Το Μέγα και το Μικρό Απόδειπνο

"Κύριε των δυνάμεων μεθ' ημών γενού, άλλον γαρ εκτός Σου βοηθόν εν θλίψεσιν ουκ έχομεν, Κύριε των δυνάμεων ελέησον ημάς".

Απόδειπνο, ονομάζεται η προσευχή που τελείται μετά το δείπνο. Λόγω της μεγάλης του διάρκειας –από την συνεχή προσθήκη ευχών- περί τα μέσα περίπου του 14ου αιώνα, υπήρξε η ανάγκη συντόμευσης της ακολουθίας αυτής. Έτσι επικράτησε η Ακολουθία του Μικρού Αποδείπνου, το οποίο και διαβάζεται κατά το μεγαλύτερο μέρος του έτους. Η εκτενέστερη του μορφή, αυτή της μεγαλύτερης διάρκειας, επικράτησε τελικά να διαβάζεται κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και ονομάζεται Μέγα Απόδειπνον.

Κατά την διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, μέχρι και την Μεγάλη Τρίτη, κάθε βράδυ, της Δευτέρας της Τρίτης της Τετάρτης και της Πέμπτης αναγιγνώσκεται το Μέγα Απόδειπνο. (την Τετάρτη τελείται η Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων και το Απόδειπνο συνήθως επισυνάπτεται μετά το τέλος της Λειτουργίας αυτής, ενώ την Παρασκευή μαζί με το Μικρό Απόδειπνο, ψάλλονται οι Χαιρετισμοί στην Υπεραγία Θεοτόκο. Το βράδυ του Σαββάτου τελείται το Μικρό Απόδειπνο)

Στα Μοναστήρια το Μικρό Απόδειπνο διαβάζεται στον νάρθηκα του Καθολικού. Το Μεγάλο Απόδειπνο σε όλη τη διάρκεια διαβάζεται στον κυρίως Ναό.

Από τους πιο χαρακτηριστικούς ύμνους που ψάλλουμε στην Ακολουθία του Μεγάλου Αποδείπνου είναι το "Μεθ' ημών ο Θεός γνώτε έθνη και ηττάσθε ότι μεθ' ημών ο Θεός", που προέρχεται από την ωδή του Ησαΐα, (Ησ. H, 9-10) καθώς και οι περισσότεροι στίχοι που πλαισιώνουν αυτό το εφύμνιο βρίσκονται στον Ησαΐα (κυρίως στο ένατο κεφάλαιο). Ακόμη ψάλλουμε το παρακάτω ποίημα: "Η ασώματος φύσις τα Χερουβείμ, ασιγήτοις σε ύμνοις δοξολογεί.."

Κατά την πρώτη εβδομάδα των νηστειών (Δευτέρα έως Πέμπτη) διαιρεμένος σε τέσσερα τμήματα, ψάλλεται ο Μέγας Κανών. Είναι ποίημα του σπουδαίου βυζαντινού υμνογράφου Αγίου Ανδρέα του Ιεροσολυμίτου, επισκόπου Κρήτης.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι κατά τη σωστή τάξη, στο Σαββαΐτικο τυπικό δεν υφίσταται η διάκριση ανάμεσα σε Μικρό και Μεγάλο απόδειπνο, η οποία είναι όπως είπαμε μεταγενέστερη. Υπάρχει μόνο μία ακολουθία (το σημερινό Μεγάλο Απόδειπνο), που η ονομασία της στα διάφορα λειτουργικά κείμενα αναγράφεται πάντα σε πληθυντικό αριθμό («εν τοις αποδείπνοις ...»).

πηγή: εδώ