«Ὑπερηφάνεια»

Θυμήσου ὅτι ἀπό μόνη τήν ὑπερηφάνεια ἕνας ἂγγελος ἔπεσε ἀπό τόν οὐρανό. Καί ἀπό ἄγγελος ἒγινε διάβολος. 

Μήν εἶσαι κι ἐσύ ὑπερήφανος καί ὑψηλόφρων, γιά νά μή γίνης ὅμοιος μέ τούς δαίμονες. Νά εἶσαι ταπεινός καί πρᾶος, καί θά γίνης ὅμοιος μέ τούς ἀγγέλους. Τότε θά εὐλογηθῆς ἀπό τόν Κύριο: «Ἐπί τίνα ἐπιβλέψω, ἀλλ᾿ ἤ ἐπί τόν ταπεινόν καί ἡσύχιον καί τρέμοντά μου τούς λόγους;» (Ἡσ. 66. 2). 

Δέν ὑπάρχει τίποτε πιό βδελυκτό στόν Θεό, ἀλλά καί στούς ἀνθρώπους, ἀπό τήν ὑπερηφάνεια καί τήν οἴησι. Καί δέν ὑπάρχει τίποτε πιό προσφιλές καί εὐχάριστο ἀπό τήν πραότητα καί τήν ταπεινοφροσύνη. 

Ἡ ὑπερηφάνεια, εἶναι θυγατέρα τῆς ἀλογίας, τῆς ἀγνωσίας καί τῆς πνευματικῆς τυφλώσεως. Ἐνῶ ἀπό τήν ἀληθινή γνῶσι προέρχεται ἡ ταπείνωσις. Ἄν γνώριζες πραγματικά τόν ἑαυτό σου δέν θά ἤσουν ὑπερήφανος. Ἡ ἔλλειψις τῆς αὐτογνωσίας σέ ὁδηγεῖ στήν ὑπερηφάνεια. Συνειδητοποίησε τουλάχιστον ὅτι «Κύριος ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δέ δίδωσι χάρι» (Παροιμ. 3. 34). 

Ἀπό τόν ταπεινό ὁ Κύριος καί τό πιό ἀσήμαντο δῶρο τό δέχεται, ἀπό τόν ὑπερήφανο καί τό πιό μεγάλο τό ἀποστρέφεται. Πιό ἀρεστός εἶναι στόν Θεό ὁ ταπεινός ἁμαρτωλός ἀπό τόν ὑπερήφανο δίκαιο. «Ἀκάθαρτοςπατά Θεῷ πᾶς ὑψηλοκάρδιος» (Παροιμ. 16. 5).

Μέσα στή ροή τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας, πάντοτε ὁ Κύριος ἀποστράφηκε τούς ὑπερηφάνους καί δέχθηκε τούς ταπεινούς. «Καθεῖλε δυνάστας ἀπό θρόνων καί ὕψωσεταπεινούς· πεινῶντας ἐνέπλησεν ἀγαθῶν καί πλουτοῦντας ἐξαπέστειλε κενούς» (Λουκ. 1. 52-53). “Ἀποστράφηκε τούς σοφούς φιλοσόφους καί τούς “ὑψηλόφρονες Φαρισαίους καί ἐπέλεξε γιά διαδόχους Του τούς ἄσημους καί ἀγράμματους ψαράδες. 

Ἀποστράφηκε τούς πλουσίους καί εὐγενεῖς ἄρχοντες καί διάλεξε γιά ἐπιγείους γονεῖς Του τόν φτωχό μαραγκό Ἰωσήφ καί τήν ταπεινή Μαριάμ. Ἄς μήν ὑπερηφανεύεται λοιπόν κανείς γιά τούς ἐπιφανεῖς προγόνους του. Ἕνα κοινό πρόγονο ἔχουμε ὅλοι, τόν παραβάτη καί ἐξόριστο Ἀδάμ.Ἡ κληρονομιά ὅλων μας εἶναι χῶμα καί λάσπη. Ἀπό τή γῆ πλασθήκαμε καί στή γῆ θά ἐπανέλθουμε.

Ἀν ἔχης κάποιο ἀνώτερο ἀξίωμα, μήν ὑψηλοφρονῆς καί μήν ἐξουθενώνης τούς ὑφισταμένους σου. Ὁ ἀνώτερος ἀπ᾿ ὅλους τούς ἀνθρώπους καί ὅλη τήν κτίσι, ὁ δημιουργός σου καί δημιουργός τοῦ παντός Κύριος, σοῦ ἔδωσε τό παράδειγμα τῆς ταπεινώσεως. 

Πῆρε δούλου μορφή καί «ἐταπείνωσεν ἑαυτόν γενόμενος ὑπήκοος μέχριθανάτου, θανάτου δέ σταυροῦ» (Φιλιππ. 2. 8). Ὅλα τά ἀξιώματα καί ὅλα τά ἐπίγεια ἀγαθά θά μείνουν ἐδῶ, κι ἐσύ θά πᾶς ἐκεῖ πού αὐτά δέν θά ἔχουν καμμιάν ἀξία, ἀλλά ὁ καθένας θά ἀμειφθῆ ἀπό τόν Κύριο κατά τά ἔργα του. Γι᾿ αὐτό «ὅσω μέγας εἶ, τοσούτω ταπεινοῦσεαυτόν, καί ἔναντι Κυρίου εὑρήσεις χάριν» (Σοφ. Σειράχ 3. 18).

«Ὑπερήφανοι παρηνόμουν ἕως σφόδρα, ἀπό δέ τοῦ νόμου σου οὐκ ἐξέκλινα» (Ψαλμ. 118. 51).Ὁ ὑπερήφανος δέν ἀκολουθεῖ ποτέ τήν εὐθεῖα ὁδό τοῦ Κυρίου, ἀλλά τή δαιμονική ὁδό τῆς παρανομίας. Τίποτε ἄλλο δέν ἀπομακρύνει τόσο ἀπό τό Θεό, ὅσο ἡ ὑπερηφάνεια καί ὁ ἐγωϊσμός. Πίσω ἀπό κάθε πτῶσι βρίσκεται κρυμμένη ἡ ὑπερηφάνεια. Καί πίσω ἀπό τά πνευματικά ἀγαθά, πού συνάζεις μέ τόσο κόπο, πάλι ἡ ἴδια εἶναι κρυμμένη, γιά νά σοῦ τά σκορπίση. 

Κάνεις ἐλεημοσύνες, καί ὑπερηφανεύεσαι γιά τή φιλάνθρωπη καρδιά σου. Συγκρατεῖς τόν θυμό σου, καί ὑπερηφανεύεσαι γιά τήν ἀοργησία σου. Νηστεύεις καί ἀγρυπνεῖς, καί ὑπερηφανεύεσαι γιά τόν ἀσκητικό ζῆλο σου. Ἔτσι ὅμως ἀποβαίνουν μάταια ὅλα τά ἔργα καί ὅλοι οἱ κόποι σου, ὅπως μάταια ἦταν καί γιά τόν Φαρισαῖο τά καλά του ἔργα, πού τοῦ τά σκόρπισε ἡ ὑπερηφάνεια.

Ὅσες ἀρετές κατώρθωσες χωρίς τόν νοῦ, αὐτές μόνο εἶναι δικές σου, ἀφοῦ ὁ νοῦς σου εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ. Ὅσα σπουδαῖα πράγματα κατασκεύασες χωρίς τή χρῆσι τῶν μελῶν τοῦ σώματός σου, αὐτά μόνο ὀφείλονται σέ σένα, ἀφοῦ τό σῶμα σου εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Ὅσα κατορθώματα πέτυχες πρίν γεννηθῆς, γι᾿ αὐτά μόνο σοῦ ἀνήκει ἔπαινος, ἀφοῦ τά μετά τή γέννησί σου, καθώς ἐπίσης καί αὐτή τή γέννησι, σοῦ τά χάρισε ο Θεός. Λοιπόν, τί ἔχεις δικό σου γιά νά ὑπερηφανεύεσαι; 

Ἠ ὑπερηφάνεια εἶναι ἕνα πολυκέφαλο τέρας, πού κλείνει στά σπλάγχνα του ὅλα τά πάθη καί ὅλες τίς κακίες. Αὐτή γεννᾶ τόν θυμό, τήν κατάκρισι, τόν φθόνο, τή μνησικακία, τήν ὑποκρισία, τήν ἀσπλαγχνία, τή βλασφημία, τήν ἐξουδένωσι τοῦ πλησίον, τήν ἰσχυρογνωμοσύνη, τήν προπέτεια, τήν ἀπείθεια στόν νόμο τοῦ Θεοῦ. Στό τέλος μάλιστα ὁδηγεῖ στήν πλήρη ἀπιστία, στήν ἀποστασία, στήν συμμαχία μέ τούς δαίμονες καί στήν παραφροσύνη. 

Θέλεις μέ εἰλικρίνεια νά νικήσης τήν ὑπερηφάνεια, πού μόνη αὐτή φτάνει γιά νά χάσης τή βασιλεία τών οὐρανῶν; Νά τί πρέπει νά κάνης: 

Ν᾿ ἀγαπήσης τή σιωπή. 

Νά ζῆς στήν ἀφάνεια, ἀποκρύπτοντας ἀπό τούς ἀνθρώπους τά καλά ἔργα καί τούς πνευματικούς κόπους σου. 

Νά σηκώνης ἀγόγγυστα τούς ἐλέγχους, τίς ἀτιμίες τίς λοιδορίες καί τήν περιφρόνησι τῶν ἀνθρώπων, καθώς καί τά παιδαγωγικά ραπίσματα τοῦ Θεοῦ. 

Νά θυμᾶσαι τά πολλά σου ἁμαρτήματα καί νά συντρίβεσαι γι᾿ αὐτά. 

Νά μελετᾶς καί νά θαυμάζης τά ὑπερφυσικά κατορθώματα τῶν ἁγίων τοῦ Θεοῦ. 

Νά καλλιεργῆς τήν ἐσωτερική αὐτομεμψία. 

Ν᾿ ἀποφεύγης τούς ἐπαίνους σάν τή φωτιά. 

Τέλος, νά κρατᾶς πάντοτε στόν νοῦ σου τή μνήμη τοῦ φοβεροῦ δικαστηρίου τοῦ Κυρίου, ἐκεῖ πού ὅλοι οἱ ὑπερήφανοι θά ταπεινωθοῦν ὁριστικά.

Ἁγίου Δημητρίου τοῦ Ροστώφ

Ἀπό τό βιβλίο: ''Πνευματικό Ἀλφάβητο''

Ἱερά Μονή Παρακλήτου Ὠρωπός Ἀττική.