσημειώσεις του κυρ Φώτη Κόντογλου από το misha.pblogs.gr
4. Σοπενχάουερ, Επιλογή από το έργο του, «Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση» (απόσπασμα) μτφρ. Ν. Σκουτερόπουλος - Κλ. Μπέτσεν, Στιγμή, Αθήνα 1996, σ. 70-71.5.
5. Αγίου Ιωάννη της Κρονστάνδης, «Οι Μακαρισμοί» - Δέκα ερμηνευτικές ομιλίες (απόσπασμα).
4. Σοπενχάουερ, Επιλογή από το έργο του, «Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση» (απόσπασμα) μτφρ. Ν. Σκουτερόπουλος - Κλ. Μπέτσεν, Στιγμή, Αθήνα 1996, σ. 70-71.5.
5. Αγίου Ιωάννη της Κρονστάνδης, «Οι Μακαρισμοί» - Δέκα ερμηνευτικές ομιλίες (απόσπασμα).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου