“Κλίμαξ”

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ «ΚΛΙΜΑΚΑ» ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΣΙΝΑΪΤΗ»
ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ


Η Κλίμακα διαιρείται σε τριάντα λόγους . Η διαίρεση αυτή έχει χριστολογική χροιά, καθόσον ο Κύριος σε ηλικία των τριάντα ετών «τον τριακοστόν βαθμό εν τη νοερά κλίμακι εκληρώσατο». Οι τρεις πρώτοι λόγοι αποτελούν την εισαγωγή. Ακολουθούν οι τέσσερις βασικές αρετές η υπακοή, η μετάνοια, η μνήμη θανάτου, και το χαροποιών πένθος. Από τον όχδοο μέχρι τον εικοστό έκτο λόγο περιγράφονται τα σκληρά πάθη. Οργή, μνησικακία, καταλαλιά, πολυλογία, ψεύδος, ακηδία, γαστριμαργία, ανηθικότης, φιλαργυρία, αναισθησία, ύπνος, δειλία, κενοδοξία, υπερηφάνεια, βλασφημία, πονηρία προς τα οποία πρέπει να πολεμήσει ο πνευματικός αγωνιστής.
Εκεί περιγράφονται και οι αντίστοιχες αρετές, αοργησία, σιωπή, εγκράτεια, αγνεία, πραότης, απλότης, ταπεινοφροσύνη. Ο εικοστός λόγος περί διακρίσεως μιλεί για τα πάθη τις αρετές, τους λογισμούς, και την απλανή διάκριση. Οι τέσσερις τελευταίοι λόγοι περιγράφουν τους γλυκούς καρπούς των ασκητικών μόχθων. Η κατάκτηση της ησυχίας, της μακάριας προσευχής, της θεομιμήτου απαθείας, της λυτρώσεως από το σάλο των παθών.


ΠΕΡΙ ΑΠΟΤΑΓΗΣ
………Ο Θεός είναι για όσους θέλουν, η ζωή και η σωτηρία τους, όλων, και των πιστών και των απίστων και των δικαίων και των αδίκων, και των ευσεβών και των ασεβών και των απαθών και των εμπαθών και των μοναχών και των κοσμικών και των σοφών και των αγραμμάτων, και των υγιών, και των ασθενών και των νέων και των ηλικιωμένων……..
……….Άνθρωπος ΑΣΕΒΗΣ είναι μια ύπαρξης λογική και θνητή, η οποία θεληματικά αποφεύγει την ζωή και τον Δημιουργό της, που υπάρχει αιώνια τον θεωρεί ως ανύπαρκτο.
Παράνομος είναι αυτός που με την κακή του σκέψη διαστρέφει τον νόμο του Θεού και που νομίζει ότι πιστεύει, ενώ έχει επιθυμίες και αντιλήψεις αντίθετες προς τον Θεό.
ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ είναι η απομίμηση του Χριστού, όσο είναι δυνατό στον άνθρωπο, και στα λόγια και στα έργα και στην σκέψη. Πιστεύει ορθά και αλάνθαστα στην ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ.
ΘΕΟΦΙΛΗΣ είναι εκείνος που απολαμβάνει όλα τα φυσικά και αναμάρτητα δώρα του Θεού, συγχρόνως όμως δεν αμελεί όσο μπορεί, να επιτελεί το αγαθό.
ΕΓΚΡΑΤΗΣ είναι αυτός που ζει μέσα στους πειρασμούς και τις παγίδες και τους θορύβους του κόσμου και αγωνίζεται με όλη του την δύναμη να μιμηθεί την ζωή εκείνων που είναι απαλλαγμένοι από τους θορύβους του κόσμου.
ΜΟΝΑΧΟΣ είναι τάξις και καταστάσεις των ασώματων αγγέλων που κατορθώνεται μέσα σε υλικό και ρυπαρό σώμα.
ΜΟΝΑΧΟΣ είναι εκείνος που είναι αφοσιωμένος μόνο στις εντολές του Θεού και τις εφαρμόζει σε κάθε χρόνο και τόπο και πράγμα…

ΠΕΡΙ ΑΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ
…Εκείνος που αγάπησε πραγματικά τον Κύριο και ζήτησε αληθινά να κερδίσει την μέλλουσα βασιλεία , εκείνος που απέκτησε πραγματικό πόνο για τις αμαρτίες του και ζωντανή ενθύμηση για την κόλαση και την αιώνια κρίση, εκείνος που ξύπνησε αληθινά μέσα του τον φόβο του θανάτου, δεν θα αγαπήσει πλέον ούτε θα ενδιαφερθεί ούτε θα μεριμνήσει καθόλου για χρήματα ή για τα κτήματα η για τους γονείς του, η για την επίγεια δόξα η για φίλους η για αδελφούς η για τίποτε το γήινο. Αλλά αφού αποτίναξη από επάνω του και μισήσει κάθε επαφή και κάθε φροντίδα για όλα αυτά, επί πλέον δε και πριν από όλα αφού μισήσει την ίδια του την σάρκα ακολουθεί τον Χριστό γυμνός και αμέριμνος και ακούραστος, ατενίζοντας πάντοτε στον ουρανό και αναμένοντας την εξ ύψους βοήθεια…

ΠΕΡΙ ΥΠΑΚΟΗΣ
…Υπακοή σημαίνει , ενταφιασμός της δικής μας θελήσεις και ανάστασης της ταπεινώσεως. Υπάκουη σημαίνει να αποθέσουμε την δική μας διάκριση στην πλούσια διάκριση του Γέροντα και του Πνευματικού.
Οι Πατέρες ονομάζουν την ψαλμωδία όπλο, την προσευχή τείχος, τα καθαρά δάκρυα λουτρό, ενώ την μακάρια Υπάκοη την χαρακτήρισαν μαρτύριο. Χωρίς αυτή κανείς από τους εμπαθείς δεν θα κατορθώσει να δει τον ΚΥΡΙΟΝ.
Η ψυχή που συνηθίζει να εξομολογείται, η σκέψη της εξομολόγησης την συγκρατεί σαν χαλινάρι και δεν την αφήνει να αμαρτήσει. Αντιθέτως τις αμαρτίες που δεν σκέπτεται κανείς να τις εξομολογηθεί συνεχώς σαν σε σκοτάδι τις διαπράττει άφοβα.
Από την Υπακοή γεννιέται η ταπείνωση. Από την ταπείνωση γεννιέται η διάκρισης. Από την διάκριση γεννιέται η διόρασης και από αυτήν η προόρασις…

ΠΕΡΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ
…Μετάνοια σημαίνει ανανεώση του βαπτίσματος. Μετάνοια σημαίνει συμφωνία με τον Θεό για νέα ζωή. Μετανοών σημαίνει αγοραστής της ταπεινώσεως. Μετάνοια σημαίνει μόνιμος αποκλεισμός κάθε σωματικής παρηγοριάς. Μετάνοια σημαίνει σκέψης αυτοκατακρίσεως, αμεριμνησία για όλα τα αλλά και μέριμνα για την σωτήρια του εαυτού μας. Μετάνοια σημαίνει θυγατέρα της ελπίδας και αποκηρύξεις της απελπισίας. Μετανοών σημαίνει κατάδικος απαλλαγμένος από αισχύνη. Μετάνοια σημαίνει συμφιλίωση με τον Κύριο με έργα αρετής αντίθετα με τα παραπτώματα μας. Μετάνοια σημαίνει καθαρισμός της συνειδήσεως. Μετάνοια σημαίνει θεληματική υπομονή όλων των θλιβερών πραγμάτων. Μετανοών σημαίνει επινοητής τιμωριών του εαυτό του. Μετάνοια σημαίνει υπερβολική τιμωρία της κοιλιάς με την νηστεία και κτύπημα της ψυχής με υπερβολική συναίσθηση.
Είδα ψυχές που έρεπαν με μανία στους σαρκικούς έρωτες. Αυτές λοιπόν αφού έλαβαν αφορμή μετανοίας από την γεύση του αμαρτωλού έρωτα, μετέτρεψαν αυτό σε έρωτα προς τον Κύριο. Έτσι ξεπέρασαν αμέσως κάθε αίσθημα φόβου και κεντρίσθηκαν στην άπληστη αγάπη του Θεού. Για αυτό και ο Κύριος στην αγνή εκείνη πόρνη (ΛΟΥΚΑΣ Ζ 37-48) δεν είπε ότι φοβήθηκε αλλά «¨ότι αγάπησε πολύ» και κατόρθωσε εύκολα να απόκρουση τον ένα έρωτα με τον άλλο.
Σημείο της πραγματικής και επιμελούς μετανοίας είναι να θεωρούμαι τον εαυτό μας άξιο για όλες τις θλίψεις που μας συμβαίνουν τις ορατές που προέρχονται από τα πράγματα και τους ανθρώπους και τις απατές, που προέρχονται από τους δαίμονες και για πολύ περισσότερες…

ΠΕΡΙ ΜΝΗΜΗΣ ΘΑΝΑΤΟΥ

…Πριν από κάθε λόγο προηγείται η σκέψης. Έτσι η μνήμη του θανάτου και των αμαρτιών μας προηγείται από τα δάκρυα και το πένθος. Η μνήμη του θανάτου είναι καθημερινός θάνατος. Και η μνήμη της εξόδου μας από την ζωή αυτή, είναι συνεχής στεναγμός. Η δειλία του θανάτου είναι φυσικό ιδίωμα του ανθρώπου, το οποίο οφείλεται στην παρακοή του ΑΔΑΜ. Ο τρόμος όμως του θανάτου αποδεικνύει ότι υπάρχουν αμαρτίες για τις οποίες δεν δείχθηκε μετάνοια. Δειλιάζει ο Χριστός μπρος στον θάνατο, αλλά δεν τρέμει, για να δείξει καθαρά τα ιδιώματα των δυο φύσεων της θείας και της ανθρώπινης. Εκείνος που καθημερινά περιμένει το θάνατο, είναι οπωσδήποτε δόκιμος και σπουδαίος αγωνιστής. Ενώ εκείνος που τον επιθυμεί κάθε ώρα είναι άγιος. Δεν είναι πάντα καλή η επιθυμία του θανάτου.
Υπάρχουν βέβαια εκείνοι που αμαρτάνουν συνεχώς παρασυρόμενοι από την κακή συνήθεια οι οποίοι ζητούν με ταπεινώσει τον θάνατο για να παύσουν πλέον να αμαρτάνουν. Υπάρχουν όμως και αυτοί που δεν αποφασίζουν να μετανοήσουν και που επικαλούνται τον θάνατο από απελπισία. Είναι ακόμη και εκείνοι που έχουν την υπερήφανη ιδέα για τον εαυτό τους, ότι έγιναν απαθείς, και άρα δεν φοβούνται πλέον τον ερχομό του θανάτου.
Η ζωηρή μνήμη του θανάτου ολιγοστεύει τα φαγητά. Και όταν περικόπτονται με ταπείνωση τα φαγητά, κόπτονται μαζί και τα πάθη. Η αναλγησία (σκληρότητα) της καρδίας φέρνει πώρωση στο νου, και τα πολλά φαγητά ξηραίνουν τις πήγες των δακρύων. Η διψά και η αγρυπνία πιέζουν την καρδιά. Και όταν πιεσθεί η καρδιά εκπηδούν τα δάκρυα.
Αυτά που είπαμε στους γαστρίμαργους φαίνονται σκληρά. Ενώ στους οκνηρούς απίστευτα. Ο πρακτικός όμως άνθρωπος θα τα δοκιμάσει και θα τα βρει με προθυμία. Αυτός που θα τα βρει και θα τα γευθεί θα χαμογελάσει ικανοποιημένος. Ενώ εκείνος που ακόμη τα αναζητεί θα σκυθρωπάσει περισσότερο.
Οι Πατέρες ορίζουν ότι η τέλεια αγάπη είναι «ΑΠΤΩΤΟΣ», γιατί μας προστατεύει από κάθε πτώση. Παρόμοια και εγώ ορίζω ότι η τέλεια συναίσθηση του θανάτου είναι «ΑΦΟΒΟΣ» γιατί μας απαλλάσσει από κάθε φόβο.
Ο νους του πρακτικού μπορεί να ασκεί πολλών ειδών εργασίες. Να σκέπτεται δηλαδή την αγάπη προς τον Θεό, να θυμάται την ουράνια βασιλεία, να θυμάται το ζήλο των Μαρτύρων, να θυμάται ότι ο Θεός είναι πανταχού παρών. Να θυμάται ακόμη τους άγιους αγγέλους, τον χωρισμό της ψυχής από το σώμα, την συνάντηση με τα τελώνια του αέρα, την απόφαση του Κριτού, την κόλαση.
Δεν θα παραλείψω να σου παρουσιάσω και την ιστορία του Ησύχιου του Χωρηβίτου. Αυτός ζούσε αμελέστατα χωρίς το παραμικρό ενδιαφέρον για την ψυχή του. Κάποτε λοιπόν συνέβη να ασθενήσει βαρύτητα και να φθάσει στο σημείο, ώστε επί μια ώρα ακριβώς να φαίνεται ότι πέθανε. Συνήλθε όμως πάλι και μας ικέτευε όλους να φύγουμε αμέσως. Και αφού έκτισε την πόρτα του κελιού του, έμεινε κλεισμένος μέσα δώδεκα χρόνια χωρίς να μιλήσει καθόλου με κανένα. Όλο αυτό το διάστημα δεν γευόταν τίποτα άλλο εκτός από ψωμί και νερό. Κάθονταν μόνος εκστατικός μπροστά σε εκείνα που είδε με την έκστασή του. Τόσο πολύ σκεπτικός ήταν ώστε ποτέ πλέον δεν άλλαξε η έκφρασή του. Και πάντοτε σαν αφηρημένος, χύνοντας αθόρυβα και συνεχώς θερμά δάκρυα.
Μόνο όταν πλησίαζε η ώρα του θανάτου του, απόφραξε την πόρτα και μπήκαμε μέσα. Και αφού πολύ τον παρακαλέσαμε τούτο μας είπε μόνο. «ΣΥΓΧΩΡΗΣΤΕ ΜΕ ΑΔΕΛΦΟΙ. ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΣΕ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΜΝΗΜΗ ΘΑΝΑΤΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΜΠΟΡΕΣΕΙ ΠΟΤΕ ΠΛΕΟΝ ΝΑ ΑΜΑΡΤΗΣΕΙ» ……..

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΧΑΡΟΠΟΙΟΥ ΠΕΝΘΟΥΣ
…Πένθος είναι ένα χρυσό καρφί της ψυχής. Το καρφί αυτό απογυμνώθηκε από κάθε γήινη προσήλωση και σχέση και καρφώθηκε από την ευλογημένη λύπη της καρδιάς για να την φρουρεί.
Κατάνυξη είναι ένας συνεχής βασανισμός της συνειδήσεως, ο οποίος με την νοερά εξομολόγηση κατορθώνει να δροσίζει την φλογισμένη καρδιά.
εξομολόγηση σημαίνει το να λησμονούμε την ίδια την φύση μας. Κάποιος εξ αιτίας της «ελησμονουσε ακόμη να φάγει τον άρτο του»(ψαλμος.ρα.5).
Μετάνοια είναι το να στερηθείς κάθε σωματική παρηγοριά χωρίς καθόλου να λυπηθείς.
Χαρακτηριστικό εκείνων που προόδευσαν κάπως στο μακάριο πένθος είναι η εγκράτεια και η σιωπή των χειλέων. εκείνων που προόδευσαν περισσότερο, η αοργησία και η αμνησικακία. Και αυτών που έφθασαν στην τελειότητα, η ταπεινοφροσύνη, η διψά το να μη επιζητεί κανείς τιμές, το να δέχεται ύβρεις και περιφρονήσεις, η εκούσια πείνα των ακούσιων θλίψεων, το ότι δεν κατακρίνουν τους αμαρτάνοντας, και το ότι αισθάνονται υπερβολική συμπάθεια προς αυτούς.
Ευπρόσδεκτοι ενώπιον του Θεού οι πρώτοι.
Αξιέπαινοι οι δεύτεροι.
Μακάριοι όμως οι τελευταίοι που πεινούν για θλίψη και διψούν για ατιμία. Γιατί αυτοί θα χορτάσουν από τροφή που δεν χορταίνετε
Ο Κύριος είναι δίκαιος και όσιος. Και όποιος ασκείται κανονικά στην ησυχία ανάλογα του χαρίζει Κατάνυξη. Και οποίος ασκείται στην υποταγή κανονικά, κάθε μέρα τον ευφραίνει. Οποίος όμως δεν ζει καθαρά και ανόθευτα την μια από τις δυο αυτές ασκήσεως, στερείται το πένθος…
ΠΕΡΙ ΑΟΡΓΗΣΙΑΣ
….Αοργησία σημαίνει, ακόρεστη επιθυμεί για ατιμία, όμοια με την απέραντη επιθυμία των κενόδοξων για έπαινο. Αοργησία σημαίνει, νίκη κατά της ανθρώπινης φύσεως που φαίνεται με την αναισθησία απέναντι στις ύβρεις και που αποκτάτε με αγώνες και ίδρωτες.
Πραότης σημαίνει, να παραμείνει ακίνητη και ατάραχη η ψυχή, τόσο στις ατιμίες όσο και στους επαίνους.
Η αρχή της ΑΟΡΓΗΣΙΑΣ είναι να σιωπούν τα χείλη, ενώ η καρδιά βρίσκεται σε ταραχή.
Το μέσον είναι να σιωπούν οι λογισμοί, ενώ η ψυχή βρίσκεται σε λίγη ταραχή.
Και το τέλος να επικρατεί στη θάλασσα της ψυχής μόνιμη και σταθερή γαλήνη, όσο και αν φυσούν οι ακάθαρτοι άνεμοι.
Οργή σημαίνει να διατηρείς, συνεχώς μέσα σου κάποιο μίσος, να ενθύμησε δηλαδή το κακό που σου έγινε.
Οργή σημαίνει, να επιθυμείς να εκδικηθείς αυτόν που σε παρόξυνε.
Οξυχολία σημαίνει, εξάψεις της καρδιάς που γίνεται παρευθύς και δια μιάς.
Πικρία σημαίνει μια εσωτερική κίνηση στερημένη από κάθε ευχαρίστηση και εδραιωμένη μέσα στην ψυχή.
Θυμός σημαίνει ευμετάβλητη και ευέξαπτη συμπεριφορά και ασχημοσύνη της ψυχής.
Μόλις φανεί το φως, υποχωρεί το σκοτάδι. Ομοίως μόλις «μυρίσει» η ταπείνωση εξαφανίζεται κάθε πικρία και Θυμός.
Μια απότομη κίνηση ενός μύλου μπορεί σε μια στιγμή να σύντριψη περισσότερο καρπό από ότι η σιγανή κίνηση ενός άλλου μύλου μια ολόκληρη μέρα.
Ένα απότομο φούντωμα της φωτιάς από σφοδρό άνεμο μπορεί να κάψει και να αφανίσει τον αγρό της καρδιάς περισσότερο από ότι η μικρή φωτιά που καίει αργά.
Δεν πρέπει να μας διαφεύγει, αγαπητή μου, ότι για ορισμένο καιρό οι πονηροί δαίμονες κρύπτονται λίγο και δεν μας πολεμούν. Και αυτό για να πέσουμε σε αμέλεια θεωρώντας ως μικρά τα μεγάλα πάθη, και έτσι να πέσουμε σε αθεράπευτη ασθένεια.
Σε όσους μετανοούν τίποτε δεν είναι πιο αταίριαστο από την ταραχή του θυμού. Γιατί η μετάνοια και η επιστροφή χρειάζονται πολλή ταπείνωση, ενώ ο Θυμός δείχνει άνθρωπο γεμάτο από υπερηφάνεια.
Εάν το Άγιο Πνεύμα ονομάζεται και είναι «ειρήνη ψυχής», ενώ η οργή « ταραχή καρδιάς», τότε οπωσδήποτε τίποτε άλλο δεν εμποδίζει την παρουσία του μέσα μας όσο ο θυμός.
Είδα τρεις μονάχους που εξυβρίστηκαν συγχρόνως. Ο πρώτος από αυτούς δαγκώθηκε και ταράχθηκε αλλά δεν μίλησε. Ο δεύτερος χάρηκε για τον εαυτό του, αλλά λυπήθηκε για τον υβριστή. Και ο τρίτος αφού αναλογίσθηκε την ψυχική βλάβη του υβριστού έχυσε θερμά δάκρυα. Έτσι έχεις μπροστά σου τον εργάτη του φόβου, τον μισθωτό και τον εργάτη της αγάπης.
Όπως ο πυρετός του σώματος είναι μεν ένας κατά ουσία, αλλά έχει πολλές αφορμές που τον δημιουργούν, έτσι και η εμφανίσει και έξαψης του θυμού, καθώς βέβαια και των άλλων παθών μας, οφείλονται σε πολλές και διάφορες αιτίες. Γι αυτό είναι αδύνατο να ορίσουμε τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίσεις.
Έχω δε την γνώμη ότι ο τρόπος θεραπείας πρέπει να επαφίεται περισσότερο στην επιμέλεια και την φροντίδα των ίδιων των ασθενών. Η δε αρχή της θεραπείας θα είναι, να γνωρίσει ο ασθενής την αιτία του πόνου και της οδύνης του. Και εφ όσον βρεθεί η αιτία, τότε εμείς που ασθενούμε, θα πάρουμε την κατάλληλη αλοιφή από την πρόνοια του Θεού και τους πνευματικούς ιατρούς μας.
Ας στήσουμε κατά κάποιο τρόπο ένα φανταστικό δικαστήριο.
Όσοι θέλουν να μας ακολουθήσουν με την χάρη του Θεού ας έλθουν σε αυτό το δικαστήριο και ας εξετάσουν κάπως μαζί μας τα προηγούμενα πάθη και τις αιτίες των.
Ας δεθεί λοιπόν ο θυμός ο τύραννος με τα δεσμά της πραότητας.
Ας κτυπηθεί από την μακροθυμία, ας συρθεί από την Αγια αγάπη, ας παρουσιαστή στο δικαστικό τούτο βήμα του λόγου και ας ανακριθεί καταλλήλως.
«Λέγε μας, ω παράφρων και άσεμνε, τα ονόματα του πατέρα σου και της μητέρας σου που κακώς σε γέννησαν, καθώς και των υιών σου και των βθελυκτών θυγατέρων σου. Και όχι μόνο αυτά, αλλά να μας εξηγήσεις επί πλέον, ποιοι είναι αυτοί που σε πολεμούν και σε φονεύουν».
Και αυτός ο θυμός, δηλαδή απαντώντας θα μας περίπου τα εξής.
Οι αιτίες που με γεννούν είναι πολλές.
Και ο πατέρας μου δεν είναι ένας.
Μητέρες μου είναι Η ΚΕΝΟΔΟΞΙΑ, Η ΦΙΛΑΡΓΥΡΙΑ ΚΑΙ Η ΓΑΣΤΡΙΜΑΡΓΙΑ. ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ ΚΑΙ Η ΠΟΡΝΕΙΑ.
Εκείνος που με γέννησε λέγετε ΤΥΦΟΣ ΔΗΛΑΔΗ ΕΠΑΡΣΗΣ. Οι θυγατέρες μου ονομάζονται ΜΝΗΣΙΚΑΚΙΑ, ΕΧΘΡΑ, ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΙΣΟΣ. Οι εχθροί μου από τους οποίους τώρα κρατιέμαι δεμένος είναι οι αντίπαλοι των θυγατέρων μου, δηλαδή η αοργησία και η Πραότης. Αυτή που με επιβουλεύεται ονομάζεται ταπεινοφροσύνη………………………………………………………….

ΠΕΡΙ ΜΝΗΣΙΚΑΚΙΑΣ
…Η μνησικακία σημαίνει κατάληξη του θυμού, φύλακα των αμαρτημάτων, μίσος της δικαιοσύνης, απώλεια των αρετών, δηλητήριο της ψυχής, σαράκι του νου, εντροπή της προσευχής, εκκοπή της δεήσεως, αποξένωσης της αγάπης, καρφί μπηγμένο στη ψυχή.
ΟΠΟΙΟΣ ΑΠΕΚΤΗΣΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ, ΕΓΙΝΕ ΞΕΝΟΣ ΤΗΣ ΟΡΓΉΣ. Εκείνος που διατηρεί την έχθρα, συσσωρεύει στον εαυτό του άσκοπα ενοχλητικά βάρη.
Είδα μίσος να διασπά πολύχρονο πορνικό δεσμό, και είδα – πράγμα παράδοξο!!- μνησικακία να τον διατηρεί πλέον οριστικά διαλυμένο. Θαυμαστό πράγματι θέαμα. Ένας δαίμων να θεραπεύει από άλλον δαίμων. Πρόκειται μάλλον για έργο της θειας πρόνοιας και επεμβάσεως του θεού και όχι της θελήσεως των δαιμόνων.
Η ανάμνησης των παθημάτων του Χριστού, θα θεραπεύσει την ψυχή που μνησικακεί, γιατί θα αισθάνεται υπερβολική ντροπή, ενώ θα αναλογίζεται την δική του ανεξικακία.
Η αμνησικακία είναι απόδειξη γνήσιας μετάνοιας. Εκείνος που διατηρεί την έχθρα και νομίζει πως έχει μετάνοια, μοιάζει με αυτόν που του φαίνεται στον ύπνο του ότι τρέχει…

ΠΕΡΙ ΚΑΤΑΛΑΛΙΑΣ
…Καταλαλιά σημαίνει, γέννημα του μίσους, ασθένεια λεπτή, αλλά και πάγια.
Σημαίνει υπόκρισης αγάπης, αιτία της ακαθαρσίας, αιτία του βάρους της καρδιάς, εξαφανίσει της αγνότητας.
Είδα άνθρωπο που φανερά αμάρτησε αλλά μυστικά μετανόησε. Και αυτόν που εγώ τον κατέκρινα ως ανήθικο, ο Θεός τον θεώρησε αγνό, γιατί με την μετάνοια του Τον είχε πλήρως εξευμενίσει.
Η κρίσης είναι αναιδής αρπαγή του δικαιώματος του Θεού, ενώ η κατάκριση όλεθρος της ψυχής αυτού ο οποίος κατακρίνει.
Ο καλός «ραγολόγος» τρώει τις ώριμες ρώγες των σταφυλιών και δεν πειράζει καθόλου τις άγουρες. Παρόμοια ο καλόγνωμος και συνετός άνθρωπος, όσες αρετές βλέπει στους άλλους τις σημειώνει με επιμέλεια, ενώ ο ανόητος αναζητεί τα ελαττώματα και τις κατηγορίες…

ΠΕΡΙ ΠΟΛΥΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΣΙΩΠΗΣ
…Η πολυλογία είναι η καθέδρα της κενοδοξίας. Καθισμένη πάνω της η κενοδοξία προβάλει και διαφημίζει τον εαυτό της.
Η πολυλογία είναι σημάδι αγνωσίας, θύρα της καταλαλιάς, οδηγός στα ευτράπελα, πρόξενος της ψευδολογίας, σκορπισμός της κατανύξεως. Είναι αυτή που προσκαλεί την ακηδία.
Άκουσα από κάποιο μοναχό που ήθελε να εξετάσει μαζί μου το θέμα της ησυχίας να λέει ότι η πολυλογία οπωσδήποτε γεννάται από τις εξής αιτίες.
Από κακή συναναστροφή και κακή συνήθεια – αφού η γλώσσα έλεγε, είναι μέλος του σώματος, έτσι κατά ανάγκη και θα συνηθίσει – πάλι από κενοδοξία, πράγμα που συμβαίνει περισσότερο σε όσους έχουν πνευματικό πόλεμο, ή μερικές φορές από γαστριμαργία. Γι αυτό πολλοί, πολλές φορές δαμάζοντας την κοιλιά δεσμεύουν με βία και τη γλώσσα και την καθιστούν ανίσχυροι για πολυλογία.
Αυτός που αγάπησε την ησυχία ασφάλισε το στόμα του…

ΠΕΡΙ ΨΕΥΔΟΥΣ
Από το σίδηρο και την πέτρα γεννιέται η φωτιά και από την πολυλογία και τα ευτράπελα το ψεύδος. Το ψεύδος είναι εξαφανίσει της αγάπης και η επιορκία άρνηση του Θεού. Όπως σε όλα τα πάθη, έτσι και στο ψέμα παρατηρούμε διάφορα ως προς την πνευματική βλάβη που προξενεί. Επί παραδείγματι. Διαφορετική είναι η ένοχη ενός που ψεύδεται από το φόβο της τιμωρίας, και διαφορετική όταν δεν υπάρχει κίνδυνος. Άλλος πάλι είπε ψέματα λόγω της τρυφής, άλλος χάριν της φιληδονίας, κάποιος για να κάνει τους άλλους να γελάσουν και άλλος για να επιβουλευτεί και κακοποίηση τον αδελφό του…

ΠΕΡΙ ΑΚΗΔΙΑΣ
…Ακηδία σημαίνει, παράλυση της ψυχής και έκλυση του νου, οκνηρία και αδιαφορία μπρος την άσκηση, μίσος προς τις μοναστικές υποθέσεις. Η ακηδία είναι ακόμη αυτή που μακαρίζει τους κοσμικούς, που κατηγορεί το Θεό ότι δεν είναι ευσπλαχνικός και φιλάνθρωπος, που φέρνει ατονία την ώρα της ψαλμωδίας και αδυναμία την ώρα της προσευχής. Το κοινόβιο είναι εχθρός της ακηδίας, ενώ σε ένα ησυχαστή η ακηδία γίνεται σύζυγος αιώνιος.

ΠΕΡΙ ΦΙΛΑΡΓΥΡΙΑΣ
Η φιλαργυρία είναι προσκύνηση των ειδώλων, θυγατέρα της απιστίας, προφασίστρια νόσων, μάντις γηρατειών, υποβολεύς ανομβρίας, προμηνυτής λιμών. Φιλάργυρος είναι εκείνος που καταφρονεί τις ευαγγελικές εντολές και τις παραβαίνει ενσυνείδητα. Οποίος απέκτησε αγάπη, διασκόρπισε χρήματα. Οποίος όμως ισχυρίζεται πως συμβιβάζει στην ζωή του και τα δυο αυταπατήθηκε.
Οποίος πενθεί για τις αμαρτίες του, απαρνήθηκε και το σώμα του.
Γιατί όταν τον κάλεσε η περίσταση, ούτε αυτό λυπήθηκε.
Μην ισχυρίζεσαι ότι μαζεύεις χρήματα για τους πτωχούς. Γιατί μόνο δυο λεπτά αγόρασαν την ουράνια βασιλεία (πρβλ Λουκα.κα 2).
Ο φιλόξενος και ο φιλάργυρος συναντήθηκαν. Και ο δεύτερος αποκαλούσε τον πρώτο αδιάκριτο και ασύνετο.
Οποίος νίκησε το πάθος αυτό έπαψε να έχει μέριμνες. Οποίος είναι δεμένος μαζί του, ποτέ δεν θα κάνει καθαρά προσευχή.
Έως όταν κάποιος συγκεντρώσει τα χρήματα, κάνει ελεημοσύνες. Όταν όμως τα συγκεντρώσει, σφίγγουν τα χέρια του. Μέγας είναι εκείνος που απαρνείται κατά τρόπο θεάρεστο τα χρήματα. Άγιος όμως είναι εκείνος που απαρνείται το δικό του θέλημα.
Ο μεν πρώτος θα λάβει εκατονταπλάσια είτε με χρήματα είτε με χαρίσματα.
Ο δεύτερος θα κληρονομήσει την αιώνιο ζωή. Δεν θα λείψουν τα κύματα από την θάλασσα. Ούτε από τον φιλάργυρο, η οργή και η λύπη.
Όποιος καταφρονεί τα υλικά, απαλλάχθηκε από τις δικαιολογίες και τις αντιλογίες, ενώ ο φιλοκτήμων και για μια βελόνα ακόμη αγωνίζεται μέχρι θανάτου.
Στον Ιώβ δεν υπήρχε ίχνος φιλαργυρίας για αυτό και όταν τα στερήθηκε όλα έμεινε ατάραχος.
«ΡΙΖΑ ΠΑΝΤΩΝ ΤΩΝ ΚΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΛΕΓΕΤΑΙ Η ΦΙΛΑΡΓΥΡΙΑ» (Α Τιμοθ. Σ 10).
Γιατί είναι αυτή που δημιούργησε μίση και κλοπές και φθόνους και χωρισμούς και έχθρες και ζάλες και μνησικακίες……

ΠΕΡΙ ΓΑΣΤΡΙΜΑΡΓΙΑΣ

…Γαστριμαργία είναι η υποκριτική συμπεριφορά της κοιλιάς, η οποία, ενώ είναι χορτασμένη, φωνάζει πως είναι ενδεής και ενώ είναι παραφορτωμένη μέχρι διαρρήξεων, ανακράζει ότι πείνα. Γαστριμαργία είναι ο δημιουργός των καρυκευμάτων, η πηγή των τέρψεων του λάρυγγος. Γαστριμαργία είναι μια απάτη των ματιών.
Όταν κάποιος τρώει το μέτριο σε ποσότητα φαγητό του, η γαστριμαργία τον κάνει να σκέπτεται, πώς να ήταν δυνατό να καταβρόχθιση τα σύμπαντα.
Ο χορτασμός από φαγητά είναι πατήρ της πορνείας.
Η θλίψης δε της κοιλιάς είναι πρόξενος της αγνείας.
Ο δούλος της κοιλιάς σκέπτεται με τι είδος φαγητά θα γιορτάσει, ο δε δούλος του Θεού με τι χαρίσματα θα πλουτίσει.
Όνειρα γύρω από τροφές και φαγητά συναντώνται στην καρδιά των γαστρίμαργων, και Όνειρα γύρω από την κόλαση και την Κρίση συναντώνται στην καρδιά των μετανοούντων.
Κυριάρχησε στην κοιλιά σου πριν κυριάρχηση αυτή επάνω σου, και τότε θα αναγκαστείς να νηστεύεις γεμάτος καταισχύνη.
Ο νους του νηστευτού προσεύχεται καθαρά και προσεκτικά, του δε ακρατούς είναι γεμάτος από ακάθαρτες εικόνες. Ο χορτασμός της κοιλιάς εξήρανε τις πηγές των δακρύων. Όταν όμως αυτή απεξηράνθη, δημιούργησε τα ύδατα των δακρύων.
Εκείνος που περιποιείται την κοιλιά του και αγωνίζεται να νικήσει το πνεύμα της πορνείας, μοιάζει με εκείνον που προσπαθεί να σβήσει μεγάλη φωτιά με λάδι. Όταν θλίβεται η κοιλία, ταπεινώνεται η καρδιά. Όταν όμως δέχεται περιποιήσεις, θεριεύουν και αλαζονεύονται οι λογισμοί.
Θλίβε την κοιλία και οπωσδήποτε θα κλείσει και το στόμα. Γιατί η γλώσσα ισχυροποιείται με τα πολλά φαγητά. Να πυγμαχείς συνεχώς εναντίον της και να επαγρυπνείς συνεχώς επάνω της.
Εάν εσύ κοπιάσεις λίγο, αμέσως και ο Κύριος σε βοηθάει.
Εκείνος που καταπιέζει την κοιλιά με πολλά φαγητά, πλάτυνε τα έντερα, ενώ εκείνος που της εναντιώνεται, τα στένευσε. Και όταν αυτά στευνέσαν, δεν χρειάζονται πολλά φαγητά, όποτε κατά φυσικό τρόπο μαθαίνουμε να νηστεύουμε.
Συνήλθε!! Και θα ακούσεις τον Χριστό να λέγει. «ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΡΥΧΩΡΟΣ Η ΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΣ, Η ΑΠΑΓΟΥΣΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΡΝΕΙΑΣ. ΚΑΙ ΠΟΛΛΟΙ ΕΙΣΙΝ ΟΙ ΕΙΣΠΟΡΕΥΟΜΕΝΟΙ ΕΝ ΑΥΤΗ. ΤΙ ΣΤΕΝΗ Η ΠΥΛΗ ΚΑΙ ΤΕΘΛΙΜΜΕΝΗ Η ΟΔΟΣ ΤΗΣ ΝΗΣΤΕΙΑΣ, Η ΕΙΣΑΓΑΓΟΥΣΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΖΩΗΝ ΤΗΣ ΑΓΝΕΙΑΣ, ΚΑΙ ΟΛΙΓΟΙ ΕΙΣΙΝ ΟΙ ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΟΙ ΔΙΑ ΑΥΤΗΣ»
Η νηστεία είναι βία φύσεως και περιτομή των ηδονών του λάρυγγος, εκτομή της σαρκικής πυρώσεως, εκκοπή των πονηρών λογισμών, απελευθέρωση από μολυσμούς ονείρων, καθαρότης προσευχής, φωτισμός της ψυχής, διαφύλαξη του νου, διάλυσης της πωρώσεως, θύρα της κατανύξεως, ταπεινός στεναγμός, χαρούμενη συντριβή, σταμάτημα της πολυλογίας, αφορμή ησυχίας, φρουρός της υπάκουης, ελαφρότης του ύπνου, υγειά του σώματος, πρόξενος της απαθείας, άφεσης αμαρτημάτων, θύρα και απόλαυσης του παραδείσου………….


ΠΕΡΙ ΑΓΝΕΙΑΣ

…Αγνεία σημαίνει απόκτηση της ασωμάτου φύσεως. Αγνεία σημαίνει ζηλευτός οίκος του Χριστού και επίγειος ουρανός της καρδιάς. Αγνεία σημαίνει υπερφυσική απάρνηση της ανθρώπινης φύσεως μια αληθινοί παράδοξη άμιλλα σώματος θνητού και φθαρτού προς τους ασώματους αγγέλους. Αγνός είναι εκείνος που με τον ένα ερώτα απέκρουσε τον άλλο έρωτα και έσβησε το υλικό μα το άυλο πυρ.
Σωφροσύνη σημαίνει γενική ονομασία όλων των αρετών.
Κανείς από όσους άσκησαν την αγνεία ας μην θεωρεί δικό του κατόρθωμα την απόκτηση της. Γιατί το να νικήσει κανείς την φύση του είναι από τα ανέλπιστα. Όπου πραγματοποιήθηκε ήττα της φύσεως, εκεί φανερώθηκε η παρουσία του υπερφυσικού. Γιατί χωρίς καμία αντιλογία το κατώτερο καταργείται από το ανώτερο.
Μακάριος αληθινά εκείνος που εμπρός σε οποιοδήποτε σώμα και χρώμα και ηλικία απέκτησε τέλεια αναισθησία.
Αγνός δεν θεωρείται εκείνος που φύλαξε αρρύπωτο το πήλινο σώμα του, αλλά εκείνος που υπέταξε τα σωματικά μέλη στην ψυχή αυτός είναι ο τέλειος αγνός.
Μέγας είναι εκείνος ο οποίος στην αφή παρέμεινε απαθής.
Ανώτερος όμως είναι εκείνος που έμεινε άτρωτος από την θεά, και νίκησε την θεά του σαρκικού πυρός με την σκέψη του ουράνιου κάλλους.
Μην εμπιστευθείς στην ζωή σου το πήλινο σώμα, και μην ξεθαρρέψεις μαζί του μέχρι όταν συναντήσεις τον Χριστό.
Στους αρχάριους οι πτώσεις κατά κανόνα συμβαίνουν από την απόλαυση των φαγητών.
Στους μεσαίους και από την υπερηφάνεια, πράγμα που παρατηρείται βέβαια και στους αρχάριους.
Σε εκείνους δε που πλησιάζουν προς την τελειότητα αποκλειστικά εξ αιτίας της κατακρίσεως.
Μην προσπαθείς με εύλογα επιχειρήματα και αντιρρήσεις να αποκρούσεις τον δαίμονα της πορνείας, γιατί εκείνος έχει με το μέρος του, τις ευλογοφανείς προφάσεις, αφού μας πολεμά με σύμμαχο την φύση μας.
Οποίος αποφάσισε να πολεμήσει η να νικήσει την σάρκα του με τις δικές του δυνάμεις, άδικα τρέχει. Εάν ο Κύριος δεν γκρεμίσει τον οίκο του της σαρκός και δεν οικοδομήσει τον οίκο της ψυχής, άδικα αγρύπνησε και νήστεψε αυτός που αποφάσισε να γκρεμίσει τον οίκο (ψαλμός ρκς 1).
Σε εκείνους που είναι έκδοτοι στις ηδονές παρατηρείται, όπως μου διηγήθηκε κάποιος από αυτούς που τα δοκίμασε μετά την ανάνηψη του, μια αίσθηση ερωτά σωμάτων και ένα πνεύμα γεμάτο αναίδεια και απανθρωπιά θρονιασμένο αισθητά στην καρδιά.
Αυτό το πνεύμα προξενεί στον πολεμούμενο άνθρωπο πόνο στην καρδιά που τον καίει σαν φλογερό καμίνι.
Τον κάνει να μην φοβάται τον θεό, να μην λογαριάζει καθόλου την μνήμη της κολάσεως , να βδελύσσεται την προσευχή, και κατά την ώρα της διαπράξεως της αμαρτίας, και τα λείψανα ακόμη των νεκρών να τα θεωρεί σαν ξηρούς λίθους.
Τον κάνει εκτός εαυτού και έξω φρένων, μεθυσμένων συνεχώς από την επιθυμία σωμάτων λογικών ανθρώπων και άλογων ζώων. Και αν ο Θεός δεν συντόμευε τον χρόνο της κυριαρχίας του δεν θα σώζονταν καμία ψυχή(πρβλ. Ματθ κδ,22), καμία ψυχή που έχει ντυθεί το πήλινο αυτό σώμα. Το ανακατεμένο με αίμα και ρυπαρό χυμό.
Και πως μπορεί να είναι διαφορετικά, αφού κάθε πράγμα αναζητεί με σφοδρότητα ότι του είναι συγγενικό;
Το αίμα αναζητεί το αίμα, το σκουλήκι το σκουλήκι, ο πηλός τον πηλό.
Έτσι και η σάρκα την σάρκα, έστω και αν προσπαθούμε εμείς οι βιάστε της φύσεως και ερασταί της ουράνιας βασιλείας να εξαπατήσουμε με διάφορα τεχνάσματα την απατεώνα, δηλαδή την σάρκα.
Φιλάνθρωπο ονομάζει τον Θεό ο απάνθρωπος εχθρός, ο επικεφαλής της πορνείας, και ότι συγχωρεί εύκολα το πάθος αυτό, σαν κάτι το φυσικό. Ας παρατηρήσουμε δε την δολιότητα των δαιμόνων και θα δούμε ότι μετά την διάπραξη Τον ονομάζουν δικαιοκρίτη και αυστηρό.
Προηγούμενος ενέργησαν έτσι για να μας σπρώξουν στην αμαρτία. Τώρα διαφορετικά για να μας καταποντίσουν στην απελπισία. Και όσο διαρκεί η λύπη και η απελπισία, δεν μπορούμε να ταλανίσομε η να κατηγορήσουμε τον εαυτό μας η να εκδικηθούμε τον δαίμονα για το αμάρτημα.
Όταν όμως αφανισθεί η απελπισία, ακολουθεί πάλι ο τύραννος που ομιλεί για την φιλανθρωπία του θεού.
όσο άφθαρτος και ασώματος είναι ο Κύριος, τόσο ευφραίνεται με την αγνότητα, και αφθαρσία του σώματος μας.
Αντιθέτως οι δαίμονες, καθώς ισχυρίζονται μερικοί, με κανένα άλλο δεν χαίρονται τόσο, όσο με την δυσωδία της πορνείας, και με κανένα άλλο πάθος όσο με τον μολυσμό του σώματος.
Η πτώσης είναι λάκκος και γέννημα της υπερηφάνειας. Η πτώσης όμως, υπήρξε πολλές φορές σε όσους το θέλησαν αιτία ταπεινοφροσύνης.
Το ψάρι φεύγει γρήγορα μακριά από το αγκίστρι, και η φιλήδονη ψυχή αποστρέφεται υπερβολικά την ησυχία…


ΠΕΡΙ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ
Αναισθησία και στα σώματα και στις ψυχές είναι απονεκρωμένη αίσθησης , η οποία από χρόνια ασθένεια και αμέλεια κατέληξε να αναισθητοποιηθεί.
Η αναλγησία είναι πολυκαιρισμένη και μονιμοποιημένη αμέλεια, ναρκωμένη σκέψης. Ο ανάλγητος είναι άφρων φιλόσοφος. Είναι αυτός που εξηγεί το θέλημα του Θεού στους άλλους προς δική του κατάκριση. Αυτός που φιλολογεί σε βάρος του εαυτού του .
Αυτός που είναι τυφλός, και διδάσκει τους άλλους πώς να βλέπουν.
Μιλά στους άλλους για την θεραπεία του τραύματος των, ενώ συνεχώς ερεθίζει και χειροτερεύει το δικό του. Μιλά εναντίον του πάθους, και συνεχώς τρέφεται με όσα το προκαλούν. Εναντίον του πάθους προσεύχεται, και αμέσως τρέχει να το ικανοποίηση.
Ικανοποιώντας το εξοργίζεται κατά του εαυτό του και δεν ντρέπεται τα λόγια του ο ταλαίπωρος.
«Άσχημα κάνω» φωνάζει, και με ευχαριστήση επιμένει στην αμαρτία.
Το στόμα προσεύχεται εναντίον του πάθους, αλλά το σώμα υπέρ αυτού αγωνίζεται.
Περί θανάτου φιλοσοφεί, και συμπεριφέρεται σαν αθάνατος.
Για τον χωρισμό στενάζει, και σαν να είναι αιώνιος αμελεί και νυστάζει.
Μιλά για την εγκράτεια και δίνει αγώνες για την γαστριμαργία.
Μακαρίζει την υπάκουη και πρώτος αυτός παρακούει.
Επαινεί τους προσπαθείς και δεν ντρέπεται να μνησικακεί και να φιλονικεί για ένα κουρέλι.
Παρασυρόμενος στην Οργή πικραίνεται και στη συνεχεία οργίζεται πάλι επειδή πικράθηκε.
Και έτσι προσθέτει ήττα στην ήττα χωρίς να το αισθάνεται.
Διαβάζει για την ΚΡΙΣΗ και αρχίζει να χαμογελά.
Για την κενοδοξία, και κενόδοξη την ώρα της ανάγνωσης.
Αποστηθίζει λόγους περί αγρυπνίας και παρευθύς καταβυθίζεται στον ύπνο.
Εγκωμιάζει την προσευχή, και την αποφεύγει σαν μαστίγιο.
Μόλις χόρταση φαγητό μετανοεί, και ύστερα από λίγο τρώει και χορταίνει περισσότερο.
Μακαρίζει την σιωπή και την Εγκωμιάζει με πολυλογία.
Διδάσκει περί πραότητας και πολλές φορές οργίζεται την ώρα της διδασκαλίας.
Μόλις συνήλθε από το σφάλμα του στέναξε, και αφού κούνησε το κεφάλι πάλι υπέκυψε στο πάθος του.
Κατηγορεί το γέλιο και χαμογελαστός διδάσκει περί πένθους.
Κατηγορεί πολύ μπρος σε άλλους τον εαυτό του ως κενόδοξο και με την κατηγορία αυτή κοιτάζει να προσπορίσει στον εαυτόν του δόξα.
Επαινεί τους ερημίτες και τους ησυχαστές, ενώ περνά τον καιρό του στον κόσμο, και δεν αντιλαμβάνεται ότι έτσι ξεφτιλίζει τον εαυτό του.
Επαινεί και δοξάζει τους ελεήμονας, αλλά βρίζει τους πτωχούς.
Πάντοτε γίνεται κατήγορος του εαυτό του, αλλά να συνέλθει δεν θέλει για να μην πω δε μπορεί…

ΠΕΡΙ ΥΠΝΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

….Ο ύπνος είναι σπουδαίο συστατικό της φύσεως μας, απεικόνισης του θανάτου, αργία των αισθήσεων. Είναι μεν ένας, αλλά όπως και η επιθυμία, έχει πλείστες αιτίες και αφορμές.
Δηλαδή προέρχεται άλλοτε από την ανθρώπινη φύση, άλλοτε από τα φαγητά και άλλοτε από τους δαίμονες.
Μερικές φορές ίσως και από υπερβολική νηστεία από την οποία εξασθενημένη η σάρκα, ζητεί να αυτοπαρηγορηθεί με τον ύπνο.
Όπως η πολυποσία εξαρτάται και ενισχύεται από την κακή συνήθεια , έτσι και ο πολύς ύπνος
Ας παρακολουθήσουμε και θα δούμε πως ενώ σημαίνει το σήμαντρο, η πνευματική σάλπιγγα ορατός μεν συναθροίζονται οι αδελφοί, αόρατος δε συνάγονται οι εχθροί.
Έτσι άλλοι δαίμονες έρχονται στο κρεβάτι και μας πιέζουν να ανακληθούμε πάλι.
Μείνε, μας λένε μέχρι να συμπληρωθούν οι προοιμιακοί ύμνοι και έπειτα πηγαίνεις στην Εκκλησία.
Άλλοι ενώ παριστάμεθα στην προσευχή, έρχονται και μας βυθίζουν στον ύπνο.
Άλλοι προξενούν έντονη και απροσδόκητη κοιλιακή ενόχληση.
Άλλοι μας προτρέπουν να ανοίγουμε συζητήσεις μέσα στο ναό.
Άλλοι παρασύρουν του νου μας σε αισχρούς λογισμούς.
Άλλοι μας κάνουν να ακουμπούμε σαν κουρασμένοι στον τοίχο.
Μερικές φορές μας προκαλούν και παρά πολλά χασμουρητά.
Μερικοί από αυτούς προκάλεσαν πολλές φορές γέλια τον καιρό της προσευχής, ώστε να κάνουν τον Θεό να αγανάκτησει εναντίον μας.
Άλλοι μας βιάζουν να διαβάζουμε γρήγορα το ψαλτήριο από ραθυμία, και άλλοι μας προτρέπουν να ψάλουμε αργά από φιληδονία.
Εκείνος που αναλογίζεται ότι προσευχόμενος ίσταται ενώπιον του Θεού και το αισθάνεται αυτό στην καρδιά του, θα είναι στύλος ακλόνητος και δεν θα εμπαίζεται από κανένα δαίμονα από όσους προανέφερα…

ΠΕΡΙ ΑΓΡΥΠΝΙΑΣ

…Ο πολύς ύπνος είναι πρόξενος της λήθης ενώ η αγρυπνία καθαρίζει την μνήμη.
Ο πολύς ύπνος είναι σύζυγος που αφαρπάζει το μισό ή και ακόμη περισσότερο από την ζωή του ράθυμου.
Ο σκύλος είναι εχθρός των λαγών.
Ομοίως και ο δαίμων της κενοδοξίας είναι εχθρός του ύπνου…

ΠΕΡΙ ΔΕΙΛΙΑΣ
Η υπερήφανη ψυχή είναι δούλη της δειλίας. Έχοντας πεποίθηση στον εαυτό της και όχι στον Θεό, φοβάται τους κρότους των κτισμάτων και τις σκιές
Όλοι όσοι φοβούνται είναι κενόδοξοι, αλλά όμως όλοι όσοι δεν φοβούνται δεν σημαίνει ότι είναι ταπεινόφρονες, αφού και οι ληστές και οι τυμβωρύχοι δεν υποκύπτουν εύκολα στην δειλία.
ΜΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΜΑΣΤΙΖΕ ΤΟΥΣ ΕΧΘΡΟΥΣ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΟΥΤΕ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ , ΟΥΤΕ ΣΤΗΝ ΓΗ ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΟ ΟΠΛΟ…

ΠΕΡΙ ΚΕΝΟΔΟΞΙΑΣ
Η κενοδοξία είναι ως προς την μορφή, μεταβολή της φυσικής τάξης και διαστροφή των καλών ηθών και παρατηρήση παντός αξιόμεμπτου πράγματος.
Ως δε προς την ποιότητα, σκορπισμός των καμάτων , απώλεια των ιδρώτων, δόλιος κλεφτής του θησαυρού, απόγονος της απιστίας, πρόδρομος της υπερηφάνειας, ναυάγιο μέσα στο λιμάνι, μυρμήγκι στο αλώνι που είναι μεν μικρό, αλλά απειλή να κλέψει αθόρυβα όλο το καρπό και το κόπο του γεωργού.
Το μερμήγκι περιμένει να γίνει το στάρι και η κενοδοξία να συναχθεί ο πνευματικός πλούτος.
Και το μεν μερμήγκι τρέχει για να κλέψει, η δε κενοδοξία χαίρεται γιατί θα διασκορπίσει.
Το πνεύμα της απογνώσεως χαίρεται, όταν βλέπει να πληθύνεται η κακία, το πνεύμα της κενοδοξίας χαίρεται όταν βλέπει να πληθύνεται η αρετή.
Είσοδος για το πρώτο είναι τα πλήθη των τραυμάτων, ενώ για το δεύτερο ο πλούτος των καμάτων.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕ και θα δεις ότι η κενοδοξία είναι ακμαία και μέχρι του τάφου.
Θα την δεις στα ρούχα και στα μύρα και στην νεκρική πομπή και στα αρώματα και σε πολλά αλλά.
Παντού λάμπει ο ήλιος άφθονα, και παντού σε κάθε έργο χαίρεται η κενοδοξία.
Π.χ όταν νηστεύω, κενοδοξώ αλλά και όταν καταλύω, για να μην φανεί η αρετή μου, πάλι κενοδοξώ με την ιδέα ότι είμαι συνετός.
Όταν φορώ λαμπρά ρούχα νικούμε από αυτήν αλλά και όταν τα αντικαταστήσω με ταπεινά πάλι κενοδοξώ.
Ο κενόδοξος δείχνει ότι είναι πιστός, ενώ είναι ειδωλολάτρης.
Φαινομενικά μεν σέβεται τον Θεό, αλλά στην πραγματικότητα επιζητεί να αρέσει στους ανθρώπους. Και όχι στο Θεό.
Κενόδοξος είναι κάθε επιδεικτικός άνθρωπος.
Του κενόδοξου η νηστεία είναι χωρίς μισθό και η προσευχή άκαιρη και άστοχη. γιατί και τα δυο τα κάνει για τον ανθρώπινο έπαινο.
Κάποιος από τους προορατικούς Πατέρες πρόσεξε τα εξής και τα οποία διηγείτο.
«Ενώ καθόμουν σε σύναξη μοναχών, ήλθαν οι δαίμονες της κενοδοξίας και της υπερηφάνειας και κάθισαν δεξιά και αριστερά μου. Και ο πρώτος με κεντούσε την πλευρά με το δάκτυλο της κενοδοξίας και με προέτρεπε να πω κάποιο όραμα η κάτι που απετέλεσα στην έρημο. Μόλις τον απέκρουσα λέγοντας «αποστραφείησαν εις τα οπίσω και καταισχυθείσαν οι λογιζόμενοί μοι κακά» (ψαλμός. Ξθ. 3), αμέσως ο δεύτερος από αριστερά μου ψιθύρισε στο αυτί «Εύγε!! Πολύ καλά έκανες! Έγινες μέγας, αφού νίκησες την αναιδέστατη μητέρα μου»
Τότε εγώ, χρησιμοποιώντας εύστοχα τον επόμενο στίχο του ψαλμού, απάντησα «Αποστραφήτωσαν παραυτίκα αισχυνόμενοι οι λέγοντές μοι εύγε, εύγε πεποίηκας»! (πρβλ. ψαλμός ξθ 4)
Όταν ρώτησα τον προορατικών αυτόν, «πως η κενοδοξία συμβαίνει να είναι μητέρα της υπερηφάνειας» μου απάντησε « Οι μεν έπαινοι εξυψώνουν και δημιουργούν φυσίωσι όταν δε εξυψωθεί η ψυχή, την παραλαμβάνει τότε η υπερηφάνεια και «αναφέρει αυτήν έως των ουρανών και καταφέρει έως των αβύσσων» (πρβλ. ψαλμός. Ρς. 26)…

ΠΕΡΙ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑΣ
…Υπερηφάνεια είναι άρνηση του Θεού, εφεύρεση των δαιμόνων, μητέρα της κατακρίσεως, απόδειξη ακαρπίας, φυγαυδευτήριο της βοήθειας του Θεού, πρόδρομος της παραφροσύνης, πρόξενος πτώσεων, αιτία της επιληψίας, πηγή του θυμού, θύρα της υποκρισίας, στήριγμα των δαιμόνων, φύλακας των αμαρτημάτων, δημιουργός της ασπλαχνίας, άγνοια της συμπαθείας, πικρός κριτής, απάνθρωπος δικαστής, αντίπαλος του Θεού,, ρίζα της βλασφημίας.
Αρχή της υπερηφάνειας είναι το τέλος της κενοδοξίας.
Μέσον η εξουδένωσις του πλησίον, η αναιδής φανερώσις των κοπών μας, ο εσωτερικός αυτοέπαινος, το μίσος των ελέγχων.
Και τέλος, η άρνηση της βοήθειας του Θεού, η εξυψώση της δικής μας ικανότητας, η δαιμονική συμπεριφορά.
Ας το ακούσουμε όλοι όσοι θέλουμε να διαφύγουμε αυτόν τον βαθύ λάκκο.
Πολλές φορές αυτό το πάθος αγαπά να τρέφεται από τις ευχαριστίες που εκφράζουμε στο Θεό.
Γιατί δεν παρουσιάζεται τόσο αναιδής, ώστε από την αρχή να μας προτρέπει να αρνηθούμε το Θεό.
Είδα άνθρωπο να ευχαριστεί το Θεό με το στόμα και να κομπάζει με το εσωτερικό φρόνημα.
Περί αυτού είναι αψευδής μάρτυρας εκείνος ο Φαρισαίος που έλεγε στο Θεό με απρεπή καύχηση «Ο ΘΕΟΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΣΟΙ»!! (ΛΟΥΚΑ.ιη.11).
Όπου συνέβη πτώση, εκεί κατασκήνωσε προηγούμενος η υπερηφάνεια. Γιατί το δεύτερο είναι το προμήνυμα του πρώτου.
Άκουσα κάποιον αξιοσέβαστο άνδρα να λέει. «Υπόθεσε ότι είναι δώδεκα τα πάθη, της ατιμίας. Εάν ένα από αυτά, την οίηση της αγαπήσεις ολόψυχα, αυτή θα αναπλήρωσει τον τόπο και των υπολοίπων έντεκα».
Είναι ντροπή να καμαρώνει κάποιος για το ξένο στολισμό.
Ομοίως είναι εσχάτη ανοησία να υπερηφανευτεί κανείς για τα χαρίσματα του Θεού.
Όσα κατορθώματα πέτυχες πριν γεννηθείς, για αυτά μόνο να υπερηφανεύεσαι, γιατί τα μετά την γέννηση σου τα χάρισε ο Θεός, καθώς επίσης και αυτή την γέννηση.
Όσες αρετές κατόρθωσες χωρίς τον νου και την λογική αυτές και μόνο είναι δικές σου, εφ όσον του νου και την λογική σου την χάρισε ο Θεός.
Όσες νίκες πέτυχες χωρίς το σώμα σου αυτές και μόνο οφείλονται στην δική σου προσπάθεια, εφ όσον το σώμα δεν είναι δικό σου δημιούργημα αλλά του Θεού.
Την λήθη των αμαρτημάτων την προκαλεί η υπερηφάνεια, γιατί η ενθύμηση τους προξενεί ταπεινοφροσύνη.
Συνέλαβα κάποτε τούτη την ακέφαλο πλάνη να πλησιάζει την καρδιά μου, ανεβασμένη πάνω στους ώμους της μητέρα της (την κενοδοξία).
Τις έδεσα και τις δυο, με τα δεσμά της υπάκουης, τις μαστίγωσα με το μαστίγιο της ευτελείας και έτσι τις ανέκρινα με ποιο τρόπο εισέρχονται μέσα μου. ΚΑΙ ΑΥΤΕΣ ΚΑΘΩΣ ΜΑΣΤΙΓΩΝΟΝΤΑΝ ΈΛΕΓΑΝ
«Εμείς δεν έχουμε ούτε αρχή ούτε γέννηση γιατί είμαστε αρχηγοί και γεννήτορες όλων των παθών. Εμάς μας πολεμά υπερβολικά η συντριβή της καρδιάς που γεννάτε από την υποταγή.
Εμείς δεν ανεχόμεθα κανένα να μας εξουσιάζει.
Για αυτό και όταν λάβαμε εξουσία στους ουρανούς απεστατήσαμε από εκεί.
Εμείς με ένα λόγο γεννούμε όλα τα πάθη που αντιστρατεύονται στην ταπεινοφροσύνη, γιατι όλα όσα την ευνοούν είναι αντιμέτωπα μας.
Αλλά αφού στο ουρανό σημειώσαμε νίκη, πως μπορείς εσύ να μας ξεφύγεις;
Εμείς συνηθίζουμε πολλές φορές να εμφανιζόμαστε μετά από την υπάκουη, την αοργησία, την αμνησικακία, από την πρόθυμη διακονία.
Τέκνα δικά μας είναι οι πτώσεις των πνευματικών ανθρώπων, η Οργή, η καταλαλιά, η πικρία, η βλασφημία, ο θυμός , η κραυγή, η υποκρισία, το μίσος, ο φθόνος, η αντιλογία, η ιδιορρυθμία, η απείθεια.
Ένα μόνο υπάρχει που δεν μπορούμε να νικήσουμε, και σου το φανερώνουμε επειδή μας μαστιγώνεις.
Εάν κατηγορείς διαρκώς τον εαυτό σου ενώπιον του Κύριου με ειλικρίνεια, θα μας θεωρείς ωσάν αράχνη…

ΠΕΡΙ ΛΟΓΙΣΜΩΝ ΒΛΑΣΦΗΜΙΑΣ

…Από δηλητηριώδη ρίζα και φοβερή μητέρα (υπερηφάνεια) προέρχεται ένα πολύ φοβερός απόγονος, δηλαδή η ανέκφραστη βλασφημία.
Για αυτό είναι ανάγκη να την φέρουμε στην μέση, γιατί δεν είναι τυχαίος εχθρός αλλά εχθρός και αντίπαλος φοβερότερος από κάθε άλλον. Το δε χειρότερο είναι, ότι δεν μπορείς εύκολα να την εκφράσεις και να την εξομολογηθείς η να την στιλεύσεις ενωπίου πνευματικού γιατρού.
Ας πάψουμε να κρίνουμε και να κατακρίνουμε τον πλησίον, κι τότε δεν πρόκειται να φοβηθούμε τους λογισμούς της βλασφημίας.
Γιατί αφορμή και ρίζα του δευτέρου είναι το πρώτο.
Εκείνος που είναι κλεισμένος σε ένα σπίτι, ακούει τα λόγια αυτών που περνούν από έξω, χωρίς να συνομιλεί μαζί τους. Παρομοίως και η ψυχή που ζει με αυτοσυγκέντρωση, ταράσσεται ακούγοντας τις βλασφημίες που προφέρει διερχόμενος ο διάβολος.
Οποίος περιφρονεί τούτο τον δαίμονα, ελευθερώθηκε από το πάθος…

ΠΕΡΙ ΑΠΛΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΟΤΗΤΑΣ
…Η πραότης είναι μια αμετακίνητη κατάσταση του νου, που παραμένει η ίδια και στις τιμές και στις περιφρονήσεις.
Πραότης σημαίνει, το να προσεύχεσαι ειλικρινά για τον πλησίον σου χωρίς να ενοχλείσαι καθόλου από τις ταραχές που σου προξενεί.
Η πραότης είναι βράχος πάνω σε αφρισμένα κύματα, που εντελώς ακλόνητος διαλύει όλα τα κύματα, τα οποία τον κτυπούν.
Η πραότης είναι το στήριγμα της υπομονής, η θύρα ή καλύτερα η μητέρα της αγάπης., η προϋπόθεση της διακρίσεως, η πρόξενος της αφέσεις των αμαρτιών, το θάρρος της προσευχής, η περιοχή του ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ, γιατι ο Κύριος λέγει «ΕΠΙ ΤΙΝΑ ΕΠΙΒΛΕΨΩ, ΑΛΛΑ Η ΕΠΙ ΤΟΝ ΠΡΑΩΝ ΚΑΙ ΗΣΥΧΙΟΝ;» (πρβλ.ΗΣ.ξς 2).
Η πραότης είναι συνεργός στην υπάκουη, οδηγός στην αδελφοσύνη, χαλινός της μανίας, κόψιμο του θυμού. Μίμηση του Χριστού. Ιδιότητα των Αγγέλων, δεσμός των δαιμόνων, ασπίδα κατά της πικρής οργής.
Στις καρδιές των πράων θα αναπαύεται ο Κύριος, ενώ η ταραχώδους ψυχή είναι καθέδρα του διάβολου. «ΟΙ ΠΡΑΕΙΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΣΟΥΣΙ ΓΗΝ» ( ΜΑΤΘ. Ε, 5) μάλλον θα γίνουν κυρίαρχοι τους, ενώ οι οργίλοι και θυμώδεις άνδρες θα εξοριστούν από την γη τους.
Αυτός που θυμώνει και αυτός που ειρωνεύεται συναντήθηκαν μεταξύ τους. Και ήταν αδύνατο να ευρεθεί λόγος στη συζήτηση τους! Αν ανοίξεις την καρδιά του πρώτου, θα βρεις την μανία, και αν ερευνήσεις την ψυχή του δευτέρου θα αντικρίσεις την πονηρία.
Η απλότης είναι μια συνήθεια και συμπεριφορά της ψυχής αποίκιλη, που δεν κινείται σε κανένα κακό λογισμό.
Η ακακία είναι μια γλυκεία και χαρούμενη ψυχική κατάσταση απαλλαγμένη από κάθε κακή σκέψη και υπόνοια. Πρώτο γνώρισμα της παιδικής ηλικίας είναι η αποίκιλη απλότης. Όσο την είχε αυτή ο Αδάμ δεν αντίκρισε στον εαυτό του ούτε ψυχική γυμνότητα, ούτε σωματική ασχημοσύνη.
Πονηρός σημαίνει άνθρωπος που κάνει ψευδείς προβλέψεις και που φαντάζεται ότι αντιλαμβάνεται τους λογισμούς των άλλων από τα λόγια τους, και τα μυστικά των καρδιών τους από τις εξωτερικές κινήσεις.
Απονήρευτος άνθρωπος σημαίνει, καθαρά φύση της ψυχής, όπως ακριβώς επλάσθει που συνεργάζεται και συνομιλεί εύκολα με όλους τους ανθρώπους.
Ευθύτητα σημαίνει, απερίεργοι σκέψη, ανυπόκριτη συμπεριφορά, ομιλία φυσική και ανεπιτήδευτη.
Ο Πονηρός είναι συνόμιλος και συνώνυμος του διάβολου.
Για αυτό και ο Κύριος μας δίδαξε έτσι να τον αποκαλούμε τον διάβολο λέγοντας «ΡΥΣΑΙ ΗΜΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΟΝΗΡΟΥ» (ΜΑΤΘ. , 13).
Η υποκρισία είναι μια κατάσταση όπου το σώμα, οι εξωτερικές δηλαδή εκδηλώσεις βρίσκονται σε αντίθεση με την ψυχή.
Είναι δε η κατάσταση αυτή περιπλεγμένη με παντός είδους κακές σκέψεις και επινοήσεις…

ΠΕΡΙ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗΣ
…Ο παρών λόγος παρουσίασε ενώπιον μας προς εξέταση ένα θησαυρό ο οποίος βρίσκεται ασφαλισμένος μέσα σε οστράκινα σκεύη η καλύτερα σε ανθρώπινα σώματα.
Ένα θησαυρό που η ποιότης του δεν μπορεί καθόλου να κατανοηθεί με λόγια. Έχει δε ο θησαυρός αυτός από έξω μόνο μια επιγραφή η οποία είναι ακατανόητη και παρέχει πολλή και ατελείωτη ερευνητική προσπάθεια σε όσους ζητούν να την εξηγήσουν με λόγια. Και η επιγραφή αυτή έχει ως εξής.
«Η ΑΓΙΑ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ».
Όσοι οδηγούνται από το πνεύμα του Θεού ας έλθουν μαζί μας στο νοερό και πάνσοφο τούτο συνέδριο και ας κρατούν νοερός στο χέρι τους θεόγραπτες πλάκες γνώσεις.
Άρχισε λοιπόν το συνέδριο.
Συγκεντρωθήκαμε και συζητήσαμε και ερευνήσαμε εξεταστικά την σημασία της σπουδαίας αυτής επιγραφής.
Ένας έλεγε ότι ταπεινοφροσύνη είναι το να λησμονείς αμέσως τα κατορθώματα σου.
Άλλος, το να θεωρείς τον εαυτό σου πιο τελευταίο και πιο αμαρτωλό από όλους.
Άλλος, το να γνωρίσεις καλά με τον νου σου την δική σου αδυναμία και ασθένεια.
Άλλος, το να προλαμβάνεις σε φιλονικίες να διαλύεις πρώτος την Οργή.
Άλλος, το να γνωρίζεις καλά την χάρη και την ευσπλαχνία του Θεού.
Άλλος να αισθάνεσαι ψυχική συντριβή και να απαρνείσαι το δικό σου θέλημα.
Και αφού τα άκουσα όλα αυτά τα εξέτασα μόνος μου με πολλή περίσκεψη και προσοχή, δεν κατόρθωσα με όσα άκουσα να καταλάβω την έννοια της μακάριας ταπεινοφροσύνης.
Για αυτό ως έσχατος όλων, αφού μάζεψα όπως ο σκύλος τα ψίχουλα από το τραπέζι που έπεσαν των γνωστικών εκείνων και μακαρίων Πατέρων κατέληξα στον εξής ορισμό.
Η ταπεινοφροσύνη είναι η ανώτερη χάρις της ψυχής, η οποία μπορεί να ονομασθεί μόνο από όσους την δοκίμασαν εκ πείρας.
Είναι ανέκφραστος πλούτος, ονομασία Θεού, δωρεά του Θεού εφ όσον Εκείνος λέγει «ΜΑΘΕΤΕ ΟΥΚ ΑΠΟ ΑΓΓΕΛΟΥ, ΟΥΚ ΑΠΟ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΟΥΚ ΑΠΟ ΔΕΛΤΟΥ, ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΕΜΟΥ», δηλαδή από την ενοίκησί μου και την έλλαμψί μου και την ενέργειά μου μέσα σας, «ΟΤΙ ΠΡΑΟΣ ΕΙΜΙ ΚΑΙ ΤΑΠΕΙΝΟΣ ΤΗ ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΙ ΤΩ ΛΟΓΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΩ ΦΡΟΝΗΜΑΤΙ, ΚΑΙ ΕΥΡΗΣΕΤΕ ΑΝΑΠΑΥΣΙΝ ΠΟΛΕΜΩΝ ΚΑΙ ΚΟΥΦΙΣΜΩΝ ΛΟΓΙΣΜΩΝ ΤΑΙΣ ΨΥΧΑΙΣ ΥΜΩΝ» (πρλβ ΜΑΤΘ. Ια 29).
Άλλο πράγμα είναι το να υπερηφανεύεται κανείς, και άλλο να μην υπερηφανεύεται και άλλο το να μην ταπεινώνεται.
Ο πρώτος καθημερινά κρίνει τους άλλους.
Ο δεύτερος δεν κρίνει τους άλλους πλην όμως δεν κατακρίνει και τον εαυτό του
Ο τρίτος αν και απαλλαγμένος από την καταδίκη, καταδικάζει ο ίδιος συνεχώς τον εαυτό του.
Άλλο πράγμα είναι το να ταπεινοφρονεί κανείς, και άλλο το να αγωνίζεται να ταπεινοφρονεί, και άλλο το να επαινεί τον ταπεινόφρονα.
Τον πρώτο είναι των τέλειων, το δεύτερο των αληθινών υποτακτικών και το τρίτο όλων των πιστών.
Σε κάποιον αγωνιστή που προσπαθούσε να κατακτήσει την μακάρια ταπείνωση, οι ανόσιοι δαίμονες έσπερναν επαίνους στην καρδιά . Εκείνος δε μηχανάται κατόπιν θειου φωτισμού κάποιο ευσεβές τέχνασμα για να νικήσει την πονηρία των δαιμόνων.
Σηκώνεται λοιπόν αμέσως και γράφει στο τοίχο του κελιού του τα ονόματα των πλέων υψηλών αρετών, δηλαδή της τέλειας αγάπης, της Αγγελικής ταπεινοφροσύνης, της καθαρής προσευχής, της άφθαρτου αγνότητας και των παρομοίων.
Όσες φορές λοιπόν άρχιζαν να τον επαινούν οι λογισμοί τους έλεγε «Ας πάμε στον έλεγχο».
Πλησιάζοντας στο τοίχο διάβαζε τα ονόματα των αρετών και απευθυνόμενος στον εαυτό του έλεγε «Όταν αποκτήσεις αυτές, ας γνωρίζεις ότι ακόμη βρίσκεσαι μακριά από τον Θεόν».
Στην όσια ταπείνωση υπάρχουν ενώπιον του Θεού διάφορες βαθμίδες αναβάσεως, η τριακοστή, η εξηκοστή, και η εκατοστή.
Στην τελευταία βαθμίδα καταφέρνουν να ανέβουν οι απαθείς, στην μεσαία οι ανδρείοι και στη πρώτοι όλη…

ΠΕΡΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΣ

…Διάκριση στους αρχάριους είναι η ορθή επίγνωση του εαυτού τους. Στους μεσαίους είναι η νοερά αίσθηση η οποία διακρίνει αλάνθαστα το πραγματικό αγαθό από το φυσικό αγαθό και από το αντίθετο του κακό. Στους τέλειους είναι η γνώση που έχουν από θεϊκή έλλαμψι και η οποία έχει την δύναμη να φωτίζει πλήρως με την λάμψη της και όσα σκοτεινά υπάρχουν μέσα στους άλλους.
Κάθε πόλεμος των δαιμόνων εναντίον μας οφείλεται γενικώς στις τρεις επόμενες αιτίες.
ΣΤΗΝ ΑΜΕΛΕΙΑ, ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ, ΣΤΟ ΦΘΟΝΟ ΤΩΝ ΔΑΙΜΟΝΩΝ.
Ο πρώτος είναι ελεεινός, ο δεύτερος πανάθλιος και ο τρίτος μακάριος.
Σε όλες τις κατά Θεό προσπάθειες μας τρεις λάκκους μας σκάβουν οι δαίμονες.
Κατά αρχήν αγωνίζονται να μην κατορθωθεί το αγαθό.
Έπειτα αφού νικηθούν στο πρώτο σημείο, αγωνίζονται ώστε το αγαθό που κατορθώθηκε να μην είναι καθόλα θεάρεστο.
Όταν και σε αυτόν το στόχο αποτύχουν οι κλέφτες, τότε πλησιάζουν αθόρυβα στην ψυχή μας και μας μακαρίζουν ότι σε όλα πολιτευόμεθα όπως θέλει ο θεός.
Αντίπαλος του πρώτου πολέμου είναι η συστηματική μέριμνα του θανάτου, του δευτέρου η υποταγή και η εξουδένωση και του τρίτου η έντονη και συνεχής αυτομεμψία.
Άλλο πράγμα είναι η πρόνοια του Θεού, άλλο η βοήθεια του, άλλο η προστασία του, άλλο το έλεος του, και άλλο η παράκλησίς του.
Το μεν πρώτο εκτείνεται σε όλη την κτίση, το δεύτερο μόνο στους πιστούς, το τρίτο στους πιστούς, στους πραγματικά πιστούς, το τέταρτο σε όσους τον υπηρετούν, το δε τελευταίο σε όσους τον αγαπούν.
Μου έθεσαν μερικοί ένα δύσκολο πρόβλημα, ανώτερο από τις δυνάμεις εκείνων που βρίσκονται στα δικά μου μέτρα, και το οποίο δεν περιέχεται σε κανένα από τα βιβλία που ήρθαν στα χέρια μου. Μου έλεγαν δηλαδή «Ποια είναι τα ιδιαίτερα παιδία καθενός από τους οκτώ πονηρούς λογισμούς; Και ποιος από τους τρεις πρώτους είναι γεννήτωρ των υπολοίπων πέντε»; Εγώ τότε προβάλλοντας στην απορία αξιέπαινοι άγνοια, έμαθα από τους οσιότατους άνδρες τα εξής.
Μητέρα της πορνείας είναι η γαστριμαργία, της ακηδίας, η κενοδοξία.
Η λύπη είναι τεκνό και των τριών καθώς και η Οργή.
Μητέρα πάλι της υπερηφάνειας είναι πάλι η κενοδοξία.
Εγώ τότε λαμβάνοντας τον λόγο έλεγα προς τους αείμνηστους εκείνους.
«Σας ικετεύω να μου μάθετε στη συνεχεία και των οκτώ πονηρών λογισμών τα παιδία, και συγκεκριμένα από ποιο γεννάται το καθένα».
Και με δίδασκαν με πολλή καλοσύνη οι απαθείς εκείνοι λέγοντας μου ότι δεν βρίσκεται τάξις και σύνεσης στους ασύνετους αλλά μάλλον ακαταστασία και αταξία.
Με έπειθαν οι μακάριοι με πειραστικά παραδείγματα, φέροντας πολλά αποδεικτικά επιχειρήματα, εκ των οποίων μερικά τα συμπεριλαμβάνουμε στο παρόντα λόγο ώστε από αυτά να διαφωτιστούμε και για τα υπόλοιπα.
Επί παραδείγματι. Το άκαιρο γέλιο άλλοτε γεννάται από την πορνεία, άλλοτε από την κενοδοξία—όταν κανείς καυχάται μέσα του άκαιρα—και άλλοτε από την τρυφή.
Ο πολύς ύπνος άλλοτε γεννάτε από την τρυφή και άλλοτε από την νηστεία—όταν οι νηστεύοντες περηφανεύονται—άλλοτε από την ακηδία και άλλοτε από φυσική ανάγκη.
Η πολυλογία άλλοτε γεννάται από την γαστριμαργία και άλλοτε από την κενοδοξία.
Η ακηδία άλλοτε γεννάται από την τρυφή και άλλοτε από την αφοβία του θεού.
Η πονηρία πάλι από την οίηση και την Οργή.
Η υποκρισία από την αυταρέσκεια και την ιδιορρυθμία.
Η βλασφημία είναι γέννημα της υπερηφάνειας.
Και για να μην πολυλογώ όλων αυτών των παθών κατά κύριο λόγο είναι φονεύτρια η ταπείνωση.
Όσοι την απέκτησαν τα νικήσαν όλα.
Όλα όσα μας συμβαίνουν είτε ορατά είναι αυτά, είτε αόρατα μπορούμε να τα δεχθούμε και με καλό και με εμπαθή και με μεσαίο τρόπο.
Είδα τρεις αδελφούς που έπαθαν κάποιο ατύχημα.
Ο πρώτος αγανάκτησε, ο δεύτερος δεν λυπήθηκε και ο τρίτος αισθάνθηκε πολλή χαρά.
Είδα γεωργούς που έσπερναν τον ίδιο σπόρο, αλλά με διαφορετικό τρόπο ο καθένας.
Ο ένας για να ξοφλήσει τα χρέη του.
Ο άλλος για να απόκτηση πλούτο. Ο άλλος για να προσφέρει δώρα στον ΔΕΣΠΟΤΗ ΧΡΙΣΤΟ.
Ο άλλος για να θηρεύει έπαινο από τους διαβατές που θα έβλεπαν την καλλιέργεια του.
Ο άλλος για να προξενήσει θλίψη στον εχθρό του, κάνοντας τον να ζηλεύει
Και ο άλλος να μην ονειδίζεται από τους ανθρώπους ως αργός.
Οι προηγούμενοι αυτοί γεωργοί ονομάζονται νηστεία, αγρυπνία, διακονία, ελεημοσύνη κλπ.
Όπως τα πολύσαρκα πτηνά δεν μπορούν να πετάξουν στον ουρανό, έτσι και εκείνος που τρέφει και περιποιείται την σάρκα του.
Ο ξηραμένος βόρβορος δεν ικανοποιεί πλέον τους χοίρους. Και η σάρκα που μαράθηκε δεν αναπαύει πλέον τους δαίμονες.
Όπως τα σύννεφα αποκρύπτουν τον ήλιο, έτσι και οι πονηρές σκέψεις σκοτίζουν και καταστρέφουν το νου.
Όπως τα αυγά των ορνίθων που θερμαίνονται στο κόλπο του στήθους ζωογονούνται, έτσι και οι λογισμοί που δεν φανερώνονται με την εξομολόγηση, γίνονται έργα.
Όπως πολλές φορές μια σπίθα έκαψε ένα μεγάλο δασός, έτσι και μια ενάρετη πράξη συνέβη να εξάλειψη πλήθος από μεγάλα πταίσματα.
Όπως το νερό σβήνει τα γράμματα έτσι και το δάκρυ μπορεί να σβήσει τα πταίσματα.
Όπως είναι αδύνατο να βαδίσει ο νεκρός, έτσι είναι αδύνατο να σωθεί ο απελπισμένος.
Αυτός που έχει ορθή πίστη και όμως διαπράττει αμαρτίες μοιάζει με πρόσωπο που δεν έχει μάτια.
Όπως εκείνος που έχει δεμένα τα ποδιά δεν μπορεί να βαδίζει εύκολα, έτσι και αυτοί που θησαυρίζουν χρήματα δεν μπορούν να ανέβουν στον ουρανό.
Όπως ζημιώνονται όσοι ανταλλάσσουν τον χρυσό με την λάσπη, έτσι και όσοι διηγούνται και αποκαλύπτουν τα πνευματικά για να κερδίσουν κάτι από τα υλικά.
Την άφεση πολλοί την απέκτησαν σύντομα, την απάθεια κανείς, γιατί αυτό απαιτεί πολύ χρόνο και πόθο και την βοήθεια του Θεού.
Η ελάττωση του κακού γεννά την αποχή από το κακό.
Η αποχή από το κακό είναι η αρχή της μετανοίας.
Η αρχή της μετανοίας είναι αρχή της σωτήριας.
Η αρχή της σωτήριας είναι η καλή πρόθεσης.
Η καλή πρόθεσης γεννά τους κόπους.
Αρχή των κοπών είναι οι αρετές.
Η αρχή των αρετών είναι το ανθός της πνευματικής ζωής.
Το ανθός της αρετής είναι η αρχή της πνευματικής εργασίας.
Η πνευματική εργασία είναι τεκνό της αρετής. Αυτής τεκνό η συνεχίσεις και η συχνότητα της εργασίας.
Καρπός και τεκνό της συνεχούς και επιμελούς εργασίας είναι η συνήθεια.
Τεκνό της συνηθείας είναι να γίνει η αρετή ένα με την ψυχή. (ποίωσις).
Η ποίωσις στο καλό γεννά το φόβο του θεού.
Ο φόβος γεννά την τήρηση των εντολών. Είτε των επουράνιων είτε των επίγειων.
Η τηρήσεις των εντολών είναι απόδειξη της αγάπης προς τον Θεό.
Αρχή της αγάπης είναι το πλήθος της ταπεινώσεως.
Το πλήθος της ταπεινώσεως είναι θυγατέρα της απαθείας.
Και η απόκτηση της απαθείας είναι η πληρότητα της αγάπης, δηλαδή σε όσους έγιναν με την απάθεια καθαροί στην καρδιά γιατί αυτοί το θεό όψονται…

ΠΕΡΙ ΗΣΥΧΙΑΣ

…Μια μικρή τρίχα αναστατώνει τον οφθαλμό, και μια μικρή φροντίδα εξαφανίζει την ησυχία.
Γιατί ησυχία σημαίνει απόθεσης σκέψεων κα απαρνήσεις σπουδαίων και αναγκαίων φροντίδων…

ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

…Προσευχή, ως προς την ποιότητα της είναι συνουσία και ένωση του ανθρώπου με τον Θεό, και ως προς την ενέργεια της, σύστασης και διατηρήσεις του κόσμου , συμφιλιώσεις με το θεό, μητέρα των δακρύων καθώς επίσης και θυγατέρα, συγχώρηση των αμαρτημάτων, γέφυρα που σώζει από τους πειρασμούς, τοίχος που μας προστατεύει από τις θλίψεις, συντριβή των πολέμων, έργο των Αγγέλων, τροφή όλων των ασώματων, η μελλοντική ευφρόσυνη, εργασία που δεν τελειώνει, πηγή αρετών, πρόξενος των χαρισμάτων, αφανής πρόοδος, τροφή της ψυχής, φωτισμός του νου, τσεκούρι που χτυπά την απόγνωση, απόδειξη της ελπίδος, διάλυσης της λύπης, πλούτος των μοναχών, θησαυρός των ησυχαστών, μείωση του θυμού, καθρέπτης της πνευματικής προόδου, φανέρωση των μέτρων της αρετής, δήλωση της πνευματικής καταστάσεις, αποκάλυψη των μελλοντικών καταστάσεων, σημάδι της πνευματικής δόξης που έχει κανείς.
Μια είναι εξωτερικώς η στάση της προσευχής αλλά παρουσιάζει πολλές ποικιλίες και διάφορες. Άλλοι συνομιλούν μαζί του σαν σε φίλο και κύριο του, και του προσφέρουν τον ύμνο και την ικεσία χάριν των άλλων και όχι του εαυτού τους. Άλλοι ζητούν πλούτο και δόξα και περισσότερη παρρησία.
Άλλοι παρακαλούν να απαλλαγούν τελείως από τον εχθρό τους.
Μερικοί παρακαλούν να τους δοθεί κάποια τιμή, και μερικοί για την τέλεια εξάλειψη του χρέους τους.
Άλλοι ζητούν απελευθέρωση από τα δεσμά των παθών και άλλοι συγχώρεση των αμαρτημάτων.
Μην επιτηδεύεσαι τα λόγια της προσευχής σου.
Γιατί πολλές φορές τα απλά και ανεπιτήδευτα ψελλίσματα των μικρών παιδιών ευχαρίστησαν και ικανοποίησαν τον ουράνιο Πατέρα τους.
Μη ζητάς να λέγεις πολλά στην προσευχή σου, για να μην διασκορπιστεί ο νους σου αναζητώντας λόγια .
Ένας λόγος τελωνικός και ένας λόγος πίστεως έσωσε τον ληστή.
Η πολυλογία στην προσευχή πολλές φορές δημιούργησε στο νου φαντασίες και διάχυση, ενώ αντιθέτως η μονολογία συγκεντρώνει το νου.
Όταν αισθάνεσαι γλυκύτητα η κατάνυξη σε κάποιο λόγο της προσευχής σου, σταμάτησε σε αυτόν γιατί συμπροσεύχεται μαζί μας ο φύλαξ Άγγελός μας.
Άλλο πράγμα είναι ο ρύπος της προσευχής, άλλο ο αφανισμός, άλλο η κλοπή και άλλο ο μώμος.
Ο ρύπος είναι το να ίστασαι ενώπιον του Θεού και αν έχεις αισχρές σκέψεις.
Ο αφανισμός είναι το να αιχμαλωτίζεται ο νους σου από μάταιες φροντίδες και μέριμνες.
Η κλοπή είναι το να πέφτει η σκέψη ανεπαίσθητα σε ρεμβασμό.
Και μώμος είναι ο οποιαδήποτε πειρασμός που έρχεται να μας θίξει την ώρα της προσευχής.
Όταν δεν είμαστε μόνοι μας κατά την ώρα της προσευχής τότε ας λαμβάνουμε μόνο εσωτερικά την αρμόζουσα ικετευτική στάση.
Όταν όμως απουσιάζουν εκείνοι που θα μας επαινούσαν, τότε ας συμμορφώσουμε αναλόγως και την εξωτερική μας στάση.
Γιατί στους ατελείς πολλές φορές ο νους συμμορφώνεται προς την στάση του σώματος.
Ο Θεός, ο καλός μας οικονόμος, τους ευγνώμονες τους εφελκύει στην ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ με την σύντομη εκπλήρωση του αιτήματος των.
Ενώ τις αχάριστες και όμοιους με τους σκύλους ψυχές τις αναγκάζει να κάθονται πλησίον Του προσευχόμενες, πεινασμένες και διψασμένες για τα αιτήματα τους.
Γιατί ο αγνώμων σκύλος μόλις πάρει το ψωμί, απομακρύνεται αμέσως από εκείνον που του το έδωσε…

ΠΕΡΙ ΑΠΑΘΕΙΑΣ

….Είναι και διακρίνεται πραγματικά ως απαθής εκείνος που αφθαρτοποίησε την σάρκα του, που ανύψωσε το νου του επάνω από την ορατή κτίση και υπέταξε σε αυτόν όλες τις αισθήσεις, που παρέστησε την ψυχή του εμπρός στο πρόσωπο του Κύριου και που προχωρεί συνεχώς και πλησιάζει τον Κύριο υπερεντώντας τον με ζήλο υπεράνθρωπο. Μερικοί πάλι ορίζουν την απάθεια ως ανάσταση της ψυχής πριν από την ανάσταση του σώματος.
Και άλλοι ως τέλεια επίγνωση του Θεού, δεύτερα κατά σειρά μετά την επίγνωση που έχουν οι Άγγελοι.
Απάθεια έχει η ψυχή, που ταυτίστηκε τόσο με τις αρετές, όσο οι εμπαθείς με τις ηδονές.
Εάν το όριο της γαστριμαργίας είναι να πιέζει κανείς τον εαυτό του να φάει και χωρίς να έχει όρεξη, τότε το όριο της εγκράτειας είναι, κι όταν πεινά, να συγκρατεί την φύση του, παρόλο ότι δεν είναι ένοχη για κάτι.
Εάν το όριο της λαγνείας είναι η μανιώδης διέργεσις και προς τα άλογα ζώα και τα άψυχα αντικείμενα, τότε το όριο της αγνείας είναι να τα αισθάνεται κανείς όλα και να τα αντιμετωπίζει σαν άψυχα.
Εάν το τέρμα της φιλαργυρίας είναι , να παύει κανείς και να μην χορταίνει ποτέ μαζεύοντας χρήματα, τότε το τέρμα της ακτημοσύνης είναι να μη λυπάται ούτε το σώμα του ακόμη.
Εάν το τέρμα της ακηδίας είναι, να μην έχει κανείς υπομονή ενώ ζει σε πλήρη άνεση, τότε το τέρμα της υπομονής είναι να ζει σε θλίψη και να θεωρεί ότι έχει άνεση.
Εάν το πέλαγος της οργής είναι να αποθηριώνεται κανείς και όταν είναι μόνος του, τότε το πέλαγος της μακροθυμίας είναι, να είναι όμοια γαλήνιος και στην απουσία και στην παρουσία του υβριστή.
Εάν το ύψος της κενοδοξίας είναι, να δείχνει κανείς επιτηδευμένη επιδεικτική συμπεριφορά και όταν είναι μόνος του, τότε οπωσδήποτε το γνώρισμα της ακενοδοξίας είναι να μην κλέπτεται καθόλου ο λογισμός στην παρουσία αυτών που τον επαινούν.
Εάν το γνώρισμα της απώλειας, δηλαδή της υπερηφάνειας, είναι να αισθάνεται κανείς έπαρση και όταν έχει ταπεινή εξωτερική εμφάνιση, τότε η απόδειξη της σωτήριου ταπεινώσεως είναι να έχει ταπεινό φρόνημα και στα ψηλά επιτεύγματα και κατορθώματα.
Εάν η απόδειξη της τέλειας εμπάθειας είναι, να υποχωρεί κανείς πάραυτα σχεδόν στο κάθε τι που ενσπείρουν οι δαίμονες, τότε εγώ θεωρώ σαν γνώρισμα της άγιας απάθειας το να μπορεί κανείς να λέγει καθαρά «Εκκλίνοντος από εμού του πονηρού ούκ έγίνωσκιον» (ψαλμός ρ 4) ούτε πως ήλθε ούτε γιατί ήλθε ούτε πως απήλθε αντίθετα νοιώθω πλήρης αναισθησία προς όλα αυτά, είμαι όλος ενωμένος με το Θεό και πάντοτε θα είμαι.
Οποίος αξιώθηκε αυτήν την κατάσταση, ενώ βρίσκεται ακόμη στην σάρκα του, έχει ως ένοικο του το Θεό, ο οποίος το κυβερνά σε όλα τα λόγια και τα έργα και τις πράξεις.
Έτσι ακούει μέσα του σαν κάποια φωνή το θέλημα του Κύριου που το αντιλαμβάνεται με ένα εσωτερικό φωτισμό, και γίνεται ανώτερος από κάθε ανθρώπινη διδασκαλία…

ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΗΣ ΕΛΠΙΔΟΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΕΩΣ

…Ύστερα από όλα τα προηγούμενα τα τρία αυτά μένουν, τα οποία σφίγγουν και διατηρούν τον σύνδεσμο όλων ΠΙΣΤΗ ΕΛΠΙΔΑ ΑΓΑΠΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΑΝΤΩΝ Η ΑΓΑΠΗ ΓΙΑΤΙ ΚΑΙ Ο ΘΕΟΣ ΑΓΑΠΗ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ.
Εγώ όμως την μια την βλέπω σαν ακτίνα, την άλλη σαν φως και την τρίτη σαν ηλιακό δίσκο, και όλες μαζί σας ένα φωτεινό απαύγασμα. Και μια και την αυτή λαμπρότητα.
Η πίστη μπορεί να επιτελέσει τα πάντα.
Η ελπίδα περικυκλώνει με το έλεος του Θεού και δεν καταισχύνει τον ελπίζοντα.
Η αγάπη δεν πέφτει ποτέ από το ύψος της ούτε σταματά από το τρέξιμο της ούτε επιτρέπει σε αυτόν που πλήγωσε με τα βέλη της, να ηρέμηση από την «μακάρια μανία» που του προξένησε.
Η αγάπη ως προς την ποιότητα της είναι ομοιώσεις με τον Θεό, όσο βέβαια είναι δυνατόν στους ανθρώπους.
Ως προς την ενέργεια της μέθη της ψυχής.
Ως προς τις ιδιότητες της, πηγή πίστεως, άβυσσος μακροθυμίας, θάλασσα ταπεινώσεως.
Η αγάπη χορηγεί την χάρη της προφητείας, η αγάπη παρέχει την δύναμη της θαυματουργίας, η αγάπη είναι η άβυσσος της θείας εκλάμψεως, η αγάπη είναι η πηγή του θεϊκού πυρός.
Η αγάπη είναι η στάση και η εδραίωση των Αγγέλων, η πρόοδος στους αιώνες όλων των εκλεκτών του Θεού.
Η αγάπη κυρίως είναι η απόρριψη κάθε εχθρικής και αντίθετου σκέψεις, εφόσον η « αγάπη ου λογίζεται το κακό» (Α ΚΟΡιγ,5).
Η αγάπη και η απάθεια και η υιοθεσία μόνο στην ονομασία διαφέρουν.
Όπως ταυτίζεται η ενέργεια στο φως, στη φωτιά και στη φλόγα, έτσι να σκέπτεσαι ότι συμβαίνει και σε αυτές.
Όσον πόσο αγάπης λείπει, τόσο πόσο φόβου υπάρχει , γιατί όποιος δεν έχει φόβο ή είναι γεμάτος από αγάπη ή είναι νεκρωμένος ψυχικά.
Εάν το πρόσωπο που αγαπούμε γνήσια, μας μεταβάλλει εξ ολοκλήρου με την παρουσία του κα μας κάνει φαιδρούς και χαρωπούς και χωρίς λύπη, τι δεν θα προξενεί άραγε το πρόσωπο του Δεσπότου, όταν επισκέπτεται μυστικά την καθαρή ψυχή;
Εκείνος που αγαπά τον Κύριο έχει προηγούμενος αγαπήσει τον αδελφό του.
Το δεύτερο οπωσδήποτε είναι απόδειξη του πρώτου.
Η δύναμης της αγάπης είναι η ελπίδα, γιατί περιμένουμε τον μισθό της αγάπης.
Η ελπίδα είναι πλούτος, ενός πλούτου που δεν φαίνεται.
Αυτή φονεύει την απόγνωση
Αυτή είναι η θύρα της αγάπης.
Αυτή εικονίζει μέσα μας τα πράγματα που βρίσκονται μακριά.
Αυτή είναι ανάπαυσις και ανακούφιση από τους κόπους.
Έλλειψη της ελπίδας σημαίνει αφανισμό της αγάπης. Σε αυτήν είναι δεμένοι οι πόνοι, σε αυτήν είναι κρεμασμένοι οι κόποι, αυτήν περικυκλώνει το έλεος του Θεού…