Μέγας και Άγιος;

Για την Αγία Ελένη μόνο με άπειρο σεβασμό μπορεί να μιλήσει ή να γράψει κανείς. Κανένα σημείο του βίου της δεν είναι σκοτεινό και αμφισβητήσιμο. Αξίζει να αναφερθούν: η αξιοπρεπής ήσυχη απόσυρσή της μετά το διαζύγιο και την απομάκρυνσή της από τον Κωνστάντιο τον Χλωρό ο οποίος παντρεύθηκε για πολιτικούς λόγους τη Θεοδώρα, η συνετή φροντίδα για την διαπαιδαγώγηση του υιού της Κωνσταντίνου, η ανέγερση δεκάδων ιστορικών χριστιανικών ναών και το κυριότερο το ότι«μὲ μέγαν κόπον καὶ πολλὴν ἔξοδον καὶ φοβερίσματα ηὗρεν τὸν τίμιον σταυρὸν καὶ τοὺς ἄλλους δύο σταυροὺς τῶν ληστῶν» το 326μ.Χ.

Για τον Άγιο και Μέγα Κωνσταντίνο όμως η ιστορία έχει γράψει "κι έτσι κι αλλιώς"!!!!
Ευσέβιος, Λακτάντιος ή Ζώσιμος; Ο πρώτος είναι σύγχρονός του Χριστιανός επίσκοπος και φίλος του. Ο δεύτερος φίλος του δολοφονημένου γιου του Κρίσπου. Ο τρίτος φανατικός ειδωλολάτρης και αρκετά μεταγενέστερος.
Φυσικά δεν θα λύσουμε εμείς τις ιστορικές διχογνωμίες.
Αλλά μπορούμε να εστιάσουμε σε κάποια αδιαφιλονίκητα σημεία:
Ως προς την αμφισβητούμενη αγιότητα:
1."Την κλήσιν ουκ εξ ανθρώπων, αλλ' ως ο Παύλος εκ Θεού εδέξατο". Είναι ένα σκεύος εκλογής του Θεού. Κάτι θα είδε ο Θεός στην καρδιά του. Ο Θεός "προέγνω και προώρισεν".
2.Υπέγραψε το Διάταγμα της ανεξιθρησκείας. Πρέπει να πάμε σ' εκείνη την εποχή των διωγμών και των εκατομμυρίων βασανισθέντων μαρτύρων για να καταλάβουμε την αξία αυτού του αυτοκρατορικού διατάγματος.
3.Συγκάλεσε την Α΄Οικουμενική Σύνοδο κατά προτροπήν του Οσίου Επισκόπου Κορδούης. Δηλαδή απεκδύθηκε την απόλυτη εξουσία που του παρείχε το αυτοκρατορικό του αξίωμα να έχει άποψη και απόφαση για κάθε ζήτημα που ανέκυπτε στην αυτοκρατορία. Κατά την έναρξή της με πολύ σεμνό και ταπεινό ύφος απευθύνεται στους επισκόπους που συνήλθαν στη Νίκαια, οι περισσότεροι των οποίων έφεραν επάνω τους τα στίγματα του μαρτυρίου τους. Οι διωγμοί ήταν μόλις πίσω τους. «Πολλοί δε των εκείσε συνδεδραμηκότων επισκόπων, ομολογηταί της πίστεως ετύγχανον, εν τοις διωγμοίς ακρωτηριασθέντες υπό των ασεβών και ανόμων βασιλέων, και των μεν τα νεύρα των ποδών, των δε οι οφθαλμοί, και ετέρων άλλα μέλη του σώματος αποτετμημένα ετύγχανον, υπέρ της εις Χριστόν αυτόν πίστεως και ομολογίας και δημοσίας ενστάσεως". Καθώς τους χαιρετούσε έναν-έναν προσερχόμενους ο Αυτοκράτορας έσκυβε και φιλούσε τα πληγωμένα τους μέρη.
4. Ανέτρεψε την πορεία της ιστορίας, με τις θρησκευτικές και αστικές αλλαγές τις οποίες επέφερε. Μια απ' αυτές ήταν η απελευθέρωση, η δυνατότητα που έδωσε στους δούλους να γίνουν απελεύθεροι. Δεν καταργεί τη δουλεία, ίσως δεν ήταν δυνατόν να καταργηθεί, αλλά όπως ο απόστολος Παύλος με την προς Φιλήμονα επιστολή, αλλάζει το περιεχόμενο της δουλείας. Γίνεται αδελφός ο δούλος. Γίνεται συνεργάτης.
5.Το τέλος του είναι μια μαρτυρία πίστεως και αγιότητος. Ο Άγιος, κατά τον Απρίλιο του 337 μ.Χ., αισθάνεται τα πρώτα σοβαρά συμπτώματα κάποιας ασθένειας. Οι πηγές μάς πληροφορούν πως ο Μέγας Κωνσταντίνος κατέφυγε σε ιαματικά λουτρά. Βλέποντας όμως την υγεία του να επιδεινώνεται θεώρησε σκόπιμο να μεταβεί στην πόλη Ελενόπολη της Βιθυνίας, η οποία είχε ονομασθεί έτσι προς τιμήν της αγίας μητέρας του. Εκεί παρέμεινε στο ναό των Μαρτύρων, όπου ανέπεμπε ικετήριες ευχές και λιτανείες προς τον Θεό. Ο Μέγας Κωνσταντίνος αντιλαμβάνεται πως η επίγεια ζωή του πλησιάζει στο τέλος της. Η μνήμη του θανάτου καλλιεργείται στην καρδιά του και τον οδηγεί στο μυστήριο της μετάνοιας και του βαπτίσματος. Μετά από αυτά καταφεύγει σε κάποιο προάστιο της Νικομήδειας, συγκαλεί τους Επισκόπους και τους απευθύνει τον εξής λόγο: «Αυτός ήταν ο καιρός που προσδοκούσα από παλιά και διψούσα και ευχόμουν να καταξιωθώ της εν Θεώ σωτηρίας. Ήλθε η ώρα να απολαύσουμε και εμείς την αθανατοποιό σφραγίδα, ήλθε η ώρα να συμμετάσχουμε στο σωτήριο σφράγισμα, πράγμα που κάποτε επιθυμούσα να κάνω στα ρείθρα του Ιορδάνου, στα οποία, όπως παραδίδεται, ο Σωτήρας μας έλαβε το βάπτισμα εις ημέτερον τύπον. Ο Θεός όμως, που γνωρίζει το συμφέρον, μας αξιώνει να λάβουμε το βάπτισμα εδώ. Ας μην υπάρχει λοιπόν καμία αμφιβολία. Γιατί και εάν ακόμη είναι θέλημα του Κυρίου της ζωής και του θανάτου να συνεχισθεί η επίγεια ζωή μας και να συνυπάρχω με το λαό του Θεού, θα πλαισιώσω τη ζωή μου με όλους εκείνους τους κανόνες που αρμόζουν στον Θεό».
Μετά το βάπτισμα ο Άγιος Κωνσταντίνος δεν ξαναφόρεσε τον αυτοκρατορικό χιτώνα, αλλά παρέμεινε ενδεδυμένος με το λευκό ένδυμα του βαπτίσματος, μέχρι την ημέρα της κοιμήσεώς του το 337 μ.Χ. Ήταν η ημέρα εορτασμού της Πεντηκοστής, γράφει ο ιστορικός Ευσέβιος.
Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος με τον οποίο περιγράφει ο Ευσέβιος τα γεγονότα, τα οποία ακολούθησαν την κοίμηση του Αγίου. Όλοι οι σωματοφύλακες του αυτοκράτορα, αφού έσχισαν τα ρούχα τους και έπεσαν στο έδαφος, έκλαιγαν και φώναζαν δυνατά, σαν να μην έχαναν το βασιλέα τους, αλλά τον πατέρα τους. Οι ταξίαρχοι και οι λοχαγοί έκλαιγαν τον ευεργέτη τους. Οι δήμοι ήσαν λυπημένοι και κάθε κάτοικος της Κωνσταντινουπόλεως πενθούσε, σαν να έχανε το κοινό αγαθό.
Αφού οι στρατιωτικοί τοποθέτησαν το σκήνωμα του Αγίου σε χρυσή λάρνακα, το μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη και το εναπέθεσαν σε βάθρο στον βασιλικό οίκο. Το ιερό λείψανό του ενταφιάσθηκε στο ναό των Αγίων Αποστόλων και σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες η λάρνακά του έβρυε ιάματα.
Ακόμα κι αν τα εγκλήματα για τα οποία τον κατηγορούν τα είχε διαπράξει (δολοφονίες του γιου του Κρίσπου και της συζύγου Φαύστας στις οποίες όμως σφοδρά αμφισβητείται η συμμετοχή του και άλλες ίσως που η εποχή και οι δολοπλοκίες μιας αυτοκρατορικής αυλής καθιστούσαν "αναγκαίες") το Μυστήριο του Βαπτίσματος τα πάντα καθαίρει και αναγεννά τον εις αυτό προσερχόμενον.
Ως προς την προσωνυμία Μέγας, και μόνο η μεταφορά της πρωτεύουσάς του στο Βυζάντιο και η ίδρυση της Νέας Πόλεως θα μπορούσε να την δικαιολογήσει. Η μετέπειτα δόξα και το μεγαλείο αυτής της πόλης που συνδέθηκε τόσο άρρηκτα με το όνομά του αρκούν για να επονομασθεί ο ιδρυτής της Μέγας.
Αλλά μπορούμε να προσθέσουμε και πως δεν ηττήθηκε ποτέ ούτε εσωτερικά, ούτε εξωτερικά. Κατήργησε το σώμα των πραιτοριανών, που είχαν φτάσει στο σημείο να θεωρούνται οι κύριοι των αυτοκρατόρων, κατήργησε την ποινή του σταυρικού θανάτου, ανανέωσε το οικογενειακό δίκαιο, καταδίκασε τη μοιχεία , με νόμους ανύψωσε τη θέση της μητέρας, προστάτεψε την οικογένεια και τα παιδιά απ' την κατάχρηση της πατρικής εξουσίας και τα κορίτσια απ' την απαγωγή. Ρύθμισε τα ζητήματα διαζυγίου, κληρονομίας, προίκας, κοκ. Με νόμο τιμωρούσε εκείνους που προξενούσαν τον θάνατο των σκλάβων και περιόρισε τη βία και τη σωματική τιμωρία. Μάλιστα κάτι σημαντικότατο για τον 4ο αιώνα: απαγόρευσε τον στιγματισμό στα πρόσωπα των σκλάβων. Με εξαιρετική πολιτική ικανότητα αλλά και ανύστακτη έγνοια επέφερε την ειρήνευση μέσα στην τεράστια αυτοκρατορία του.
Ας μην έχουμε αμφιβολία πως είναι και Μέγας και Άγιος!