Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

Τὰ προβλήματα καὶ ἡ ὑπέρβασή τους

Συζυγία: Σχέση Δημιουργίας καὶ ζωῆς
Ἡ συζήτηση γιὰ τὴν οἰκογένεια δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ ἀρχίζει ἀπὸ τὴ συζυγία, τὴ σχέση ποὺ ἀποτελεῖ τὴν ἀρχή, τὴ συνέχεια καὶ τὸ τέλος της. Ἡ συζυγία, στὴν καλύτερη ἐκδοχή, εἶναι ἡ διὰ βίου ἕνωση καὶ συμπόρευση στὴ ζωὴ δύο ἀνθρώπων, μίας γυναίκας καὶ ἑνὸς ἄνδρα, μὲ μία βαθύτατη ψυχοσωματικὴ καὶ διαπροσωπικὴ σχέση ποὺ ἔχει σκοπὸ νὰ ὁλοκληρωθοῦν καὶ οἱ δύο ὡς πρόσωπα καὶ νὰ δημιουργήσουν οἰκογένεια.
Ἡ σταθερὴ αὐτὴ ἕνωση καὶ ἡ ζεστὴ σχέση μεταξὺ τῶν συζύγων, δημιουργοῦν συγχρόνως καὶ τὸ ἀνθρώπινο ψυχικὸ πλαίσιο, μέσα στὸ ὁποῖο γεννιέται καὶ ἀναπτύσσεται ἡ νέα ὕπαρξη καὶ ζωή. Κάθε ἄνθρωπος γεννιέται μέσα σὲ μία συζυγία καὶ ὅταν μεγαλώσει, ἂν δὲν ἐπιλέξει τὴν ἀγαμία γιὰ ἱερὸ σκοπό, ἀναζητεῖ τὴν εὐτυχία του, σταθερὴ καὶ ἀδιατάρακτη, σὲ μία ὁλοκληρωμένη συζυγικὴ σχέση. Ἀπὸ τὴν ποιότητα τῆς συζυγίας ἐξαρτᾶται κατὰ κύριο λόγο ἡ εὐτυχία του, εἴτε εἶναι μέλος τῆς συζυγικῆς σχέσης, εἴτε παιδὶ ποὺ γεννήθηκε ἀπ’ αὐτή.
Ἀλλὰ ὅλοι γνωρίζουμε τί εἶναι ἡ συζυγία ἀπὸ τὴν προσωπικὴ ἐμπειρία ποὺ ἔχουμε γι’ αὐτή. Καὶ ἡ κάθε συζυγία εἶναι μοναδική, μὲ τὰ χαρίσματά της καὶ τὶς ἀδυναμίες της, στοιχεῖα διαφορετικὰ σὲ κάθε περίπτωση. Εἶναι μοναδικὴ ἀπὸ τὰ πρόσωπα ποὺ τὴ συγκροτοῦν, ἀπὸ τὴν ἱστορία τους, τὴν ἰδιοσυγκρασία καὶ τὸν χαρακτήρα τους, τὴν ὡριμότητα καὶ τὴν καλλιέργειά τους. Εἶναι ξεχωριστὴ στὸ βαθμὸ ποὺ οἱ σύζυγοι ἔχουν ταιριάξει τὶς ζωές τους, ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ βιώνουν καθημερινὰ τὴ σχέση τους καὶ συνύπαρξή τους, ἀπὸ τὸ πῶς χειρίζονται τὰ μικρὰ καὶ μεγάλα θέματα τῆς οἰκογενειακῆς ἀνάπτυξης καὶ λειτουργίας, ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ ἀντιμετωπίζουν τὶς δυσκολίες καὶ τὰ προβλήματα στὶς σχέσεις τους, τὰ δυσάρεστα ἢ καὶ τὰ τραγικὰ ποὺ κάποτε μπορεῖ νὰ ἔλθουν στὴν πορεία.

Νὰ γιατί θὰ χαρακτηρίσουμε τὴ συζυγία ὡς μία δημιουργικὴ σχέση καὶ πορεία καὶ μία γοητευτικὴ περιπέτεια ζωῆς. Μία διαδρομὴ δηλαδὴ καὶ ἐξέλιξη ποὺ ἀρχίζει πολὺ πρὶν ἀπὸ τὸν γάμο καὶ συνεχίζεται μετὰ ἀπὸ αὐτόν, μὲ στιγμὲς εὐτυχίας καὶ δημιουργίας, ἀλλὰ καὶ ἀπροσδόκητες ἀλλαγὲς καὶ γεγονότα ποὺ συχνὰ προκαλοῦν ἔνταση, ταλαιπωρία, ἔγνοιες καὶ κινδύνους γιὰ ὅ,τι πολύτιμο ὁ καθένας ἔχει ἐπενδύσει στὴν ἀπόφασή του νὰ δημιουργήσει οἰκογένεια. Προσθέτω τὴ λέξη γοητευτικὴ γιὰ νὰ περιγράψω τὴ συζυγία καὶ ὡς μία ἰδιαίτερη δύναμη ὀμορφιᾶς, ἀκτινοβολίας καὶ ἕλξης, ὑποδηλώνοντας ὅτι μπορεῖ νὰ ἀσκεῖ γοητεία σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ζωῆς, μία γοητεία ποὺ μπορεῖ νὰ ἀναδύεται καὶ διατηρεῖται, ἀκόμη καὶ στὴν πιὸ μεγάλη περιπέτεια.

Ἡ συζυγία ὡς γοητευτικὴ περιπέτεια, ἀντέχει στὸν χρόνο καὶ τὴν καθημερινότητα, γίνεται ἀκένωτη πηγὴ ἱκανοποίησης καὶ δημιουργίας, ἀποτρέπει τὴν ὀδύνη καὶ τὶς συνέπειες τῆς σύγκρουσης ἢ τῆς διάλυσης, γίνεται γιὰ μικροὺς καὶ μεγάλους, γιὰ γονεῖς καὶ παιδιὰ ἀσάλευτο θεμέλιο ὕπαρξης καὶ ζωῆς.
Ἡ ἐπιτυχία ἢ ἡ ἀποτυχία νὰ συγκροτηθεῖ μία συζυγικὴ κοινότητα ποὺ νὰ ἀνταποκρίνεται στὸ ὅραμα καὶ τὶς προσδοκίες τῶν ἀνθρώπων, τῶν νέων ἀνθρώπων, εἶναι ὑπόθεση ὅλων. Κάθε θετικὴ ἑπομένως προσπάθεια τῆς ἐπιστήμης καὶ τῶν θεσμῶν πρὸς τὴν κατεύθυνση στήριξης, ἐνίσχυσης καὶ ἀνανέωσης αὐτῆς τῆς σχέσης, συνιστᾶ πολύτιμη προσφορὰ στὴ σημερινὴ οἰκογένεια.

Ἀλλὰ ἡ εὐθύνη ἀνήκει πιὸ πολὺ στὰ πρόσωπα ποὺ ἀποφασίζουν τὸ γάμο, σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι προσωπική τους ἐμπειρία καὶ ἡ γοητεία καὶ ἡ περιπέτεια τῆς συζυγίας.

Ἀπὸ τὴν πρωτόγονη στὴν πολιτισμένη κοινωνία
Ἡ ἱστορία τῆς συζυγίας ἔχει δείξει ὅτι ἡ διαχρονική της ἐξέλιξη ἀκολούθησε μακρὰ πορεία. Ξεκίνησε ἀπὸ τὴν πλήρη ἀνυπαρξία της στὴν πρωτόγονη κοινωνία καὶ ἔλαβε ποικίλες μορφὲς ποὺ διαμορφώθηκαν ἀπὸ τὶς ἐπικρατοῦσες κατὰ καιροὺς στοὺς διάφορους λαούς, θρησκευτικές, ἠθικὲς καὶ κοινωνικὲς ἀντιλήψεις. Ἐπηρεάστηκε ἀπὸ τὶς ἰδέες καὶ θέσεις γιὰ τὸν ρόλο τοῦ ἄνδρα καὶ τῆς γυναίκας στὴ γέννηση καὶ ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν καὶ τὴ συμμετοχή τους στὴν ὑλικὴ καὶ ψυχικὴ ζωὴ τοῦ ζευγαριοῦ καὶ τῆς οἰκογένειας.
Ξεκίνησε μὲ τὴ συμβίωση τῶν δύο συζύγων, ἀλλὰ μὲ μία ἀπαξιωτικὴ καὶ ἐξουθενωτικὴ ἐξάρτηση τῆς γυναίκας ἀπὸ τὸν ἄνδρα ποὺ ἔφθασε στὸ σημεῖο, σὲ κάποιες φυλές, πεθαίνοντας ὁ ἄνδρας, ἡ γυναίκα νὰ εἶναι ὑποχρεωμένη νὰ αὐτοκτονήσει γιὰ νὰ τὸν περιποιεῖται στὸν ἄλλο κόσμο.
Ἀπομεινάρια αὐτῆς τῆς σκληρῆς πραγματικότητας καὶ τοῦ ἐξευτελισμοῦ σὲ βάρος τῆς γυναίκας ἔμειναν στὴν πορεία τῆς ἀνθρωπότητας καὶ παρατηροῦνται ἀκόμη καὶ σήμερα σὲ ὁρισμένες κοινωνίες. Ἀπὸ τὶς ἀκραῖες αὐτὲς καταστάσεις ἐρχόμαστε στὴν ἀνθρώπινη συζυγία τοῦ λεγόμενου πολιτισμένου κόσμου. Μὲ τὴν ἐπίδραση τῆς παιδείας, τὴν καθιέρωση τοῦ σεβασμοῦ τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων, μὲ τὶς κοινωνικὲς ἀλλαγὲς ποὺ ἐπέφερε τὸ γυναικεῖο κίνημα, μὲ τὴν ἀνάπτυξη τῆς ἐπιστήμης τοῦ γάμου καὶ κυρίως μὲ τὴ βαθιὰ ἐπίδραση ποὺ εἶχε σὲ ὅλα αὐτὰ καὶ εἰδικότερα στὴ συζυγία καὶ τὴν οἰκογένεια ὁ Χριστιανισμός, ἔχουμε φθάσει σὲ μία ὑψηλὴ ἀντίληψη γιὰ τὸ τί εἶναι μία ἀληθινὴ καὶ ὁλοκληρωμένη συζυγία. Τὸ κυρίαρχο στοιχεῖο εἶναι ἡ ἰσότιμη συμμετοχὴ τῶν δύο συζύγων στὴ σχέση αὐτὴ καὶ ἡ ἀμοιβαία ἀγάπη μεταξύ τους ὡς συνεκτικὸς διὰ βίου δεσμός.
Ἡ κορύφωση τῆς ἐξέλιξης τῆς συζυγίας πρὸς τὴν τελειότητα εἶναι αὐτὸ ποὺ βιώνει ὁ ὀρθόδοξος πιστός, μία ψυχοσωματικὴ ἕνωση, μία κοινότητα προσώπων ποὺ μὲ τὸ «μυστήριο τῆς ἀγάπης», τὸν γάμο, συντελεῖται μία ἐλεύθερη ἀλληλοπεριχώρηση τῶν δύο συζύγων, ὅπου ὁ καθένας ὑπάρχει μέσα στὸν ἄλλον, μέσα ἀπὸ τὸν ἄλλον καὶ γιὰ τὸν ἄλλον, διατηρώντας τὴν ἀκεραιότητα καὶ τὴν αὐτοτέλεια τοῦ προσώπου του. Ἡ συζυγία ἐδῶ μεταμορφώνεται σὲ μία «κατ’ οἶκον ἐκκλησία», καὶ ἡ σχέση τῶν συζύγων φτάνει στὸ ὕψος τῆς σχέσης τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ μὲ τοὺς πιστούς. Πρόκειται γιὰ τὴ μυστικὴ ἐκείνη δύναμη ποὺ ἐμπνέει καὶ ἐνισχύει τὸ ζευγάρι νὰ καταξιώνεται μέσα στὴν προσπάθεια καὶ τὸν ἀγώνα του, νὰ ὁλοκληρώσει τὸν προορισμό του στὴ γῆ.
Παρ’ ὅλο ποὺ ἡ ἀνθρώπινη συζυγία ἀναγνωρίζεται ὡς μία ἀνεκτίμητη καὶ μοναδικὴ ἀξία τῆς ζωῆς, παραμένει τὸ φαινόμενο ἐκεῖνο ποὺ κρύβει ἕνα ἀνεξερεύνητο βάθος, καὶ μία δυσπρόσιτη δυναμική, παρουσιάζεται ὡς μία πολύπλοκη σύνθεση καὶ σχέση ποὺ ξαφνιάζει συχνὰ μὲ ἀπρόβλεπτες καὶ ὀδυνηρὲς ἐκπλήξεις. Παρατηροῦνται δυστυχῶς σήμερα, μάλιστα μὲ διαρκῶς αὐξανόμενο ρυθμό, συμπτώματα κρίσης τῆς συζυγίας. Σὲ μεγάλη ἔκταση ὑπάρχουν οἱ περιπτώσεις τῆς ἀνισότητας τῶν δύο φύλων, ἐνδοσυζυγικὴ καὶ οἰκογενειακὴ κακοποίηση, διαταραγμένες συζυγικὲς σχέσεις, νεκροὶ γάμοι, χωρισμοὶ καὶ διαζύγια, καθὼς καὶ νέα συζυγικὰ καὶ οἰκογενειακὰ μορφώματα, ὅπως ἡ χωρὶς γάμο συμβίωση, ἡ μονογονεϊκὴ οἰκογένεια, ζευγάρια ὁμοφυλοφύλων κ.α.
Σημειώνεται ὅτι ὁ ἀριθμὸς τῶν διαζυγίων ὑπερτριπλασιάστηκε στὴν Ἑλλάδα κατὰ τὶς τρεῖς τελευταῖες δεκαετίες, ἀλλὰ ὁ ἀριθμὸς τῶν ζευγαριῶν ποὺ ταλαιπωρεῖται ἀπὸ μικρότερα ἢ μεγαλύτερα προβλήματα στὴ σχέση τοὺς αὐξάνεται ραγδαία στὶς μέρες μας.
Τὸ ἐρώτημα ποὺ τελικὰ τίθεται ἀμείλικτο εἶναι τί τέλος πάντων σημαίνει συζυγικὴ σχέση καὶ πὼς μποροῦν τὰ ζευγάρια νὰ τὴ βιώσουν, ἔτσι ὥστε νὰ εἶναι εὐτυχισμένοι ὁ ἕνας ἀπὸ τὸν ἄλλον καὶ νὰ μὴ νιώσουν ποτὲ τὴ δυστυχία μίας διαταραγμένης συζυγίας ἢ καὶ τὴν τραγικὴ ὀδύνη τοῦ χωρισμοῦ.

Ἀρχίζει ἀπὸ τὴ γέννηση τῶν συζύγων
Τὸ κάθε ζευγάρι πορεύεται στὴ συζυγία καὶ βιώνει τὴ συζυγικὴ σχέση μὲ ἕνα μοναδικὸ τρόπο. Ἡ περιπέτεια ἀρχίζει ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ γεννιῶνται τὰ δύο πρόσωπα ποὺ ἑνώνουν τὶς ζωές τους μὲ τὸν γάμο. Περνάει μέσα ἀπὸ τὸ πρότυπο τῆς συζυγίας τῶν γονιῶν τους, ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ ἀνατράφηκαν καὶ τὶς ἐμπειρίες ποὺ ἔζησαν μέσα στὴν πατρική τους οἰκογένεια, ἀπὸ τὴν ἀγωγὴ καὶ τὴν καλλιέργεια ποὺ δέχθηκαν στὸ σχολεῖο, ἀπὸ τὶς ἀξίες καὶ τὰ ἰδανικὰ ποὺ διαμόρφωσαν γιὰ τὸ δεσμὸ τῆς συζυγίας καὶ τὸν θεσμὸ τῆς οἰκογένειας, ἀπὸ τὴν κοινωνική, τὴν ἠθικὴ καὶ τὴ συναισθηματικὴ καλλιέργεια καὶ ὡριμότητα, τὴν ὁποία τελικὰ ἀποκτοῦν, ὅταν φθάνουν στὴν ἀπόφαση τοῦ γάμου.
Πολλὲς ἀπὸ τὶς δυσκολίες ποὺ συναντοῦν τὰ ζευγάρια στὴ σχέση τους, ὀφείλονται συχνὰ σὲ ἀρνητικὲς συνθῆκες, μέσα στὶς ὁποῖες ὁ ἕνας ἢ καὶ οἱ δύο μεγάλωσαν ἢ σὲ σφάλματα ἀγωγῆς.
Ἀλλὰ γιὰ ὅλους τούς νέους ἔρχεται ἡ ὥρα τοῦ ἔρωτα, «δύναμη ζωτικὴ καὶ ζωοποιός», μοναδικὴ στὸ νὰ «συγκροτεῖ τὸν βίον ἀνδρὸς καὶ γυναικός», κατὰ τὸν Ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο. Ἐδῶ ἀρχίζει ἡ δεύτερη φάση τῆς δημιουργικῆς γοητευτικῆς περιπέτειας. Ἀπὸ ἀνώριμη ἀκόμη ἡλικία ξυπνάει τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὸ ἄλλο φύλο καὶ ἀρχίζει ἡ ἀναζήτηση καὶ ἡ δίνη τῆς διαφυλικῆς σχέσης. Περνᾶ μία μακρὰ περίοδος μέσα στὴν ὁποία ὁ νέος φτιάχνει ὄνειρα γιὰ τὸ μέλλον του, ἔχοντας ὡς ὁδηγὸ τὰ βιώματα ποὺ ἔζησε ὡς τώρα. Τὰ ὅσα καλὰ ἔχει ζήσει θέλει καὶ ὁ ἴδιος νὰ τὰ διατηρήσει καὶ νὰ τὰ αὐξήσει, δημιουργώντας τὴ δική του συζυγία. Ὅσα ἀρνητικὰ καὶ ὀδυνηρὰ θέλει νὰ τὰ ἀποφύγει.
Ἔτσι ἡ συζυγία, στὴν περίοδο τῆς προετοιμασίας της, περνάει μέσα ἀπὸ τὴ γοητεία τῆς ἕλξης καὶ ἀπὸ τὴν ἀτραπὸ τῆς σχέσης. Σὲ πολλὰ παιδιά, κυνηγημένα καὶ ἀπὸ τὴ διάχυτη πρόκληση καὶ τὸν πειρασμὸ ποὺ τὰ περιβάλλει, κυριαρχεῖ ἡ ὁρμὴ τῆς σωματικῆς ἡδονῆς καὶ ἡ ἀνάγκη γιὰ ἄμεση ἱκανοποίηση, καὶ εἶναι ἀπογυμνωμένα ἢ ἀποδυναμωμένα ἀπὸ ἀρχὲς καὶ στόχους ποὺ ἔχουν σχέση μὲ τὸν ἔρωτα ὡς δύναμη συγκρότησης τῆς συζυγίας. Πολὺ περισσότερο λείπει ἀπὸ τὸν ἔρωτά τους ἡ ἀγάπη, ἡ δύναμη τῆς ὑπέρβασης τῆς φυσικῆς ὁρμῆς γιὰ ἕνα ἀπώτερο καὶ ἀνώτερο σκοπό, ὅπως εἶναι μία ὁλοκληρωμένη καὶ ἁρμονικὴ συζυγία.
Γιατί ἡ συζυγία εἶναι μία σχέση ποὺ κατὰ κανόνα ἔχει τὴν ἀφετηρία της στὸν ἔρωτα, ἀλλὰ ἀπὸ μόνος του ὁ ἔρωτας δὲν εἶναι ἱκανὸς νὰ τὴ διατηρήσει καὶ νὰ τὴ δυναμώσει στὴ συνέχεια ὡς τὸ τέλος, ἂν ὁ ἴδιος δὲν εἶναι συγχρόνως καὶ ἀγάπη. Ὁ ἔρωτας ὡς μία φυσικὴ δύναμη γιὰ τὴν ἀπόφαση τῆς συζυγίας, ἡ ἀγάπη ὅμως κατακτιέται μὲ τὴν ἀγωγὴ καὶ τὴν παιδεία ὡς μία δύναμη συνέχειας τοῦ δεσμοῦ καὶ αὔξηση τῆς σχέσης. Τὸ πῶς θὰ περάσει ὁ νέος τὴν πρὶν ἀπὸ τὸν γάμο του περίοδο, ἂν θὰ εἶναι δηλαδὴ προσπάθεια συγκρότησης τοῦ προσώπου του καὶ ὡριμότητας γιὰ τὴ συζυγία, ἀποτελεῖ κατὰ κανόνα καὶ ἐχέγγυο γιὰ μία καλὴ ἀρχὴ καὶ μία καλύτερη συνέχεια.

Ἡ ὥρα τῆς ἀπόφασης

Ἔρχεται ἡ ὥρα τῆς ἀπόφασης. Τὸ πρῶτο ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι σὲ ποιὸ βαθμὸ ἡ ἀπόφαση αὐτὴ στηρίζεται στὴν ἀληθινὴ γνώση τοῦ ἑνὸς προσώπου ἀπὸ τὸ ἄλλο, μὲ πόση εἰλικρίνεια ἀπεκάλυψε ὁ καθένας στὸν ἄλλον τὸν πραγματικὸ ἑαυτό του, τὴν κατάστασή του, τὶς προσπάθειες μὲ τὶς ὁποῖες προσέρχεται στὸ γάμο; Ὅταν ἡ ἀπόφαση στηρίζεται στὰ πραγματικὰ δεδομένα καὶ δὲν ἀποκρύπτονται ἀρνητικὰ θέματα καὶ προβλήματα ποὺ τυχὸν ὑπάρχουν, τότε ὁ γάμος αὐτὸς ἤδη ἔχει ἀπὸ τὴν ἀρχὴ μία βασικὴ προϋπόθεση γιὰ νὰ ἐπιτύχει.

Ἀντίθετα, ὅταν ἀποκρύπτονται ἀδύνατα σημεῖα ποὺ ἀναπόφευκτα ἀποκαλύπτονται μετὰ τὸν γάμο, προκαλώντας μάλιστα ὀδυνηρὸ σὸκ στὸ πρόσωπο ποὺ ἀπατήθηκε, τότε ὁ γάμος ξεκινάει μὲ τὸν κίνδυνο, ἄλλοτε μικρότερο καὶ ἄλλοτε μεγαλύτερο, νὰ διαταραχθεῖ ἢ καὶ νὰ διαλυθεῖ.

Ἡ γοητεία τῆς συζυγίας κορυφώνεται στὸν γάμο, στὴν τελετὴ τοῦ μυστηρίου καὶ στὸ τραπέζι καὶ τὸ γλέντι ποὺ ἀκολουθεῖ. Ὅλοι βιώνουν τὸ γεγονὸς μὲ μία μοναδικὴ πληρότητα χαρᾶς καὶ ἐνθουσιασμοῦ καὶ μὲ τὴν πιὸ δυνατὴ λαμπρότητα καὶ αἴγλη, ἐνδεικτικὴ γιὰ τὴν κορυφαία σημασία ποὺ ἔχει ἡ στιγμὴ αὐτὴ γιὰ ὅλη τὴ ζωή.

Μετὰ τὸν γάμο

Μετὰ τὸν γάμο ἀρχίζει ἡ πραγματικὴ δοκιμασία τῆς συζυγικῆς σχέσης. Ἐκεῖ πάνω στὴν καθημερινὴ συμβίωση φανερώνονται, μέρα μὲ τὴ μέρα, ἀκόμη πιὸ πολὺ τὰ χαρίσματα τοῦ καθενὸς τῶν συζύγων ποὺ βαθαίνουν τὴ σχέση καὶ δένουν ὅλο καὶ πιὸ πολὺ τὸ ζευγάρι.
Συγχρόνως ὅμως ἀποκαλύπτονται καὶ οἱ ἀρνητικὲς πλευρὲς ποὺ τυχὸν εἶχαν ἀποσιωπηθεῖ, καὶ παίρνουν τώρα τὶς πραγματικές τους διαστάσεις οἱ ἀδυναμίες, γιὰ τὶς ὁποῖες μπορεῖ νὰ εἶχαν γίνει καὶ οἱ ἀνάλογοι συμβιβασμοί.
Ἡ κοινὴ πορεία τῶν συζύγων προχωρεῖ μέσα σὲ μία ραγδαία ἐναλλαγὴ γεγονότων καὶ ρόλων καὶ γιὰ τοὺς δύο. Στὴν ἀρχὴ εἶναι ὁ ἄνδρας καὶ ἡ γυναίκα ποὺ εἶναι ἕτοιμοι καὶ ὥριμοι γιὰ τὴν κοινὴ ἀπόφαση. Μὲ τὸ γάμο ἀποκτοῦν ἕνα νέο ρόλο, ἰδιαίτερα σημαντικό, τὸν ρόλο τοῦ συζύγου καὶ τῆς συζύγου ἀντίστοιχα. Αὐτὸς ὁ ρόλος ποὺ ἀπὸ μόνος του εἶναι δημιουργικὸς γεμίζει εὐτυχία καὶ ἀναλαμβάνει εὐθύνες, κυρίως ὅμως ἀποτελεῖ μεγάλο σταθμό, ἴσως τὸν πιὸ σημαντικό, γιὰ τὴν προσωπικὴ καταξίωση καὶ αὐτοπραγμάτωση στὴ ζωή.
Μὲ τὴ γέννηση τοῦ πρώτου παιδιοῦ προστίθεται ἕνας ἄλλος, ἐπίσης σημαντικὸς καὶ γοητευτικὸς ρόλος, ἐκεῖνος τοῦ πατέρα καὶ τῆς μάνας, μία νέα συναρπαστικὴ ἐμπειρία μὲ τὴ βίωση τῆς πατρότητας καὶ τῆς μητρότητας. Ἡ γέννηση καὶ ἡ ἀνατροφὴ ἀποτελεῖ τὸ δεύτερο μεγάλο σταθμὸ τῆς συζυγικῆς σχέσης καὶ δημιουργίας, συμμετοχὴ στὸ σχέδιο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ.
Ἀκολουθοῦν γεγονότα τῆς ἀνάπτυξης τῆς οἰκογένειας ποὺ δίνουν καθημερινὸ βαθὺ νόημα καὶ σκοπό, ἔρχονται οἱ ἐναλλαγὲς τῶν γεγονότων καὶ τῶν ἡλικιῶν, ἡ προσωπικὴ ἐξέλιξη τῶν συζύγων, οἱ σπουδὲς καὶ οἱ ἐπιτυχίες τῶν παιδιῶν, οἱ χαρὲς καὶ οἱ γάμοι τους, γιὰ νὰ φέρουν νέους ρόλους, γιὰ νὰ δώσουν νέες εὐχάριστες οἰκογενειακὲς ἐμπειρίες.
Ἡ πορεία τῆς συζυγίας εἶναι μία συνεχὴς πορεία μὲ εὐχάριστες ἐμπειρίες καὶ στιγμὲς εὐτυχίας καὶ εὐφροσύνης, ἐναλλασσόμενες συχνὰ μὲ μικρότερες ἢ μεγαλύτερες δοκιμασίες καὶ ἀπώλειες (ἀποτυχίες, ἀσθένειες, θάνατοι) ποὺ κάνουν τὴ συζυγία μία περιπέτεια ζωῆς, τόσο ὅμως γοητευτική, ποὺ δύσκολα θὰ βρεῖς ἄτομα ποὺ δὲν τολμοῦν νὰ τὴν ἀποφασίσουν.
Οἱ διάφορες μελέτες ἔχουν ἐπικεντρώσει τὶς κύριες κρίσιμες φάσεις μετὰ τὸν γάμο, στὶς ὁποῖες ἡ συζυγία δοκιμάζεται, ἐπιβεβαιώνεται, βαθαίνει καὶ ἰσχυροποιεῖται ἢ ὑφίσταται μεγαλύτερη ἢ μικρότερη φθορά.
Ἡ πρώτη περίοδος τοῦ γάμου εἶναι περίοδος βαθύτερης ἀλληλογνωριμίας καὶ προσαρμογῆς τῶν συζύγων μεταξύ τους καὶ πρὸς τοὺς νέους τους ρόλους, καθὼς καὶ τῆς ὀργάνωσης τοῦ νέου νοικοκυριοῦ καὶ τοῦ νέου προγράμματος ζωῆς τους.
Ἡ ἀναμονὴ τῶν παιδιῶν εἶναι συνήθως ἡ πρώτη μεγάλη προσδοκία γιὰ τὸ ζευγάρι, ἴσως ἡ πιὸ σημαντική, γιατί μὲ τὴν τεκνοποίηση ἱκανοποιοῦν μία βαθύτατη ἀνάγκη ἐπιβεβαίωσης τοῦ ἀνδρισμοῦ καὶ τῆς θηλυκότητας μέσα στὴ συζυγία τους, καθὼς καὶ τὴν ἀνάγκη βίωσης τῶν ἀλληλοσυμπληρούμενων λειτουργιῶν τῆς πατρότητας καὶ τῆς μητρότητας.
Γιὰ μερικὰ ζευγάρια ἡ περίοδος τῆς ἀναμονῆς παιδιοῦ μπορεῖ νὰ παρατείνεται γιὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα καὶ οἱ σύζυγοι νὰ ὑποχρεώνονται νὰ δοκιμάσουν ἐπιστημονικὲς μεθόδους ὑπέρβασης τυχὸν ἐμποδίων γιὰ τὴν ἀπόκτησή του. Ἡ διαπίστωση ἀδυναμίας νὰ ἀποκτήσουν παιδιά, εἶναι συνήθως μία ὀδυνηρὴ ἐμπειρία γιὰ τὸ ζευγάρι καὶ μία δύσκολη πραγματικότητα, τὴν ὁποία καλοῦνται ἀπὸ κοινοῦ νὰ ἀποδεχθοῦν καὶ νὰ προσαρμόσουν δημιουργικὰ τὴν πορεία τῆς συζυγίας τους μὲ τὴν προοπτική της μὴ ἀπόκτησης παιδιῶν ἢ τῆς ἐναλλακτικῆς δυνατότητας τῆς υἱοθεσίας.

Ἡ ἀπόκτηση τοῦ πρώτου παιδιοῦ ἀποτελεῖ μεγάλη προσπάθεια γιὰ τὴν προσαρμογὴ στὸ γεγονὸς τῆς σύλληψης, τῆς κυοφορίας, τοῦ τοκετοῦ, γιὰ τὴν ἀφομοίωση τῶν ἀλλαγῶν στὸ πρόγραμμα καὶ στὸν τρόπο ζωῆς τοῦ ζευγαριοῦ καὶ γιὰ τὴν ὑπέρβαση τῆς ἔντασης καὶ τῶν ἀνησυχιῶν γιὰ τὴν καλὴ ἔκβαση τῆς ὅλης διαδικασίας. Ἀπαιτεῖ ἐπίσης εἰδικὲς δεξιότητες φροντίδας καὶ κάλυψης τῶν ἀναγκῶν τοῦ νεογέννητου ποὺ καλοῦνται νὰ ἐπιδείξουν καὶ οἱ δύο γονεῖς σὲ συνεργασία καὶ ἀλληλοσυμπλήρωση. Παράλληλα ἡ τρυφερὴ καὶ βαθιὰ σχέση μεταξὺ τῶν συζύγων μένει ἀναλλοίωτη καὶ δίνει τὴ δύναμη καὶ τὴν ἔμπνευση σὲ κάθε στιγμὴ αὐτῆς τῆς περιόδου.

Καθὼς τὰ παιδιὰ μεγαλώνουν ἀπαιτοῦν πρόσθετες ἱκανότητες καὶ δεξιότητες τῶν συζύγων γιὰ τὴν κάλυψη τῶν ἀναγκῶν τους σὲ κάθε ἡλικία (βρεφική, νηπιακή, παιδικὴ καὶ ἐφηβική), γιὰ τὴν ἀνατροφή, τὴ μόρφωση καὶ τὴν ψυχαγωγία τους. Μὲ παράλληλη φροντίδα γιὰ τὴ διατήρηση σὲ ὑψηλὸ ἐπίπεδό της συζυγικῆς σχέσης, ὡς γονεῖς προσαρμόζονται στὸ χαρακτήρα, τὴν ἰδιοσυγκρασία καὶ ὅλα τὰ χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τοῦ κάθε παιδιοῦ, τὰ χαρίσματα καὶ τὶς ἰδιορρυθμίες του, τὶς ἱκανότητες καὶ ἀδυναμίες του, τὶς ἐπιδόσεις καὶ ἀποτυχίες του. ἰδιαίτερη προσπάθεια καὶ δύναμη προσαρμογῆς πρέπει νὰ διαθέτουν στὶς περιπτώσεις ποὺ ἕνα παιδὶ παρουσιάζει σοβαρὰ προβλήματα ἀνάπτυξης ἢ ἀναπηρίας.
Μπροστὰ στὶς ἀλλαγὲς τῶν ἐφήβων ἰδιαίτερα, οἱ σύζυγοι βρίσκονται συχνὰ σὲ ἀμηχανία, ἀνησυχοῦν καὶ ἀναρωτιοῦνται γιὰ τὸ ποιὸς εἶναι ὁ πιὸ κατάλληλος χειρισμὸς τῆς ἀγωγῆς τους καὶ γιὰ τὸ ποιὰ κατεύθυνση θὰ πάρει ἡ ἐξέλιξη τῶν παιδιῶν τους. Ἡ καλὴ συζυγία καὶ ἐδῶ, δηλαδὴ ἡ ἀμοιβαία ἀγάπη καὶ συνεργασία, παρέχει τὴ δύναμη καὶ τὴν ἔμπνευση γιὰ μία ἀποτελεσματικὴ ἀντιμετώπιση τῶν σχετικῶν προβλημάτων ἀγωγῆς στὴ δύσκολη ἡλικία τῆς ἐφηβείας.
Στὴ νεανική τους ἡλικία, τὰ παιδιὰ βρίσκονται στὴ φάση ἀπόκτησης προϋποθέσεων γιὰ νὰ προχωρήσουν στὴ ζωή. Ἐπιδιώκουν σπουδές, μὲ τὴ μεγάλη δοκιμασία εἰσαγωγῆς τους στὸ πανεπιστήμιο ἢ σὲ ἄλλη σχολὴ καὶ στὴ συνέχεια μὲ τὸν μόχθο τους γιὰ τὸ πτυχίο, ἀποκτοῦν κάποια ἐπαγγελματικὴ κατάρτιση, ἀναζητοῦν ἐργασία καὶ σταδιοδρομία, προσανατολίζονται στὴ δημιουργία δικῆς τους οἰκογένειας, προετοιμάζονται γιὰ τὸν γάμο, παντρεύονται, φτιάχνουν τὸ δικό τους «σπιτικό».
Σὲ ὅλες αὐτὲς τὶς φάσεις καὶ τὰ γεγονότα οἱ γονεῖς συμπαρίστανται στὸν ἀγώνα τῶν παιδιῶν τους, τὰ στηρίζουν ὑλικὰ καὶ κυρίως συναισθηματικὰ μὲ τὴν ἀγάπη τους καὶ τὸ ἐνδιαφέρον τους γιὰ ὅλα τὰ θέματα καὶ τὰ προβλήματά τους. Ἡ ἑνότητα, ἡ ἀγάπη καὶ ἡ συνεργασία τῶν γονέων μεταξύ τους ἀποτελεῖ καὶ τώρα τὴν πιὸ σημαντικὴ στήριξη τῶν παιδιῶν.
Ὅταν τὰ παιδιὰ ἀποκατασταθοῦν, τὸ ζευγάρι μένει πάλι μόνο του, ὅπως εἶχε ξεκινήσει μὲ τὸν γάμο. Καλεῖται τώρα, σὲ κάποια ἡλικία, νὰ προσαρμοστεῖ στὴν «ἄδεια φωλιά», νὰ ἀνανεώσει καὶ νὰ βαθύνει ἀκόμη πιὸ πολὺ τὴ συζυγικὴ σχέση τῆς ἀγάπης, τῆς στοργῆς, τοῦ ἀλληλοσεβασμοῦ καὶ τῆς ἀλληλοεκτίμησης, μέσα καὶ ἀπὸ τὶς ἀναμνήσεις τῆς κοινῆς πορείας καὶ τοῦ κοινοῦ ἀγώνα τους στὴ ζωή. Οἱ σύζυγοι διατηροῦν διακριτικὲς σχέσεις καὶ ἐπικοινωνία μὲ τὶς οἰκογένειες τῶν παιδιῶν τους καὶ ἀναπτύσσουν νέες φιλίες καὶ δημιουργικὲς δραστηριότητες στὸ περιβάλλον ποὺ ζοῦν.
Σὲ ἑπόμενη φάση περιορίζονται σταδιακὰ οἱ σωματικὲς καὶ οἱ ψυχικές τους δυνάμεις, καθὼς καὶ οἱ ἐκτός τοῦ σπιτιοῦ δραστηριότητες. Ἡ καλὴ συζυγία δίνει καὶ πάλι τὴ δύναμη γιὰ τὴν ἀποδοχὴ αὐτῆς τῆς πραγματικότητας. Περισσότερο τώρα οἱ σύζυγοι ἔχουν τὴν ἀνάγκη γιὰ ἀλληλοϋποστήριξη, συντροφικότητα, ἐπικοινωνία καὶ συναισθηματικὴ τρυφερότητα.

Οἱ σύζυγοι φθάνουν κάποτε σὲ κατάσταση ποὺ ἔχουν τὴν ἀνάγκη στήριξης ἀπὸ ἄλλους. Στὴ φάση αὐτὴ καλοῦνται νὰ προσαρμοστοῦν στὴν περίοδο τῶν γηρατειῶν καὶ στὶς συνθῆκες διαβίωσής τους μὲ ἐνδεχόμενη ἀδυναμία αὐτοεξυπηρέτησης. Ἡ καλὴ συζυγία, ὅπως βιώθηκε ἀπὸ τὴν ὥρα τοῦ γάμου τοὺς μέχρι τὰ βαθιὰ γεράματά τους, εἶναι καὶ τώρα ἡ δύναμη καὶ ἡ παρηγοριά τους, ἡ γλυκιὰ ἀναπόληση τῆς ζωῆς, ἡ κύρια πηγὴ ψυχικῆς ἱκανοποίησης καὶ βαθιὰ αἴσθηση αὐτοπραγμάτωσης.

Κάθε συζυγία ξεκινάει μὲ τὶς καλύτερες προοπτικές, ἀλλὰ καμία δὲν εἶναι χωρὶς τὸ ἐνδεχόμενο, ἀργὰ ἢ γρήγορα, νὰ ἔχει κάποια δοκιμασία, μεγαλύτερη ἢ μικρότερη. Ὁ πόνος, ἡ ὀδύνη καὶ ἡ περιπέτεια ἀπὸ μία σοβαρὴ ἢ ἀνίατη ἀσθένεια, ἕνα θανατηφόρο ἀτύχημα, μία ἐπαγγελματικὴ χρεωκοπία, μία ἀπώλεια ἢ ἀδυναμία εὕρεσης ἐργασίας, προβλήματα ὑγείας καὶ συμπεριφορᾶς παιδιῶν, ψυχικὲς καὶ σωματικὲς ἀναπηρίες, μακροχρόνια ἀπουσία, ψυχικὴ κόπωση, πρόωρη ἀποχώρηση παιδιῶν ἀπὸ τὸ σπίτι καὶ πολλὰ ἄλλα, μόνο μὲ τὴ δύναμη τῆς καλῆς συζυγίας εἶναι δυνατὸν νὰ ἀντιμετωπισθοῦν, χωρὶς νὰ συνθλίψουν τὸν ἕνα ἢ καὶ τοὺς δύο συζύγους.

Οἱ σύζυγοι ποὺ μποροῦν νὰ στηρίζουν ὁ ἕνας τὸν ἄλλον, αὐξάνουν τὸ βάθος τῆς σχέσης τους ὡς ἀποτέλεσμα τῆς ἀπὸ κοινοῦ πάλης μὲ τὶς ἀντιξοότητες τῆς ζωῆς. Ὁ γάμος, ἐξ ἄλλου, ὅπως ἔχει λεχθεῖ, εἶναι ἕνας δεσμὸς «ποὺ ἡ ἐλπίδα τὸν ὀμορφαίνει, ἡ εὐτυχία τὸν διατηρεῖ, ἀλλὰ ἡ δοκιμασία τὸν δυναμώνει».