Απόστολος Ιούδας ο Θεάδελφος και Απόστολος Θαδδαίος, δύο διαφορετικοί Άγιοι

Στους Συναξαριστές, δυστυχώς, μπερδεύονται τα βιογραφικά στοιχεία των παραπάνω Αγίων, γι’ αυτό στα βιβλιαράκια που κυκλοφορούν, τα οποία αφορούν είτε Εκείνους, είτε τους 12 Αποστόλους, υπάρχουν λανθασμένες πληροφορίες, οι οποίες διαδόθηκαν ευρέως και πολύ γρήγορα μέσω του διαδικτύου, μ’ αποτέλεσμα να επικρατεί σύγχυση γύρω από το θέμα αυτό.

Οι περισσότεροι Χριστιανοί πιστεύουν, σήμερα, ότι πρόκειται για ένα Άγιο, που στις 19 Ιουνίου γιορτάζεται η μνήμη του και στις 21 Αυγούστου η σύναξή του, καθώς λένε. Κάτι τέτοιο όμως δεν αναφέρεται ούτε στην Ακολουθία τού Μηναίου της 21/8, ούτε στο ευρετήριο του Ωρολογίου (στην αντίστοιχη ημερομηνία), ούτε στα Εκκλησιαστικά ημερολόγια, όπως μπορείτε να διαπιστώσετε κι εσείς, γι’ αυτό κι είναι απορίας άξιο, πού στηρίζεται η άποψη αυτή.

Τον αποκαλούν, συνήθως, Ιούδα Θαδδαίο, αν και εννοούν τον Ιούδα το Θεάδελφο, γι’ αυτό και τον γιορτάζουν στις 19/6.

Σε πολλές δε Εικόνες και τοιχογραφίες, που φιλοτεχνήθηκαν πρόσφατα και υπάρχουν στις Εκκλησίες, γράφουν επάνω όχι μόνο Θεάδελφος, αλλά και Θαδδαίος, γιατί, καθώς λένε, ο Ιούδας, ένα από τα νομιζόμενα αδέλφια του Κυρίου, είναι ένας από τους 12 μαθητές του Χριστού, ο οποίος αναφέρεται στα Ευαγγέλια καιείναι γνωστός σαν Θαδδαίος. Αυτό όμως δεν είναι σωστό, γιατί, αναμφισβήτητα, πρόκειται για δύο διαφορετικούς Αγίους, όπως προκύπτει από τα παρακάτω :

1) Έχουν διαφορετική μορφή, διαφορετικό τρόπο θανάτου (ο Θεάδελφος υπήρξε Μάρτυρας) και διαφορετική ημερομηνία Κοίμησης.

2) Ο καθένας έχει τη δική του Ακολουθία (βλ. Μηναίο 19/6 και 21/8 αντίστοιχα), στα τροπάρια της οποίας υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για τη ζωή του, από τις οποίες αποδεικνύεται, αφενός ότι πρόκειται για δύο διαφορετικά πρόσωπα κι αφετέρου ότι ορισμένες απ’ αυτές, που διαβάζουμε στα Συναξάρια, είναι λανθασμένες (όπως π.χ. η θεραπεία τού βασιλιά Αύγαρου από τον Ιούδα το Θεάδελφο, για την οποία θα διαβάσετε παρακάτω). 

3) Ο Θαδδαίος είχε έρθει από την Έδεσσα της Μεσοποταμίας. Επομένως, αποκλείεται να ήταν γιος τού μνήστορα Ιωσήφ, δηλ. Θεάδελφος.

4) Κανένα από τ’ αδέλφια του Χριστού δεν τον πίστευε, όπως αναφέρει ο Ιωάννης στο Ευαγγέλιό του (Κεφ. Ζ΄ παρ. 5). Άρα ο Ιούδας ο Αδελφόθεος δεν έχει καμμία σχέση με το Θαδδαίο.

5) Στις παραγρ. 17 και 18 της επιστολής του, η οποία υπάρχει στην Καινή Διαθήκη και φέρει τ’ όνομα του, ο Ιούδας (ο Θεάδελφος) προτρέπει τους πιστούς να θυμηθούν τα λόγια των Αποστόλων, που σημαίνει, ότι ο Ίδιος δεν ήταν ένας απ’ αυτούς, όπως αναφέρει και ο Τρεμπέλας στον πρόλογο της.

6) Αν ο Θεάδελφος ήταν ο Θαδδαίος, γιατί δεν αναφέρει στην επιστολή του και τ’ όνομα αυτό, αλλά γράφει, ότι λέγεται Ιούδας; (βλ. 1η παράγρ. επιστολής του) και 

7) Ο καθένας έχει πλέον συγκεκριμένο όνομα, προφανώς για να μη μπερδεύονται. Ο μεν γιος τού μνήστορα Ιωσήφ καθιερώθηκε να λέγεται Ιούδας, ο δε μαθητής τού Κυρίου Θαδδαίος (σκέτο), όπως θα δείτε και σε παλιές Εικόνες, που υπάρχουν παρακάτω.

Επειδή στο κατά Λουκά Ευαγγέλιο και στις Πράξεις των Αποστόλων ο Θαδδαίος αναφέρεται σαν Ιούδας Ιακώβου, κάποιοι ισχυρίζονται, ότι ήταν αδελφός Ιακώβου και μάλιστα του Αδελφόθεου, αντί γιος Ιακώβου, οπότετον ταυτίζουν με τον Ιούδα το Θεάδελφο.

Ακόμα κι αν δεχτούμε, ότι ή «εν λόγω» ερμηνεία είναι σωστή, η εκδοχή αυτή απορρίπτεται, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω. Εξάλλου, επειδή γνωρίζουμε, ότι υπήρχαν Απόστολοι που έφεραν τ’ όνομα Ιάκωβος, όπως ο Ιάκωβος ο γιος τού Αλφαίου και ο Ιάκωβος ο γιος τού Ζεβεδαίου, πώς είναι σίγουροι, ότι δεν ήταν αδελφός ενός εξ αυτών; 

Με βάση τις παραπάνω διαπιστώσεις, αλλά και περαιτέρω έρευνα και μελέτη των Ακολουθιών του Μηναίου κ.α., καταγράψαμε το βίο των δύο Αγίων, ως παρακάτω :

Άγιος Απόστολος Ιούδας ο Θεάδελφος (19/6)

Πρόκειται για ένα από τα νομιζόμενα αδέλφια του Ιησού, τα παιδιά δηλ. του Ιωσήφ, τα οποία είχε αποκτήσει από γάμο του προτού μνηστευθεί την αειπάρθενο Θεοτόκο, αλλά δεν πίστευαν στον Κύριο, αν και ζούσαν στο ίδιο σπίτι. Ο Ιούδας ήταν γνήσιος αδελφός τού Ιακώβου του Αδελφοθέου, δηλ. Θεάδελφος κι αυτός. Πίστεψε όμως στο Χριστό μετά την Ανάστασή του και τότε προστέθηκε στον κύκλο των Αποστόλων. Υπήρξε Πρεσβύτερος στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων, όπου, μετά το θάνατο του αδελφού του Ιακώβου, πρώτου Επισκόπου Ιεροσολύμων, είχε ιδιαίτερο κύρος. Όπως δε αναφέρεται στο Συναξάρι και στην Ακολουθία τού Μηναίου (19/6), αγωνίστηκε σκληρά και μ’ επιτυχία για την εξάπλωση του Χριστιανισμού και σε ειδωλολατρικές, μακρινές περιοχές, όπως είναι η Μεσοποταμία και τα γειτονικά αυτής Έθνη.

Ίσως όμως να μην είναι ξεκαθαρισμένο σε ποιές ακριβώς, γιατί, κατά τους βιογράφους, εκεί δίδαξε και ο Απόστολος Θαδδαίος, κάτι που για ‘κείνον, ως προς τη Μεσοποταμία, αποδεικνύεται όχι μόνο από τα βιογραφικά του στοιχεία, αλλά και από τις υμνογραφίες τού Μηναίου τόσο της γιορτής του, όσο και της 16/8 (Ανακομιδής Ι. Μανδηλίου από την Έδεσσα στην Κων/πολη). 

Όσον αφορά το θαύμα τής αποθεραπείας τού βασιλιά Αύγαρου από τη λέπρα, πολλοί το αποδίδουν στον Ιούδα το Θεάδελφο, επειδή υπάρχει και στο δικό του Συναξάρι, αν και δεν αναφέρεται κάτι σχετικό στην υμνογραφία του, παρά μόνο στην του Θαδδαίου (βλ. Μηναίο 19/6 και 21/8). Αυτός ίσως είναι κι ένας από τους λόγους, που οι περισσότεροι ταυτίζουν τους δύο Αποστόλους. Δεν είναι όμως δυνατόν να έχει σχέση και με τους δύο Αγίους. Ερευνήσαμε, λοιπόν, περαιτέρω το θέμα και το συμπέρασμα είναι, ότι έγινε από τον Απόστολο Θαδδαίο (βλ. παρακάτω).

Όταν ο Ιούδας βρέθηκε στην πόλη Αραράτ, επειδή κήρυττε το Ευαγγέλιο, τον συνέλαβαν οι ειδωλολάτρες, οι οποίοι τον κρέμασαν και τον θανάτωσαν με βέλη. Η απεικόνιση της σκηνής αυτής, δηλ. του μαρτυρικού του θανάτου, καθώς μου έχουν πει, υπάρχει σε τοιχογραφία τού Ι. Ναού της Ζωοδόχου Πηγής, στο Χατζηκυριάκειο του Πειραιά.

Κατά μία άλλη εκδοχή, την οποία διάβασα σ’ ένα σχετικό βιβλιαράκι τού Θεολόγου κ. Ευάγ. Λέκκου, κήρυξε το Ευαγγέλιο σ’ ολόκληρη την Ιουδαία και τη Σαμάρεια και κοιμήθηκε «ενδόξως» στα Ιεροσόλυμα. Στ’ Απολυτίκιό του, πάντως, αποκαλείται Μάρτυρας στερρός και στο Συναξάρι τής Ακολουθίας του διαβάζουμε πού και πώς ακριβώς μαρτύρησε, ενώ σ’ ένα τροπάριο αυτής αναφέρεται το εξής : «...εις πάντα τα πέρατα απεστάλης, πανεύφημε...» (βλ. Μηναίο 19/6).

Στην Καινή Διαθήκη συμπεριλαμβάνεται μία Καθολική επιστολή, που φέρει το δικό του όνομα. Αλλά και στην 1η παράγρ. αυτής, ο Ίδιος γράφει, ότι λέγεται Ιούδας, είναι δούλος τού Κυρίου και αδελφός του Ιακώβου, στο δε Απολυτίκιό του και στην Ακολουθία τού Μηναίου αποκαλείται«συγγενής του Χριστού».

Πιθανολογείται, ότι την έγραψε περί το 70 μ.Χ. Παρόλο δε που είναι μικρή, θεωρείται ιδιαίτερα διαφωτιστική και μεστή σε μηνύματα και διδαχές. Σ’ αυτήν τονίζει στους πιστούς τον επαπειλούμενον κίνδυνον από τουςψευδοδιδασκάλους, που δημιουργούν τα σχίσματα και τις αιρέσεις στις Εκκλησίες. Επίσης τους συστήνει να θυμούνται τις αλήθειες που τους παραδόθηκαν από τους Αποστόλους (που σημαίνει ότι ο Ίδιος δεν ήταν ένας απ’ αυτούς), να μείνουν σταθεροί στη Χριστιανική πίστη, ν’ αγωνίζονται για τη διάδοσή της κ.α.

Η μνήμη τού Αποστόλου Ιούδα τιμάται από την Εκκλησία μας στις 19 Ιουνίου. Όπως δε προκύπτει από τ’ όνομα που φέρει η επιστολή του (το οποίο αναφέρεται και στην 1η παράγρ. αυτής), από την Ακολουθία τού Μηναίου και τ’ Απολυτίκιό του, από το ευρετήριο του Ωρολογίου, τα Εκκλησιαστικά ημερολόγια, καθώς και παλιές Εικόνες, επικράτησε να λέγεταιΙούδας ή Άγιος Ιούδας ή Απόστολος Ιούδας και σε μερικές περιπτώσειςΙούδας ο Θεάδελφος ή Αδελφόθεος.

Το πότε ακριβώς μαρτύρησε (;) και σε ποιά ηλικία, δεν είναι γνωστό. Επειδή όμως, σαν γιος τού Ιωσήφ, ήταν μεγαλύτερος από το Χριστό και κατά τονΤρεμπέλα έγραψε την επιστολή του περί το 70 μ.Χ., αν η χρονολογία αυτή θεωρηθεί σωστή, πρέπει να κοιμήθηκε αρκετά μεγάλος.

Πράγματι, στη μία από τις Εικόνες που ακολουθούν, εικονίζεται σε αρκετά προχωρημένη ηλικία, καθώς δε παρατηρούμε, επάνω γράφει Ιούδας μόνο, γιατί αυτό είναι πλέον τ’ όνομά του και δε χρειάζεται να συνοδεύεται από κάτι άλλο, εφόσον ο συνώνυμος μαθητής τού Κυρίου καθιερώθηκε να λέγεται Θαδδαίος κι επομένως δε μπορεί να μπερδευτεί μ’ Εκείνον. Υπάρχουν βέβαια και Εικόνες, όπου απεικονίζεται κατά πολύ νεώτερος, όπως η 2η από τις παρακάτω, στην οποία, δυστυχώς, αναφέρονται τα ονόματα και των δύο Αγίων, η δε εικονιζόμενη Μορφή δε μοιάζει ούτε στον Ιούδα, ούτε στο Θαδδαίο, όπως διαπιστώνουμε συγκρίνοντάς την με άλλες, που θα δείτε στη συνέχεια.