Έξοδος εκ του εαυτού μας

Του Σεβασμιωτάτου +Μητροπολίτου Πειραιώς Καλλίνικου

  Η αγάπη του εαυτού μας και η υποταγή στον εαυτό μας είναι το μεγάλο πρόβλημα για μια γνήσια πνευματική εν Χριστώ ζωή. Αγαπάμε τον εαυτό μας και πιστεύουμε στον εαυτό μας. Πορευόμεθα πάντοτε με τον εαυτό μας και μας είναι αφάνταστα δύσκολο να τον απαρνηθούμε. Είμεθα προσκολλημένοι στον εαυτό μας και πράττουμε αυτό που θέλει ο εαυτός μας. Όμως, όταν ζούμε προσκολλημένοι στον εαυτό μας, τότε διακινδυνεύουμε την πνευματική μας ζωή, δηλαδή τον σωστό εαυτό μας. «Ο φιλών την ψυχήν αυτού απολέσει αυτήν», είπε ο Κύριος, «και ο μισών την ψυχήν αυτού εν τω κόσμω τούτω, εις ζωήν αιώνιον φυλάξει αυτήν» (Ιωαν. Ιβ 25).

Εδώ στα λόγια του Κυρίου «ψυχή» εννοείται ο κακός εαυτός μας, αυτός που μας παρασύρει σε απώλεια της αθανάτου ψυχής μας. Μέσα μας φέρουμε τον παλαιό άνθρωπο με τους εγωισμούς μας, με τα πάθη και τις αδυναμίες. Αυτός είναι ο κακός εαυτός μας, ο οποίος μας σπρώχνει όχι στο καλό αλλά στο κακό. Μας παραπλανά πολύ εύκολα. Μας εμποδίζει από τον δρόμο της αρετής. Μας παρεμβάλει εμπόδια στην εν Χριστό πορεία μας. Επηρεάζει τη σκέψη, τα φρονήματα και τις αντιλήψεις μας. Μας παρακινεί σε απειθαρχία προς το θέλημα του Θεού. Μας εξαπατά πολύ εύκολα πείθοντάς μας ότι το στραβό είναι ίσιο και το ίσιο δεν είναι ορθό. Ο εαυτός μας! Ο παλαιός άνθρωπος που κρύβεται εντός μας. Η σκουριά που μας κληροδότησε η αμαρτία. Τα ελαττώματα, τα πάθη, οι αμαρτωλές ροπές, τα μίση, το καρκίνωμα του εγωισμού μας. Τον κακό εαυτό μας τον κουβαλάνε πάντοτε στους ώμους μας. Δεν θέλουμε να τον αποχωριστούμε. Μας αρέσει και μας επαναπαύει. Μας ευχαριστεί. Και όμως, η πνευματική εν Χριστώ ζωή είναι έξοδος εκ του εαυτού μας. Είναι απάρνηση του εαυτού μας. Είναι θάνατος και νέκρωσις του κακού εαυτού μας και ζωή αναστημένη εν Χριστώ. «Ει τις θέλει οπίσω μου ακολουθείν απαρνησάσθω εαυτόν», είπεν ο Κύριος, ο Δημιουργός της νέας ζωής. Δύσκολος ο λόγος του Κυρίου! Δυσκολοκατόρθωτη η προτροπή του. αιματηρή για τον άνθρωπο. Όμως δεν χωρεί άλλη λύση. Δεν μπορούμε να ακολουθούμε τον παλαιό εαυτό μας και τον Ιησού. Πρέπει να τον απαρνηθούμε και να υπερπηδήσουμε τη δυσκολία του πράγματος. Είναι ανάγκη να αγωνισθούμε με ειλικρίνεια, ενδυναμούμενοι από την χάριν του Κυρίου. Άλλη εκλογή δεν υπάρχει: 
«Πας ος ούκ αποτάσσεται πάσι τοις εαυτού υπάρχουσιν, ου δύναται είναι μου μαθητής» (Λουκ. Ιδ΄33). Ο λόγος του Κυρίου είναι σαφής και κατηγορηματικός. Όποιος, λέγει, δεν αποξενώνεται από τον παλαιόν του άνθρωπο, από τους εγωισμούς του, τα μίση και τις κακίες του – αυτό σημαίνει το «πάσι τοις εαυτού υπάρχουσιν» – δεν μπορεί να είναι μαθητής του Χριστού. Αποξένωσης από τον κακό εαυτό μας, έξοδος εκ του εαυτού μας, για να είμεθα ζώντες εν Χριστώ. Και είναι εντός μας δυσδιάκριτα τα όρια του καλού και του κακού εαυτού μας. Τα μπερδεύουμε συνήθως πολύ εύκολα. Συνυφαίνουμε τον εαυτό μας με την εν Χριστώ πνευματική ζωή και δημιουργούμε εύκολα μια πνευματική ζωή της αρεσκείας μας. Υποδουλωνόμεθα στον υποκειμενισμό μας και υποστηρίζουμε με φανατισμό αυτό που εμείς νομίζουμε ορθό.

Κρίνουμε τα πάντα με γνώμονα τις προσωπικές μας προτιμήσεις. Πόσες φορές όμως το ορθόν ενώπιων των οφθαλμών μας δεν είναι και ορθόν ενώπιων του Θεού; Πόσες φορές η πνευματική ζωή της αρεσκείας μας είναι μια κρυφή υποταγή στον εγωιστικό εαυτό μας κι όχι στο θέλημα του Θεού; Η απάρνηση και αποξένωση εκ του εαυτού μας είναι δύσκολο πράγμα. Και τούτο, διότι ο εγωισμός μας τυφλώνει και δεν μας αφήνει να δούμε καθαρά και ανεπηρέαστα. Η αποταγή εκ του εαυτού μας θέλει άδειασμα της καρδιάς μας από τον εγωισμό και πολλή ταπείνωση. Η ταπείνωση όμως είναι η πιο ακριβή αρετή. Συνήθως είμαστε δούλοι του εγωισμού μας, τον οποίο εξωραΐζουμε με πνευματικό επικάλυμμα. Ταμπουρωνόμεθα σ’ αυτό που μας αρέσει και το υποστηρίζουμε ως το μόνο ορθό. Τοιουτοτρόπως φτιάχνουμε μια ορθόδοξη ζωή της δικής μας αρεσκείας και είμεθα και πάντοτε αμετακίνητοι στις δικές μας απόψεις και στη δική μας «ορθόδοξη» έκφραση.
Η τελειότητα βρίσκεται πάντοτε στην έξοδο εκ του εαυτού μας. Αυτό προϋποθέτει σταυρώσιμη πορεία ζωής, έξοδο εκ του εαυτού μας, απάρνηση του εγωισμού μας και ταπείνωση της καρδιάς μας. Σημαίνει μαρτύριο και αγώνα συνεχή. Άδειασμα του εαυτού μας και πλήρη υποταγή στη φωνή του Θεού. όχι όπως την αντιλαμβανόμεθα εμείς, αλλά όπως την εκφράζουν οι άγιοι της Εκκλησίας μας με την πλήρη αυταπάρνηση του εαυτού τους.
Το κείμενο γράφτηκε στο Περιοδικό Πειραϊκή Εκκλησία τον Απρίλιο του 1997.

Επιμέλεια: Κώστας Ζουρδός