Φοβίες, "ελεγχόμενοι φόβοι" και ο Φόβος του Θεού.

γράφει ο Αρχιμ. Παύλος Παπαδόπουλος

Φόβος. Ένα πανανθρώπινο συναίσθημα το οποίο έχουν γευτεί όλοι οι άνθρωποι. Ένα συναίσθημα το οποίο το ανθρώπινο γένος θέλει να δαμάσει ή και να εξαφανίσει. Πολλοί είναι οι φόβοι που έχουν οι άνθρωποι: το άγνωστο ή και το γνωστό, η μοναξιά, η απώλεια ελευθερίας, ο θάνατος, ο πόνος, το μέλλον…

Το παράδοξο όμως είναι ότι πολλές φορές οι άνθρωποι επιδιώκουμε τον φόβο. Επιδιώκουμε να νιώσουμε έναν «ελεγχόμενο φόβο» το οποίο ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορούμε να παύσουμε. Έτσι λοιπόν εκατομμύρια άνθρωποι αρέσκονται στο να βλέπουν ταινίες τρόμου και φόβου, να δοκιμάζουν επικίνδυνες δραστηριότητες (π.χ.να πηδούν πάνω από γέφυρες στο κενό δεμένη με σχοινί) κτλ.

Γιατί λοιπόν ενώ οι άνθρωποι απεχθάνονται τον φόβο, από την άλλη μεριά αρέσκονται-επιζητούν τον «ελεγχόμενο φόβο»;

Όντως το ερώτημα αυτό δεν μπορεί να απαντηθεί εύκολα.

   Ο φόβος είναι ένα βασικό συναίσθημα του ανθρώπου που προκαλείται από τη συνειδητοποίηση ενός πραγματικού ή πλασματικού κινδύνου ή απειλής.

Ο φόβος όπως και κάθε τι στον άνθρωπο δόθηκε από τον Δημιουργό Θεό ώστε να χρησιμοποιείται για την τελείωσή του.

Έτσι λοιπόν ο άνθρωπος έχει μέσα στην φύση του τον φόβο…τον φόβο του Θεού ο οποίος στην ουσία του δεν είναι φόβος αλλά ένα αίσθημα σεβασμού και βίωσης της πανταχού παρουσίας του Θεού.

Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος σημειώνει: «Ὁ φόβος ποὺ ἔχουμε νὰ μὴν πέσουμε στὴν ἁμαρτία εἶναι ἀρετή. Ἀρχὴ τῆς ἀληθινῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ». Δηλαδή ο άνθρωπος έχοντας συναίσθηση της παρουσίας του Θεού δεν τολμά να αμαρτήσει... και έτσι ο φόβος του Θεού αντανακλά ευεργετικά επάνω του κρατώντας τον σε πνευματική εγρήγορση.

Από την μία λοιπόν έχουμε τον φόβο του Θεού ο οποίος μας βοηθά να γίνουμε ενάρετοι, και από την άλλη έχουμε τους ανθρώπινους φόβους οι οποίοι μας αιχμαλωτίζουν και μας καθιστούν ανίκανους να εξελιχθούμε όχι μόνο πνευματικά αλλά και κοινωνικά, επαγγελματικά, υπαρξιακά.

Ο Χριστός αδελφοί μου μας ελευθέρωσε από τους φόβους που γεννήθηκαν με την πτώση του ανθρώπου. Αυτός που πιστεύει στον Χριστό είναι ελεύθερος από κάθε είδους φόβου, διότι ο άνθρωπος που γίνεται οικείος του Χριστού αποκτά την Αγάπη η οποία «ἔξω βάλλει τὸν φόβο» (Α´ Ἰω. δ´ 18).

Οι άνθρωποι στην προσπάθειά τους να δαμάσουν τον φόβο καταφεύγουν στο να δημιουργούν στον εαυτό τους «ελεγχόμενους φόβους» που προαναφέραμε. Όμως αυτό είναι μία ψεύτικη νίκη κατά του φόβου. Ο άνθρωπος ο οποίος χωρίς φόβο βλέπει μία ταινία στην οποία κινηματογραφούνται θάνατοι ανθρώπων δεν σημαίνει ότι έχει ξεπεράσει τον φόβο του Θανάτου…

Ο φόβος του Θεού είναι αυτός τελικά που θα μας απαλλάξει από τους επιμέρους φόβους μας.

Ο φόβος του Θεού χωρίζεται σύμφωνα με τους πατέρες της Εκκλησία μας σε δύο είδη:  Εἶναι ὁ φόβος τῶν εἰσαγωγικῶν καὶ ὁ φόβος τῶν τελείων.

Ὁ φόβος τῶν εἰσαγωγικῶν ἢ τῶν ἀρχαρίων, ποὺ ὑπάρχει μέσα μας καὶ δὲν μᾶς ἀφήνει νὰ πέσουμε στὴν ἁμαρτία ἐξαιτίας τῆς κολάσεως. «Εἰσαγωγικὸς ἐστὶν ὁ ἀπέχων τῆς κακίας». Αὐτός, ποὺ ἔχει αὐτὸν τὸν φόβο φοβᾶται σὰν δοῦλος τὰ κολαστήρια, τὶς τιμωρίες καὶ τὶς καταδίκες.

Ὑπάρχουν ὅμως καὶ οἱ τέλειοι, ποὺ ἔχουν καὶ αὐτοὶ φόβο, ἀλλὰ μὲ ἄλλη μορφή. Φοβοῦνται μήπως παραβοῦν κάποια ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν λυπήσουν! Φοβοῦνται μήπως ὑποστοῦν τροπὴ ἢ ἀλλοίωση στὴν πνευματική τους ζωὴ καὶ πέσουν στὴν ἁμαρτία.

Ὁ φόβος τῶν εἰσαγωγικῶν ἐξαφανίζεται, ὅταν συγχωρηθοῦν τὰ ἁμαρτήματα τοῦ ἀνθρώπου, ἐνῶ ὁ δεύτερος, τῶν τελείων, παραμένει συνεχῶς στὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν ἁγιάζει περισσότερο.

Ἀπ᾿ ὅλα αὐτὰ καταλαβαίνουμε πὼς μποροῦμε νὰ ὠφεληθοῦμε τὰ μέγιστα ἀπὸ τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ. Μία εὐχὴ τῆς θείας Λειτουργίας τὸ τονίζει αὐτὸ ἐμφατικά. «Ἔνθες ἡμῖν καὶ τῶν μακαρίων σου ἐντολῶν φόβον, ἵνα τὰς σαρκικὰς ἐπιθυμίας πάσας καταπατήσαντες, πνευματικὴν πολιτείαν μετέλθωμεν, πάντα τὰ πρὸς εὐαρέστησιν τὴν σὴν καὶ φρονοῦντες καὶ πράττοντες».*

Από τα παραπάνω καταλαβαίνουμε ότι ο Θεός και Δημιουργός μας πολύ σοφά έβαλε μέσα μας το αίσθημα του φόβου, το οποίο όμως θα πρέπει θεαρέστως να το χρησιμοποιούμε για να προοδεύουμε πνευματικά και όχι για να ικανοποιούμε τον εγωισμό μας προσπαθώντας να πείσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους ότι νικήσαμε τον φόβο γευόμενοι «ελεγχόμενους φόβους». Οι πλειονότητα των ανθρώπων δεν έχει πρόβλημα να μπαίνει στην διαδικασία ενός ελεγχόμενου φόβου, όμως οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα διακατέχονται από φόβους και φοβίες τις οποίες πασχίζουν να αποτινάξουν από πάνω τους.

Η λύση αγαπητοί μου να νικήσουμε τον φόβο είναι να συμπεριφερθούμε σοφά και συνετά στην ζωή μας ώστε να γίνουμε οικείοι του Θεού και πολίτες της Βασιλείας Του.

Ο Προφήτης Δαβίδ λέγει ότι: «αρχή σοφίας φόβος Κυρίου»….και δεν έχει άδικο.