Η άρνηση του εγώ

Μικρός, γυμνός και αβοήθητος προχωρείς στην εφαρμογή μιας από τις πιο δύσκολες εντολές: «Να πολεμάς τις εγωιστικές σου επιθυμίες». Τελικά αυτό σημαίνει να «καταδιώκεις τον εαυτό σου» εναντίον του οποίου στρέφεται ο αγώνας σου. Γιατί όσο κυριαρχεί η εγωιστική σου θέληση, δεν μπορείς να προσεύχεσαι με καθαρή καρδιά στον Κύριο και να του λες: Γεννηθήτω το θέλημά Σου. Αν δεν μπορείς να απαρνηθείς τη μεγάλη ιδέα που έχεις για τον εαυτό σου δεν θα μπορέσεις με κανένα τρόπο να κατακτήσεις το αληθινό μεγαλείο. Αν δεν αρνηθείς την ελευθερία σου δεν θα γευτείς την αληθινή ελευθερία όπου μία μόνο θέληση κυριαρχεί, του Θεού.

Το βαθύ μυστικό των αγίων είναι τούτο: Μην επιθυμείς κανενός είδους εγωιστική ελευθερία και θα σου δοθεί η πραγματική ελευθερία.

«Ακάνθας και τριβόλους ανατέλει σοι η γη». Έτσι είπε ο Θεός στον πεσόντα άνθρωπο. Με τον ιδρώτα του προσώπου του και με μόχθο πρέπει να δουλέψει τη γη ο άνθρωπος. Και αυτή η γη είναι ο ίδιος ο εαυτός σου. «Με μεγάλο κόπο θα αποκτήσεις τον πνευματικό σου πλούτο», λέει ο άγιος Μακάριος. Γιατί δεν συντελεί στην πραγματοποίηση της σωτηρίας σου το να αποκτήσεις αγαθά χωρίς μόχθο. Αυτό σε κάνει περήφανο.

Πώς μπορεί κανείς να καταπολεμά τον εαυτό του; Δεν είναι δύσκολο να το καταλάβουμε. Πόλεμος εναντίον του εαυτού σου σημαίνει ν’ απαρνιέσαι τόσο τις μικρές όσο και τις μεγάλες σου εμπαθείς επιθυμίες. Οι άγιοι πατέρες συνιστούν να αρχίζουμε από τα μικροπράγματα, γιατί, λέει ο Εφραίμ ο Σύρος, «πώς θα μπορέσεις να σβήσεις μια μεγάλη φωτιά προτού μάθεις να σβήνεις μια μικρή; Θέλεις ν’ απελευθερωθείς από ένα μεγάλο πάθος; Νίκα τις μικρές επιθυμίες, λένε οι άγιοι πατέρες. Μη νομίζεις πως το ένα είναι δυνατόν να χωριστεί από το άλλο. Οι επιθυμίες και τα πάθη είναι δεμένα το ένα με το άλλο σαν τους κρίκους μιας αλυσίδας.

Επομένως, δεν θα σου αποδώσει μεγάλα πράγματα το να προσβάλλεις μόνο τα μεγάλα ελαττώματα και τις κακές συνήθειές σου, που δύσκολά υποτάσσονται, χωρίς να καταπολεμάς συγχρόνως και τις μικρές «αθώες» αδυναμίες σου π.χ. τη λιχουδιά για τα γλυκίσματα, τη φλύαρη διάθεση, την περιέργειά σου, τη βιασύνη σου. Στο τέλος τέλος όλες μας οι επιθυμίες, μικρές και μεγάλες, χτίζονται στο ίδιο θεμέλιο, την συνήθεια να ικανοποιούμε μόνο το εγωιστικό μας θέλημα.

Η θέληση μας είναι διεφθαρμένη. Μετά το προπατορικό αμάρτημα, η θέλησή μας κατευθύνεται αποκλειστικά από σε ό,τι εγωιστικό. Γι’ αυτό κι ο αγώνας μας έχει σαν στόχο του αυτή τη διεφθαρμένη θέληση μας. Και πρέπει να συνεχίζεται ακούραστα χωρίς διακοπή. Θέλεις π.χ. να ρωτήσεις για κάτι όχι άξιο λόγου; Μη ρωτάς! Επιθυμείς να πιεις δυο φλιτζάνια καφέ; Πιες ένα! Θέλεις να κάνεις μια επίσκεψη που η αιτία της έχει μια διάθεση κουτσομπολιού; Μην την κάνεις!

Αυτό σημαίνει να κηρύξεις διωγμό εναντίον του ίδιου του εαυτού σου. Έτσι, με τη βοήθεια του Θεού πάντοτε, επιβάλλεις σιωπή στην κραυγαλέα σου κακή θέληση.

Ίσως όμως σου δημιουργείται μια απορία. Μα είναι τόσο απαραίτητο αυτό; Οι άγιοι πατέρες απαντούν με μια ερώτηση: Νομίζεις πως μπορείς πραγματικά να γεμίσεις ένα δοχείο με καθαρό νερό προτού αδειάσεις το ακάθαρτο νερό που ήδη έχει; Ή μπορείς να υποδεχτείς έναν πολύ αγαπητό σου φιλοξενούμενο σ’ ένα δωμάτιο που είναι γεμάτο σκουπίδια και παλιοπράματα; Όχι φυσικά. Όποιος ελπίζει, ότι θα μπορέσει να δει τον Κύριο «αγνίζει εαυτόν, καθώς Εκείνος αγνός εστι» (Α΄, Ιωάν. γ΄ 3)

Ας καθαρίσουμε λοιπόν τις καρδιές μας. Ας πετάξουμε όλα τα παλιοπράματα που είναι στοιβαγμένα μέσα της. Ας σκουπίσουμε το λερωμένο πάτωμα, ας καθαρίσουμε τα παράθυρα κι ας τα ανοίξουμε για να μπει φως και καθαρός αέρας στο δωμάτιο που ετοιμάζουμε το κατάλυμα του Κυρίου μας. Και εμείς οι ίδιοι ας ντυθούμε με καθαρά ρούχα, για να μη μας μολύνει πια η μούχλα του παλαιού ανθρώπου και δούμε τον εαυτό μας «εκβαλλόμενον έξω» από τη βασιλεία του Θεού. (Λουκ. ιγ΄ 28)

Μακάρι όλα αυτά να γίνουν ο κόπος της κάθε στιγμής και της κάθε ώρας της ζωής μας. […]

Τίτο Κολλιάντερ, Ο δρόμος των ασκητών, εκδ. Ακρίτας, σ. 35-37