Εδώ και αιώνες έχει επικρατήσει οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας (δηλ. οι εκκλησιαστικές τελετές που γίνονται κατά τη διάρκειά της) να τελούνται περίπου μισή μέρα νωρίτερα από την κανονική τους θέση.
Έτσι, την Κυριακή των Βαΐων το βράδυ τελείται ο Όρθρος (πρωινή ακολουθία – το λεγόμενο στην Κρήτη «Αυγικό») της Μ. Δευτέρας. Τη Μ. Δευτέρα το βράδυ, ο Όρθρος της Μ. Τρίτης κ.ο.κ. Τα δώδεκα ευαγγέλια κανονικά διαβάζονταν τη Μ. Παρασκευή το πρωί, ο εσπερινός της αποκαθήλωσης γινόταν τη Μ. Παρασκευή το βράδυ, ο επιτάφιος θρήνος ψαλλόταν το Μ. Σάββατο το πρωί. Η πρωινή λειτουργία του Μ. Σαββάτου (που είναι ο εσπερινός του Πάσχα, ο οποίος καταλήγει σε θεία λειτουργία, λόγω της σπουδαιότητας της εορτής) γινόταν το βράδυ, ενώ η νυχτερινή λειτουργία του Μ. Σαββάτου (λειτουργία της Αναστάσεως) γινόταν το ξημέρωμα της Κυριακής.
Λόγοι γι’ αυτή τη μετατόπιση της ώρας, είναι ότι:
α) τα βράδια ήταν (και είναι ακόμη) ευκολότερο για τους περισσότερους ανθρώπους να συμμετάσχουν στις ακολουθίες, επειδή τις πρωινές ώρες εργάζονται,
β) η νύχτα βοηθάει να γίνουν οι ακολουθίες πιο κατανυκτικές, δηλ. πιο συγκινητικές και ευλαβικές,
γ) πολλά από τα γεγονότα του Πάθους και της Ανάστασης του Χριστού έγιναν νύχτα, άρα η νύχτα ταιριάζει περισσότερο στην ανάμνησή τους, που γίνεται μέσα στην εκκλησία, μέρα προς μέρα.
Κάθε μια από τις μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας είναι αφιερωμένη και σε κάποιο επιμέρους περιστατικό των Παθών.
Η Μεγάλη Δευτέρα (η ακολουθία της ψάλλεται την Κυριακή των Βαΐων το βράδυ) είναι αφιερωμένη στη μνήμη του αγίου και δικαίου Ιωσήφ, γιου του Ιακώβ, από την Παλαιά Διαθήκη, και στην άκαρπη συκιά, που την καταράστηκε ο Χριστός και ξεράθηκε μ’ ένα του λόγο.
 |
| Η προδοσία κατά του Ιωσήφ (από εδώ) |
Ο Ιωσήφ είναι προτύπωση (συμβολισμός) του Χριστού, γιατί πουλήθηκε από τα αδέρφια του και βασανίστηκε πολύ, ενώ ήταν αθώος, και τελικά συγχώρησε και απάλλαξε τ’ αδέρφια του από την αμαρτία τους, σώζοντας και ολόκληρο το λαό του από την πείνα και το θάνατο.
Η συκιά, που ξέρανε ο Χριστός καθώς πήγαινε στην Ιερουσαλήμ, είναι ίσως το πιο παράξενο επεισόδιο στα ευαγγέλια. Ερμηνεύεται ως προτύπωση της συναγωγής των Εβραίων (δηλ. της εβραϊκής θρησκείας), που δε φέρνει πια καρπούς σωτηρίας για τον άνθρωπο (η συκιά ήταν άκαρπη) και που η αξία της τελειώνει με τη σταύρωση και την ανάσταση του Χριστού.
 |
| Οι 10 Παρθένες. Εικ. από αυτό το ωραίο post. |
Η Μεγάλη Τρίτη (Μ. Δευτέρα βράδυ) είναι αφιερωμένη στην παραβολή των δέκα παρθένων (κατά Ματθαίον, κεφ. 25, στίχοι 1-13 [δες εδώ]). Λέει ότι δέκα κορίτσια είχαν βγει να προϋπαντήσουν το γαμπρό σε κάποιο γάμο. Όμως εκείνος άργησε και αποκοιμήθηκαν. Όταν ο Νυμφίος (γαμπρός) ήρθε, οι κοπέλες ξύπνησαν, αλλά «οι λαμπάδες τους» έσβηναν. Οι πέντε απ’ αυτές (οι «φρόνιμες» = συνετές) είχαν μαζί τους λάδι και ανανέωσαν τη φλόγα, αλλά οι άλλες πέντε (οι «μωρές» = ανόητες, επιπόλαιες) δεν είχαν. Έτσι, μέχρι να βρουν να αγοράσουν, ο Γαμπρός μπήκε στο σπίτι του γάμου, έκλεισε η πόρτα και έμειναν απ’ έξω.
Όπως φαίνεται στα λόγια του Χριστού, ο γαμπρός της ιστορίας συμβολίζει το Χριστό, που όλοι περιμένουμε τη Δευτέρα Παρουσία Του, αλλά αυτή καθυστερεί. Θα έρθει ξαφνικά («μέσα στη νύχτα») και τότε κάποιοι θα είναι έτοιμοι να εμφανιστούν μπροστά Του, γιατί θα είναι καλοί άνθρωποι, ενώ κάποιοι άλλοι θα είναι ανέτοιμοι (επειδή φέρθηκαν ανόητα και δε φρόντισαν να καθαρίσουν την καρδιά τους) και θα μείνουν έξω από «το γάμο», δηλαδή τη βασιλεία του Θεού (τον παράδεισο). Το λάδι των λαμπάδων (που προφανώς ήταν ένα είδος λυχναριού) συμβολίζει τις αρετές που χρειάζεται να έχουμε στην ψυχή μας, για να φωτίζει, όπως η λαμπάδα.
 |
| Εικ. από εδώ |
Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στη μνήμη της αμαρτωλής γυναίκας που μετανόησε, πίστεψε στο Χριστό και άλειψε τα πόδια του με μύρο. Ο Όρθρος ψάλλεται τη Μ. Τρίτη το βράδυ και στο τέλος ψάλλεται και το υπέροχο και πασίγνωστο τροπάριο της αγίας Κασσιανής της Υμνογράφου, που μιλάει γι’ αυτό το γεγονός.
Η Μεγάλη Πέμπτη (Μ. Τετάρτη βράδυ) είναι αφιερωμένη στο «νιπτήρα», δηλ. στο ότι ο Χριστός, πριν αρχίσει ο Μυστικός Δείπνος, έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του, διδάσκοντας ότι «πρώτος» στα μάτια του Θεού είναι όποιος υπηρετεί τους άλλους.
Ξημερώνοντας η Μ. Πέμπτη, γίνεται ο εσπερινός της Μ. Παρασκευής, που μετατρέπεται σε θεία λειτουργία δίνοντας τη δυνατότητα στους χριστιανούς να κοινωνήσουν.
Η Μ. Παρασκευή (Μ. Πέμπτη βράδυ) είναι αφιερωμένη στο Μυστικό Δείπνο, στην προσευχή στην Γεσθημανή, στην προδοσία του Ιούδα, στη σύλληψη του Ιησού, στην ανάκριση από τον Άννα, στην Άρνηση του Πέτρου και στην καταδίκη του Χριστού από τον Καϊάφα. Τη Μ. Πέμπτη το βράδυ διαβάζονται τα δώδεκα ευαγγέλια, δηλ. δώδεκα κομμάτια από τα τέσσερα ευαγγέλια, που διηγούνται την ιστορία του θείου Πάθους από το Μυστικό Δείπνο μέχρι τη σταύρωση, την αποκαθήλωση και την ταφή του Χριστού.
Τη Μεγάλη Παρασκευή ψάλλεται ο επιτάφιος θρήνος, ενώ το Μεγάλο Σάββατο (το μόνο Σάββατο του χρόνου που νηστεύουμε το λάδι) είναι αφιερωμένο στην Ταφή του Χριστού και στην «Εις Άδου Κάθοδο»:
 |
| Εικ. από εδώ |
Ο Κύριος, αφού ξεψύχησε στο σταυρό, κατέβηκε στον «Άδη», στον τόπο των νεκρών. Εκεί δίδαξε τις ψυχές των αρχαίων νεκρών όλων των λαών, τις πήρε (καταργώντας τον Άδη) και τις έφερε στον τόπο όπου πηγαίνουν οι νεκροί τώρα (στον «ουρανό», όπως λέμε), ένα τόπο προσωρινού θανάτου, όπου περιμένουμε την ανάσταση όλων μας, κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Αυτή η σκηνή απεικονίζεται στην ορθόδοξη εικόνα της Ανάστασης του Χριστού, όπου σηκώνει συμβολικά από τους τάφους ένα γέρο και μια γριά (τον Αδάμ και την Εύα). Γύρω Του στέκονται ο άγ. Ιωάννης ο Πρόδρομος και άλλες ψυχές νεκρών, κυρίως άγιοι που έζησαν προ Χριστού (της Παλαιάς Διαθήκης). Αναφορά στο θέμα γίνεται στην Α΄ επιστολή του αποστόλου Πέτρου (μέσα στην Καινή Διαθήκη), κεφ. 3, 19-20, και κεφ. 4, 6, όπου αναφέρεται ότι ο Κύριος «και νεκροίς ευηγγελίσθη» (έδωσε το μήνυμα του ευαγγελίου και στους νεκρούς).
Και φυσικά η Κυριακή του Πάσχα – όπως και κάθε Κυριακή, όλο το χρόνο – είναι αφιερωμένη στην Ανάσταση του Χριστού.
Καλή Ανάσταση!
Η σημασία της θυσίας του Χριστού (αγ. Συμεών Νέου Θεολόγου)
Κατηχητικός λόγος του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου σχετικά με τη σημασία της θυσίας του Ιησού Χριστού για την ζωή του ανθρώπου (από εδώ & εδώ).
«Ο Κύριος Ιησούς και Θεός μας χωρίς να φταίει σε τίποτε ραπίσθηκε, ώστε οι αμαρτωλοί που θα τον μιμηθούν, όχι μόνον να λάβουν άφεση των αμαρτιών τους, αλλά και να γίνουν συγκοινωνοί στη θεότητά του με την υπακοή τους.
Εκείνος ήταν Θεός κι έγινε για μας άνθρωπος. Ραπίσθηκε, φτύστηκε και σταυρώθηκε, και με όσα έπαθε ο απαθής κατά τη θεότητα είναι σαν να μας διδάσκει και να λέει στον καθένα μας:
«Αν θέλεις, άνθρωπε, να γίνεις Θεός, να κερδίσεις την αιώνια ζωή και να ζήσεις μαζί μου, πράγμα που ο προπάτοράς σου, επειδή το επεδίωξε με κακό τρόπο, δεν το πέτυχε, ταπεινώσου, καθώς ταπεινώθηκα κι εγώ για σένα– απόφυγε την αλαζονεία και την υπερηφάνεια του δαιμονικού φρονήματος, δέξου ραπίσματα, φτυσίματα, κολαφίσματα, υπόμεινέ τα μέχρι θανάτου και μην ντραπείς.
Αν όμως εσύ ντραπείς να πάθεις κάτι χάρη των εντολών μου, καθώς εγώ ο Θεός έπαθα για σένα, θα θεωρήσω κι εγώ ντροπή μου το να είσαι μαζί μου κατά την ένδοξη έλευσή μου και θα πω στους αγγέλους μου:
Αυτός κατά την ταπείνωσή μου ντράπηκε να με ομολογήσει και δεν καταδέχθηκε να εγκαταλείψει τον κόσμο και να γίνει όμοιός μου. Τώρα λοιπόν που απογυμνώθηκε από τη φθαρτή δόξα του Πατέρα μου, θεωρώ ντροπή μου ακόμη και να τον βλέπω. Πετάξτε τον λοιπόν έξω: «αρθήτω ο ασεβής, ίνα μή ίδη τήν δόξαν Κυρίου» (Ησ. 26:10) (διώξτε τον ασεβή για να μη δει τη δόξα του Κυρίου).
Φρίξετε, άνθρωποι, και τρομάξετε, και υπομείνετε με χαρά τις ύβρεις που ο Θεός υπέμεινε για τη σωτηρία μας... Ο Θεός ραπίζεται από έναν τιποτένιο δούλο... και εσύ δεν καταδέχεσαι να το πάθεις αυτό από τον ομοιοπαθή σου άνθρωπο; Ντρέπεσαι να γίνεις μιμητής του Θεού, και πώς θα συμβασιλεύσεις μ’ αυτόν και θα συνδοξασθείς στη βασιλεία των ουρανών, αν δεν υπομείνεις τον αδελφό σου; Αν και ’κείνος δεν καταδεχόταν να γίνει άνθρωπος για σένα και σ’ άφηνε να κείτεσαι μέχρι τώρα στην πτώση της παραβάσεως, δεν θα βρισκόσουν τώρα στον πυθμένα του Άδη, άθλιε, με τους άπιστους και τους ασεβείς;
Αλλά τί θα πούμε προς αυτούς πού δήθεν εγκατέλειψαν τα πάντα κι έγιναν φτωχοί για την βασιλεία των ουρανών;
— Αδελφέ, φτώχυνες και μιμήθηκες το Δεσπότη Χριστό και Θεό σου. Βλέπεις λοιπόν ότι τώρα ζει και συναναστρέφεται μαζί σου, αυτός που βρίσκεται υπεράνω όλων των ουρανών. Να, βαδίζετε τώρα οι δυο μαζί– κάποιος σας συναντάει στο δρόμο της ζωής, δίνει ράπισμα στον Δεσπότη σου, δίνει και σε σένα. Ο Δεσπότης δεν αντιλέγει και συ αντεπιτίθεσαι; «Ναι», λέει, γιατί είπε σε εκείνον που τον ράπισε: «ει κακώς ελάλησα, μαρτύρησον περί του κακού– ει δε καλώς, τί με δέρεις;» (Ιω. 18,23). (Αν είπα κάτι κακό, πες ποιο ήταν– αν όμως μίλησα σωστά, γιατί με χτυπάς;)».
Αυτό όμως δεν το είπε αντιμιλώντας, όπως φαντάστηκες, αλλά επειδή εκείνος «αμαρτίαν ουκ εποίησεν, ουδέ ευρέθη δόλος εν τω στόματι αυτού» (δεν έκανε αμαρτία, ούτε βρέθηκε δόλος στο στόμα του).
Και για να μη νομισθεί, ότι, επειδή τάχα αμάρτησε, δίκαια τον χτύπησε ο δούλος λέγοντάς του: «ούτως αποκρίνει τω αρχιερεί;» (Ιω. 18,22)– (έτσι αποκρίνεσαι στον αρχιερέα;), για να αποδείξει λοιπόν ανεύθυνο τον εαυτό του, είπε τον παραπάνω λόγο. Δεν είμαστε όμως όμοιοί του εμείς οι υπεύθυνοι για πολλές αμαρτίες.
Έπειτα, μολονότι υπέμεινε πολύ χειρότερα απ’ αυτό, δεν μίλησε καθόλου, αλλά μάλλον προσευχήθηκε για τους σταυρωτές Του.
Εκείνος, αν και τον περιέπαιζαν, δεν αγανακτούσε, και σε γογγύζεις;
Εκείνος ανέχεται φτυσίματα, κολαφίσματα και φραγγελώσεις, και σε δεν ανέχεσαι ούτε ένα σκληρό λόγο;
Εκείνος δέχεται σταυρό και την οδύνη των καρφιών κι ατιμωτικό θάνατο, και συ δεν καταδέχεσαι να εκτελέσεις τα ταπεινά διακονήματα;
Πώς λοιπόν θα γίνεις συγκοινωνός στη δόξα, αφού δεν καταδέχεσαι να γίνεις συγκοινωνός στον ατιμωτικό του θάνατο; Μάταια στ’ αλήθεια εγκατέλειψες τον πλούτο, αφού δεν δέχθηκες να σηκώσεις τον σταυρό, δηλ. να υπομείνεις πρόθυμα την επίθεση όλων των πειρασμών – έτσι απόμεινες μόνος στον δρόμο της ζωής και χωρίσθηκες δυστυχώς από τον γλυκύτατο Δεσπότη και Θεό σου!»
(από το βιβλίο «Σταυροαναστάσιμα», έκδοσις Ι.Μ. Αγίου Συμεών Νέου Θεολόγου)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου